Oyanma və ya Səltənətin bir
gündə üç dəfə bayılması
Səyyad Aran
Bir dəstə
arvad Səltənətin Köndələn arxa baxan beş daş üstündə tikilmiş təzə
evinin qulabanında böyük oğlunun bu payızda
inşallah baş tutacaq toyu üçün bəylik
yorğan-döşəyi salırdılar. Dünyanın
adi bir günüydü. Hər şey necə
olmalıydısa eləcənə öz xoşuyla gedirdi.
Xırda mismarlarla tarıma çəkilmiş
mitillər səliqəylə sırınırdılar.
İki kilo düyü dünən axşamdan
arıtlanıb qoyulmuşdu məhəccərin üstünə. Obaşdannan
işə gedən ərinə iki çolpanı kəsdirib
kəmali-ədəblə təmizləyib qoymuşdu ləyənə,
üstünə də iri bir məcməyini
aşırmışdı ki, pişik-filan dəyməsin, toz
qonmasın, quş-muş gəlib dimdikləməsin.
Bacılığı Xeyransanın gəlininə
dovğa qazanını tapşırmışdı. Biləkli,
sağlam gəlin idi. Bu işi elə o
yaxşı bacarardı. İnsafən
öhdəsindən gəlirdi də - iri mis qazandakı
dovğanı məharətlə bulamağından bilinirdi.
Amma Səltənət dilini də yığmırdı:
-
Qulağın qaynananın qaravəllilərini dənləməsin.
Gündə eşidirsən dəəg Birdən
dovğanı çürüdərsən. Mən bilmirəm, elə bir şey olsa, bil ki, sənin
özünü qazana basıb dovğa əvəzinə
bişirərəm.
Xeyransanın gəlininin sanballı biləklərinə
baxmayaraq alnında xırda tər damcıları
muncuqlanmışdı. Hiss olunurdu ki, işini vicdanla görür,
dovğanı bulamaqda bir an da olsun əlini
yubatmır. Amma zəhmli Səltənətin qəzəbinə
tuş gəlməməkdən ötrü bərayi-ehtiyat
dilləndi:
-
Çürüməz, xala.
- Nə
deyirəm ki. Təki elə olsun. Ancaq xəbərdarlığımı
elədim haaa...
Balkondakı
arvadlar əlindəki yun çubuğuyla qabağına
çıxan toyuq-cücəni pərən-pərən salan,
kağızı-kuğuzu, xırda
çır-çırpını, odunu-modunu təndirin
başına dığırladan, havada itə yelləyib
acıqlanan - "hürmə, evdə qonaqlar var, tərbiyən
olsun" - hərdənbir də o yana-bu yana keçəndə
gözucu dovğa qazanına baxa-baxa gəlinin yanbızına
yüngülcə birini çəkən Səltənətin
xoxu gəlməyinə qulabandakılar altdan-altdan
qımışırdılar. Xasiyyətinə bələd
olduqlarından heç kim dillənmirdi.
Əlbəttə, dediyim kimi ən ağır, məsuliyyətli
iş Xeyransa arvadın gəlini Zöhrəyə
tapşırılmışdı. Xeyransa hardasa
bundan razıydı, gəlininə verilən bu cür işgəncədən
həzz alırdı. "Qoy görsün
necə qəddar qayınanalar var". Səltənət
hələ qayınana deyildi, inşallah olacaqdı. Nə
dəxli, onsuz da az qalıb.
Amma Səltənət fikirli görünürdü. Bacılıqları
bunu payızda olacaq toyla, hələ alınmayan bəzi
şeylər, xüsusən qızıl-mızlla
bağladıqlarından həm təbii hesab edirdilər, həm
də haqq qazandırırdılar. Ağzında toy
deyirsən! Toyun adı toy olmasa, adamın
işlərin çoxluğundan və
ağırlığından bağrı çatdıyar.
Gələk Səltənətin fikirli olmağına. Səbəbini
bir olan Allah, bir də özü bilirdi. Nə
açıb-ağartmalı deyil, nə də gənəşməli.
Camaat min məna verərdi. Amma
sirri acmağa məcburuq.
Bir neçə gündür ki, kiçik bacısı
Səmayənin qızı Aysel Bakıdan qonaq gəlib. Məktəblər
bağlanıb, kanikuldur. Bakının səs-küyündən
və istisindən bezən bəzi şagirdlər qohumları
yaşayan rayonlara, kəndlərə yollanıblar.
Yüz illik ənənədir, bu gün də belədir, sabah da belə olacaq.
Yatmamışdan qabaq Aysel xalasından xahiş etdi ki,
xala, Səma ilə yerimizi yerdən sal. Səma adını
xalası Səmayə öz adına
yaraşdırıb qoymuşdu, Ayseldən 3 ay kiçik idi.
Səltənət başı tavana deyən yükdən,
yalan olmasın qalınlığı yarım metrə
çatan iri bir döşəyi düşürüb
atmışdı evin ortasına. Yastıq-yorğan gəlməmiş
Aysel döşəyin üstündə atılıb
düşdü: - Elə bil purjunlu krovatdır! - deyib heyranlığını bildirdi. Xalası qızının sevinci Səmaya ləzzət
eləyirdi, heç nə deməyib gülümsəyirdi.
Onun hər səhər "sveji" süd
içməyi, "sveji" qatığı hər
günorta başına çəkməyi, yatmamışdan əvvəl
də qatıq içməyi, beçə
çığırtmasını barmaqlarının
altısını da yalaya-yalaya yeməsi ayrı bir aləm
idi.
Səltənət həmişəki kimi dilini
yığa bilməyib sancdı.
-
Ananın əlini pişik yeyib? Denən sənə
də beləsindən birini düzəltsin.
- Axı
bizim sizin kimi çoxlu qoyunlarımız yoxdur.
- Dədənin
ki, pulu çoxdur. Pul verib düzəltdirsinlər.
- Nə
bilim e! - Aysel xalasının hansı simə vurduğunu
düz-əməlli anlamadığından qeyri-müəyyən
cavab vermişdi. Səltənət də bəzi
yarımçıq qalan işlərini sər-səhman eləmək
üçün eşiyə çıxmışdı.
Xala qızları sevinə-sevinə, deyə-gülə
qucaqlaşıb yorğan-döşəyin üstündə
xeyli mayallaq aşdılar, bir-birilərini
qıdıqladılar, oğlan uşaqları kimi güləşdilər,
axırda yorulub lam düşdülər. Tövşəklərini
dərib, xısın-xısın
pıçıldaşmağa başladılar. Aysel qəfil soruşdu.
- Sənin
oğlanın var?
Səma içini elə çəkdi ki, Ayselin rəngi
ağardı.
Dili-dodağı təpiyən xalası qızını
belə vəziyyətdə görən şəhərli
qız həyəcanlandı.
- Sənə
nə oldu?
- Ay
qız, anam eşidər ikimizi də öldürər. Bu nə sözdü. Mən
arvadam ki, oğlum olsun.
- Eh!
Çuşka! Mən də deyirəm bu qız
niyə belə qorxdu. Elə demirəmg Yəni
istədiyin, xoşuna gələn oğlan... filan...
varındı?
- Kəs,
kəs, anam gəlib ikimizi də yun çubuğu ilə
yazar. Nə danışırsan? Heç elə şey olar. Yat,
yat, Allah, bu qız dəli olub, başına ağıl qoy.
Hələ mənim nə vaxtımdır.
Mən uşağam.
Aysel xalası qızının sadəlöhvlüyünə,
avamlığına ürəkdən gülmüşdü. Səma yorğanı onun
başına atıb:
- Sus, sus!
- deyib işığı
söndürmüşdü. Həmin xoş
ovqatla Aysel yuxuya getmişdi. Səma isə
anası eşidər qorxusu və həyəcanı ilə
gözlərini bərk-bərk yumub uyumuşdu.
Bütün işlərini bitirəndən sonra
yatağına girməmişdən əvvəl tam
arxayınlaşmaq üçün uşaqlar yatan otağa
baş çəkəndə elə bil Səltənəti
tok vurdu.
Qızlar istilənib yorğanı üstlərindən
atmışdılar. Yüngül və qısa tuman-köynəkdə
qalmışdılar. Aysel balaca ağ
balıq kimi görünürdü. Səma isə
onunla müqasiyədə, rəhmətlik Məsuma xala
demişkən, qara kösövə oxşayırdı.
Aysel yupyumru, ağappaq, yatanda da üzündəki
təbəssümlə baxanı hayıl-mayıl edirdi.
Səma isə yorğun, qayğılı və
bezgin görünürdü. Əlbəttə,
şəhərdə rahat və komfort şəraitdə
böyümüş qızla yayda bütün günü al
günün altında qışda isə soyuqda, sazaqda
bitib-tükənməyən işlərlə axşamacan əlləşən
qız arasında təfavüt olmalıydı.
Səltənətin ürəyinə pis şeylər gəlmirdi,
paxıllığını, qısqanclığını
çox da yaxına buraxmırdı. Aysel də öz balası deyilmi...
Amma Səma Aysellə müqayisədə...belə...nə isə...
Qulabanda
iş başa çatmaqdaydı. Düyünü qaynadıb,
aşı süzüb dəmə qoymaq
lazım idi. Çığırtma tez bişəcəkdi.
Dovğanın ətri on ev o yana
yayılmışdı. Qulabandakılar da
xoş qoxunu duyub iştahlanmışdılar. Dovğa hazır idi, çürüməmişdi,
Səltənətin üz-gözündən bilinirdi. Təriflərin
bir ünvanı vardı: Xeyransanıın gəlini Zöhrə,
- Allah hamıya belə gəlin qismət eləsin. - Səltənət
nəhayət gəlini tərifləyib dovğa ilə
bağlı son tapşırıqlarını verdi.
-
Qazanı ocağın üstündən götür qoy
qırağa. Bir az soyusun, sonra
qapağını ört, amma kip yox, yarıaçıq. Göz-qulaq ol. Cücə-mücə,
it-pişik yaxın gəlib murdarlamasın. Get balkondan
üstünə ləyən aşırdığım iri
tavanı, bir də onun yanındakı yağ
bankasını gəti bəri. Mən də əldamından
soğan götürüb gəlləm.
Daxmaya
sarı bir-iki addım getmişdi ki, bayaqdan bəri onu girinc edən,
fikrini qarışdıran, ara-sıra bəbəyinə girən,
amma əlinin dalı ilə milçək
qovalayan kimi gözünün önündən bir
anlığa rədd etdiyi, sonra yenidən görünən
bir şey arvadın ayağını yerə mıxladı. İnanmadı. Yəqin nəydisə
gözünə kölgəmi, xəyalmı...
görünürdü, ya da xəyalına gəlirdi.
"Yoooxx, ola bilməz, dayan bir baxım..."
Çəpərin o üzündən suyuşirin
yeniyetmə bir oğlan heç çəkinib eləmədən
həyətdə kimə isə baxıb gülümsəyir,
əlləri, qaşı-gözü ilə... him-cimlər
edirdi, nəsə deyirdi, danışırdı, eyhamlar
vururdu. Əstəğfürullah, nə işdi, gözləri
belə görür, yoxsa doğrudan da belədir. Boynunu döndərdi ki, görsün çəpərin
o üzündən boylanan gədənin manşırladığı
kimdir? İyul olmasına baxmayaraq elə bil Səltənəti
buzxanaya soxub çıxartdılar... Aysellə him-cimləşirdi...
Bu da Səltənətə bir elə yer eləməzdi. Səltənəti
yandırıb yaxan oydu ki, Aysel də çəpərin o
üzündəki gədəyə əməlli-başlı
mehmannəvazlıq edir, o da uyğun işarələr
göndərirdi. Allah məni öldür! - hətta deyəsən Aysel əli ilə onu həyətə
çağırır... Oğlan da kimi isə göstərib
şəhadət barmağı ilə baş
barmağını aralayıb boğazına çəkir... Həə, Səltənəti göstərirdi.
Qeyzindən əlindəki çubuğu yerə
necə vurdusa iki bölündü.
- Ədə,
heyyy! Nə şinidirsən orda?..
İşini
görüb qurtaran Xeyransa arvad Səltənətin
bağırtısından nə cür səksəndisə mismarın papaqlığı dizini sivirdi. Bir anda arvadı qan apardı. Yanındakılar
onun həşirinə qaldılar.
- Sənnən
döyüləm, sırtıq kopoyoğlu? - Səltənətə
oğlanın hərəkəti həddindən artıq
cöcün gəlmişdi. Özünü,
sözünü, ağzını yığıb
yıışdıra bilmirdi. - Kimdi aazz bu gədə?
Zöhrə
dəqiqləşdirdi:
- Nazimin
oğludu.
-
Hansı aazz, o arvad darbalağı-zadı satanın?
Nazimin kənddə böyük dükanı vardı. İmkanlı
adamlardan hesab olunurdu. Bir qardaşı da
Moskvada deyilənə görə yekə bir bazarın yiyəsiydi.
Kənddə son illər ortalığa
çıxan, seçilib sayılan varlı ailələrdəniydi.
Heç Səltənət də onları pis
tanımırdı. Söz gəlişi
deyirdi. Acığından
aşağılayırdı. Belə
baxanda heç Səltənətgil də onlardan geri
qalmırdı. Xeyli mal-qaraları, hər
cür meyvələr yetirən dolu bağları, bərəkətli
örüş yerləri vardı. Noolub, Allaha
şükür!
Dükanda hər şey satılırdı, o cümlədən
Səltənətin dediklərindən də. Amma niyə Səltənət
məhz o şeyin adını çəkdi, bunu heç kim unamadı.
Yeniyetmə zərrəcə belə çəkinmədi. Ayselə
baxıb gülümsəməyindəydi. Əşşi, bunu başa düşdük ey.
Bə bu qız niyə belə əriyir. Xalasının qəzəbləndiyini, hirsinin
yeri-göyü yandırdığını
görmürmü?
Üzünü
Ayselə tutdu: - Get gir evə! Səma, bunu sal
qonaq otağına.
Ay Allah,
bu nə işdi başıma gəlir. Mən niyə
ölmürəm, niyə çatdamıram... Aysel
tərpənmədi, ayağının birini
götürüb birini qoydu. Deyəsən,
evə getmək fikri yoxuydu. Açıq-aşkar
oğlana qahmar çıxırdı. Hətta
xalasının onun ünvanına dediyi pis sözlərdən
utanırdı da. Üz-gözündəki ifadə də
bunu deyirdi... Birdən qöy başına
uçdu. Aysel nə dedi?.. Qulağı düzmü eşitdi?
- Xala,
noolar, qoy gəlsin!
Yarısı
sınıb əlində qalmış yun çubuğunu
qızın çılpaq doluna çəkdi: - Kəs, həyasız!
Söz ağzından çıxandan sonra səhv elədiyini
bildi, amma gec idi. Bu nə söz idi dost-doğma bacısı
qızına deyirdi... Səltənət
açıq-aşkar qəzəbindən alovlanırdı.
Həyatı boyu nə belə şey
görmüşdü, nə də eşitmişdi.
Oğlan bayaq ha çəpəri adlayıb həyətə
təpildi.
Yox, bu daha ağ oldu. Xeyransa
arvadın dizinin qanını birtəhər durdurub - əski
yandırıb külünü basmışdılar qanayan yerə
- arvadlar balkondan tökülüşdülər. - Ədə, sən nə tərbiyəsizsən,
xalxın evinə niyə icazəsiz girirsən?
Oğlan heç kimə fikir vermədən düz Səltənətin
üstünə yeridi. Hələ də ufuldayan Ayseli göstərib:
- Onun əvəzinə
məni vur. Hayıfdı, belə qızı elə
vurmaq.
- Ə, kopoyoğlu, məndən çox istəyəcəksən
onu.
Göy ikinci dəfə Səltənətin
başına uçdu.
- Hə...
Mən ömrümdə onu elə vurmaram.
Səltənətin
əli qalxdı, nə qalxdı, uzun müddət enmədi: -
Axmaq kopoyoğlu, al, al, al, al...
İndi Aysel də bayaqkı ağrını unudub
özünü oğlanın qabağına verib xalasına
yalvarırdı.
- Xala
vurma da, ağrıdır axı. Yazıqdır
axı.
Bütün bu həngaməyə balkondan baxan Səmanın
nitqi qurumuşdu. Gözünün qabağında baş
verənlərə filmə baxırmış kimi
baxırdı. Xalası qızının belə
açıq-saçıq davranışına mat
qalmışdı. Heç nə anlaya bilmirdi.
Aysel tanımadığı, bilmədiyi bir
oğlanı niyə müdafiə edir, onun yolunda
anasının adamın dərisini yandıran bu zərbələrinə
niyə dözür, necə dözür? Yəni,
sevdi birdən-birə? Nə tez? Sevgi belə olur?
Səltənət bu mənzərədən - Ayselin
oğlanı, oğlanın da Ayselin əvəzinə
özünü zərbələrin qabağına verməsini
gördükdə tamam çaşıb qaldı və bihal
halda yerə çökdü.
Arvadlar
Nazimin oğlunu həyətdən qovmağa
çalışır, o isə Ayselin əllərindən
tutub:
-
Çox ağrıdır? - deyə
soruşurdu.
- Aysel də:
- Elə
bir şey deyil, sənin necə, əllərin göynəyir?
- deyə sızıldaya-sızıldaya
soruşurdu. Oğlan qızın əllərini
oxşayır, hovxurur, arada qızın barmaqlarının
ucundan öpürdü də. Aysel də
bundan xoşlanır, təkrar onun qollarının, əllərinin
ağrıyıb ağrımadığını
soruşurdu.
Arvadların matı-qutu qurumuşdu. Heç olacaq iş deyildi. Səltənəti nə qınayasan. Bu kənddə hələ bir şey
olmamışdı. Gör e, işin tərsliyindən,
evin bir kişisi belə gəlib çıxmır ki, bu gədənin
qulağını burub dərsini versin, bu mərəkə də
qurtarsın.
Səltənət yarıhuşsuz vəziyyətdə həm
arvadların danlaq-dansağını eşidir, xüsusən
Nazimin oğluna təpindiklərini duyur, həm də Aysellə
oğlanın bir-birinə
mehribançılığını görürdü. Bir az
özünə gəlib ayağa durmaq istədi. Aysel
xalasının qımıldandığını
görüb:
- Xala,
qurban olum, ayıldın? - deyib
özünü onun qucağına atdı.
Oğlan
da:
- Səltənət
xala, sən Allah özünə gəl, bizi peşman eləmə!
- deyərək arvadın sol əlini tutub
öpməyə başladı. Aysel də
xalasının sağ əlini balaca ovuclarının
arasına alıb oxşayır, sonra o da öpürdü.
Amma hər ikisi arada yenə bir-birinə
baxıb gülümsəyir, dünyanın ən doğma, məhrəm
insanları kimi mehriban-mehriban baxışırdılar.
... Səltənət təzədən bayıldı.
Bu dəfə daha durmaq yeri deyildi. Arvadlar Nazimin
oğlunu qabaqlarına qatıb həyətdən eşiyə
çıxardılar. Darvazanı arxadan
vurdular. Ayseli də içəri salıb
bu dəfə də Səltənətin həşirinə
qaldılar. Üzünə su vurub
özünə gətirdilər. Qoltuğuna
girib balkona çıxardılar. Altına
qalın bir döşəkcə atıb kürəyini divara
söykədilər.
- Sən
də lap cınqursaqsan haa...Hövsələn olsun daa...
- Aazz,
hövsələ yeridi?.. O gədə bir yana, siz bu həyasızın mənim
başıma gətirdiklərini görmürsüüzz?
Hamı ürək-dirək verir, şeytana lənət
oxuyurdu, zəmanənin tamam xarab olmasından,
böyük-kiçik yerinin baş-ayaq düşməsindən
ahuzarlanırdılar.
-
Hamısını eləyən bu televizorlardı. O gün
kişiynən kinoya baxırdıq - yadımdan
çıxdı, hansı kanal idi. Ay başuuza dönüm,
elə də öpüşmək olaar? Bir-birilərini
kələm kimi yeyirdilər. Yaxşı
ki, evdə uşaq-muşaq yoxuydu. Tooba,
utandığımdan durub ərimin yanından
çıxdım eşiyə. Səltənəti nə
qınayasan?..
Bir-bir xudahafizləşib hərə üz tutdu öz
evinə-eşiyinə. Nə plov qazanı ocağın
üstünə qoyuldu, nə də hələ də ətri
həyəti başına götürmüş dovğadan
daddılar, çünki ocaq sönmüşdü, dovğa
soyumuşdu, ən əsası yeməyə heç bir həvəs
yoxuydu. Hamı hadisəni özünə
götürüb: "Biz neyləyərdik?" - sualının əlində girinc
qalmışdılar. Sonra da qulaqlarını
çəkib "kiş-kiş" edirdilər.
Sakitlik idi. Səltənət bir az özünə
gəlmişdi, qızını səslədi. - Səmaaa...
Səma əlüstü
qonaq evindən çıxıb anasının qənşərində
mil dayandı: - Eşidirəm ana...
- Harda
itib-batmısan?
- Qonaq
otağındaydım.
-
Başıma gələnləri gördün dəə...
Gör əziz-xələf xalan qızı nə oyun
durquzdu... Gördünmü?
-
Hamsını yox...
- Niyə?
- Mebelin
tozunu alırdım.
- O
gülməşəkər hardadı?
- O da
qonaq otağında
- Neynəyir.
-
Ağlayır...
- Telefonu
bəri elə. Özün də get onun yanına.
Titrək
əlləriylə Səmayənin nömrəsini
yığdı...
- Bıy,
başına dönüm bacı! Ağrın
ürəyimə. Necəsən, nətəərsən?
Azarın-bezarın mənə gəlsin,
yaxşısanmı? Aysel səni incitmir ki?..
Oyan-buyan eləsə, belə bas
gözünü çıxar. Bir söz desəm lal
olum, dilim dovğada yansın...
Bacısı bir ucdan doğrayıb tökürdü. Deyəsən
Səltənətə mafal verməyəcəkdi. Dovğa sözü olmasaydı, elə Səltənət
də bir xeylaq qulaq asacaqdı, çünki qeyzindən hələ
də tövşüyürdü, ürəyi ağzından
çıxırdı.
İndicə yadına düşdü ki, dovğa dolu
qazanın ağzı açılmamış qaldı. Qonaqlarını
evlərinə ac-susuz yola saldı. Allahın
dovğasını da içmədilər.
- Qorxma,
bir dolu qazan dovğanı zay elədi.
- Bıy,
olmaya ocağın üstündə dovğa bulamağı
ona tapşırmışdın ?
- Yooxx...
- Gördü ki, uzun məsələ olacaq kəsələdi.
- Aazz, bu
nə cür qız böyütməkdi? A
səni qara yel aparsın! Belə də
özbaşına qız uşağı olar?
Telefonun o başından bir xeyli səs gəlmədi. Səmayə
nə baş verdiyini anlamaq istəyirdi.
Qızının dovğanı zay eləməyi ilə
"bu necə qız böyütməkdi"nin
əlaqəsini heç cür tapa bilmədi. Hannan-hana öləzimiş
səsi gəldi:
- Noolub
ki?
- Belə
canına dərd olub, azzar olub. Gözümün
qabağında birinci dəfə görməklə xalxın
gədəsi ilə him-cimləşir, qaş-gözünən
danışan gədəni söyürəm, çubuqla
vururam, özünü irəli verir, vurma deyir. Mənə
e! Səltənətə! Nə çəkinir,
nə həya edir, nə abır gözləyir.
- Kimdi
o... oğlan?
- Nə
bilim? Deyillər Market Nazimin oğludu. Məktəbi qurtarandan Bakıda, Türkiyədə,
Urusetdə girələnirdi. İndi kənddə
yekə bir dükan açıb. O dükan
açılandan camaat tay rayona-zada gedib eləmir.
Kəndin camaatının bütün pulları - maaş kartları onun cibindədir. Sağa da qazanır, sola da qazanır.
- Bay,
tanıdım, Mustafa əminin ortancıl oğlu. Ay bacı,
onlar yaxşı nəsildir. Bilmirsən, Mustafa əmi
sovet dövründə kolxozun baş buxaltırı işləyirdi.
Əlbəttə, tanıyırdı. Amma
beyni-başı elə yüklənib ki, yaddaşı da
pozulub. Səmayə dedikcə bir-bir
yadına düşürdü.
- Sən
hardan yerli-yataqlı bunları öyrənmisən?
- Qohum-əqrəba
gələndə danışırıq daa...
Hə dəə! Səmayə də bu kənddən deyilmi? Elə şey soruşur, özünü lap gəribçiliyə salır. Səmayə Nazimlə bir sinifdə oxuyurdu daa. Yooxx, yenilə bilməzdi. Səmayənin də qızı kimi dərsini verməliydi. Təzədən açıldı.
- Onu demirəm! Sənin qızın çox özbaşınadır. Nə xala sayır, nə ağbirçəkdən utanır. Gözümün qabağında az qalır sarılsın gədənin boynuna.
- Ay Səltənət, heç dəyişməmisən e! Xasiyyətinə bələdəm. Allah bilir, gedənnən həyətdən bayıra buraxmamısan.
- Bə nə? Amanat uşaqdır. Hara
buraxım?
- Yəqin bütün
günü elə Səma ilə oynayır. Darıxır
daa...
- İndi onun
darıxmaması üçün kəndin bütün
oğlanlarını yığıb həyətə tökməliyəm?
Səmayə adət-ənənənin sərt tərəfdarı
və keşikçisi olan bacısını yaxşı
tanıyırdı. Ancaq qızının da halına
acıyırdı. Şən, deyib-gülən,
oynaq qızının dörd divarın içində nə
çəkdiyini də anlayırdı.
- Sən
Allah, bu bir həftədə heç olmasa Arazın
qırağına, İydəliyə gəzməyə
göndərməmisən? Bəhrəmtəpənin
kotlevanlarından birinə Səmanı da qoşub üzməyə,
çimməyə də aparmamısan?
Səltənətin dişi-dişinə dəyirdi,
eşitdiklərindən havalanırdı. Əlini sinəsinə-başına
qoyurdu, divarı-döşəməni yoxlayırdı. Hər şey yerində idi. Amma
yenə qorxa-qorxa gözlərini yumub açırdı,
açıb yumurdu. Səmayənin
arxayın danışığı, hələ desən Səltənəti
qınaması böyük bacını dəli edirdi. "Bu nə danışır? Doğrudan
da kiçik bacısı Səmayədir?"
- Aazz, Səmayə,
bu sözləri deyən sənsən?..
- Mənəm,
Səmayəyəm, Səltənət, bacı qurban sənə.
Belə köhnə fikirli olma. Uşaqdılar. Əl-ələ
tutub gedəcəklər, gəzməyə, İydəliyə,
Arazın sahilinə, təmiz hava udacaqlar, Arazda çiməcəklər,
sonra da əl-ələ tutub qayıdacaqlar evə. Burda nə var ki. Noolacaq ki?
- A səni
Allah öldürsün! Necə yəni burda nə
var ki. İydəlik, Arazın qırağı - Səmayənin
ağzını əydi - gözdən-könüldən uzaq
yer... Bilmirsən noolar?
Səmayənin gülüşü telefondan şəlalə
kimi axdı.
Səsindən hiss olunurdu ki, dünyanın ən
qayğısız xanımlarından biridir. Səltənət
demişkən, əsl Allah bəxtəvəridir.
Amma nə dəxli var. Məgər namus-qeyrət, ar-ismət
pulla ölçülür, yat-yut olur. İş-işdən
keçəndən sonra nə pul, nə var-dövlət?..
Səltənətin qəti qənaəti belə idi. Belə
eşitmişdi, belə görmüşdü, belə
yaşamışdı.
Telefonun o başında Səmayə uğunub gedirdi. Telefonun bu
başında Səltənət uçunub gedirdi. Bacısının dediklərini qəti qəbul etməyən,
həm də mahala sığmayan
arxayınçılığından hiddətlənən Səltənətin
əlindən telefon düşdü, başı sol
döşü üstündə əyildi, ağzı
köpükləndi. Qızlar qonaq
otağında yalandan sil-süpür edirdilər. Qorxularından Səltənətin gözünə
görünmək istəmirdilər. Gözləyirdilər
ki, özü çağırsın, ya da içəri
qırıb nəsə tapşırsın.
Qəribə
səssizlikdən, güclə sezilən xırıltıdan,
telefonun daranqadan yerə düşməsindən xoşa gəlməz hadisə baş verdiyini
duyan Səmayə əl qatmışdı özünə.
- Ay
bacı, qurbanın olum, nooldu sənə? Səsin niyə gəlmir,
Ay Səltənət, ay bacı...
...Səltənət
üçüncü dəfə bayılmışdı...
Ədalət 2017.- 9 dekabr.-
S.12.