EL SƏNƏTİ NƏNƏLƏRİMİZİN BOXÇASINDA YAŞANAN GÖZƏLLİK

Layihənin istiqaməti: Azərbaycanın dövlətçilik tarixinin, milli adət-ənənələrinin, elm və mədəniyyətinin təbliği

(əvvəli ötən sayımızda)

Bildiyimiz kimi, 2018-ci il üçün Naxçıvan İslam Mədəniyyətinin paytaxtı elan olunub. MR-da hər bir sənət sahibi kimi mən də çalışıram ki, öz işimlə dini dəyərlərimizi ərsəyə gətirdiyim əl işimdə göstərə bilim. Bunun üçün tarixi abidələrimizin üzərindəki rəngarəng naxış elementlərinə diqqətlə baxır, onların mənasını axtarmağa çalışıram. Yaxşı sənətkar olmağın yolu axtarışda, işini cilalamaqdadır. Mən həm də bu işlə məşğul olan yaşlı nəslin nümayəndələri ilə görüşüb, onlardan nə isə əxz etməyi özümə mənəvi borc bilirəm.

Ölkəmizdə IV İslam Həmrəyliyi oyunlarının keçirilməsi bütün dünyanın diqqətini Azərbaycana-paytaxt Bakıya yönəldib. Gələn turistlərin sayı olduqca çoxdur. Onlar isə bu ölkənin adət-ənənələrini özündə yaşadan bir xatirə əşyası alırlar. Düşünürəm ki, onlara aid ən gözəl hədiyyə tarixilik baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edən sənətkarlıq işləridir. Odur ki, müxtəlif sənətkarların hazırladığı dəyərli əşyalar turistlərin də estetik zövqünü oxşayır. Mən də işlətdiyim detallarda milliliyimizi, tarix və mədəniyyətimizi, qonaqpərvərliyimizi önə çəkmək istəyirəm.

Tikmə sənətinin digər bir növü olan muncuqla işləmə isə olduqca maraqlı və zövqoxşayandır. Rəngbərəng muncuqlar və onların kətan üzərinə düzülüşü... baxın, bu olduqca səbir və təmkinli olmağa sövq edir adamı. Riyazi biliyin olması da əsas şərtdir. Muncuqlardan biri artıq və ya əksik olarsa istədiyini ala bilməzsən. Ona görə də olduqca diqqətli olmalı və gördüyün işə həvəslə yanaşmalısan.

Mənə müraciət edən evdar xanımlara da bu sənəti təmənnasız öyrədirəm. Yetər ki, sənət unudulmasın, yaddaşlara, ilmələrə, naxışlara köçsün. Yaşadığım Culfa rayonunda isə satış-sərgi mağazası fəaliyyət göstərir. Xaricdən gələn qonaqlar, eləcə də yerli əhali mağazadan istədikləri sənət nümunələrini alırlar. Həmin sənət nümunələrinə diqqət göstərmək Azərbaycanımız üçün, xalqımız üçün olduqca gərəkli və vacibdir. Başqasının maddi və mədəniyyət nümunələrinə göz dikən ermənilər də görsünlər ki, bizim millilik canımızda, qanımızdadır.

Digər sənət növü olan təkəlduz isə ən qədim sənət növüdür. Əsas vətəni Şəki şəhəri sayılır. Naxçıvanda bu işlə məşğul olanlar olsa da, təəssüf ki, bu haqda Naxçıvanın adı etnoqrafiya və başqa kitablarda çəkilməyib.

Tikmənin növləri çoxdur. Quşgözü və sair tikmələrdə naxış elementləri düzgün seçilməlidir. Mən öz əsərlərimdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında olan dünya əhəmiyyətli abidələri Möminə Xatın, Gülüstan türbəsi və sair kimi abidələrimizin üzərindəki naxış elementlərinin ecazkarlığını öz sənətimdə yaşadıram.

Hər bir əsərdə eskizlər hazırlanır, rənglər düzgün seçilir, naxış elementlərindən istifadə olunur. Rənglərin düzgün harmoniyası yaxın-uzaq keçmişimizi necə yaşamağımızdan xəbər verir. Mənim bir əsərim var, orada Gəmiqayaüstü rəsmlərdən istifadə etmişəm. Səbəb odur ki, mən Azərbaycanın tarixini, mədəniyyətini abidələrini əsərlərimdə yaşadım, gələcək nəsillərə ərməğan edim. Muxtar respublikada keçirilən xalq yaradıcılığı günlərində də iştirak edirəm. Əməyim dövlətimiz tərəfindən yüksək qiymətləndirilib. Belə ki, 5 mart 2005-ci il tarixdə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin Sərəncamı ilə "Rəşadətli əməyə görə" nişanı ilə təltif olunmuşam.

-Yaradıcılığınızda ən çox buta naxış elementinə üstünlük verirsiniz. Burada məqsəd nədən ibarətdir?

Buta naxış elementi alov mənasında işlənir. Odlar yurdumuzun simvoludur. "Odlar yurdu" adlı bir əsərim var. Rəng seçimlərinə həm də qoşa quş təsvirinə yer ayırmışam.

Xalça və tikmələrimizdə bu naxışdan yetərincə istifadə olunub. Xalçaçı rəssam Lətif Kərimovun yaradıcılığında butaya geniş yer verilib. Qeyd etmək lazımdır ki, bu naxışdan hər yerdə istifadə etmək olmaz. Küsülü buta, sevgili buta var, onların da hər birinin özünəməxsus xüsusiyyətləri var.

Mən həm də Culfa rayon uşaq-gənclər yaradıcılıq mərkəzində "Bacarıqlı əllər" dərnəyinin rəhbəriyəm. Uşaqlara bu sənətin sirlərini həvəslə öyrədirəm. Çalışıram ki, uşaqlar asudə vaxtlarını lazımsız işlərə deyil, yaxşı işlərə sərf etsinlər. Həm də uşaqlara başa salıram ki, bu sənətə XIX əsrdə məşhur şair və maarif xadimləri də maraq göstəriblər. Şairə Xurşidbanu Natəvan, təbiətşünas alim Həsən bəy Zərdabi, rəssam, şair və musiqişünas Mirmöhsün Nəvvabı və başqalarını misal göstərmək olar. Xurşidbanu Natəvanın əl işləri şərqin məşhur rəssamları- Mani və Behzadın əsərlərinə bərabər tutulub.

Muxtar respublikamızda yaşayan bütün qadınlara da məsləhət görərdim ki, bu zərif sənəti yaşatsınlar. Bu sənəti yaşatmaqla onların həm vaxtları səmərəli keçər, həm də adət-ənənələrimiz, dəyərlərimiz qorunub saxlanılar. Dünyanın ən zərif sənət növlərindən olan tikmə ulu nənələrdən bizə gözəl bir ənənə olaraq ötürülən qiymətli irsdir. Bu sənəti qorumaq, yaşatmaq və gələcək nəsillərə təhvil vermək üçün hər birimiz səylə çalışmalıyıq. Tarixi yüz illərlə ölçülən tikmə sənətimizin ənənələrini bu işlə məşğul olan peşə sahibləri vasitəsilə qoruyub saxlamaq mümkündür. Məhz buna görə də muxtar respublikamızda qadınların məşğulluğunun təmin olunması üçün xalq yaradıcılığı sərgiləri təşkil olunur. Ümid edirik ki, dəyərlərimiz daim yaşanacaq, milliliyimiz gələcək nəsillərə ərməğan olacaq.

Adilə Səfərova

Naxçıvan Dövlət

Televiziyasının baş redaktoru

Ədalət.-2017.-18 may.-S.3.