Balakəndə ilk dəfə
Beynəlxalq xurma festivalı
Orta
və yaşlı nəsil nümayəndələrinin
xatirində olar. Ötən əsrin 60,70 və 80-cı illərində
Balakəndə bol tütün, barama, qarğıdalı, fındıqla
yanaşı 25-30 min tona
qədər xurma da tədarük olunurdu. Kənddə yaşayan ailələrin
hər birinin həyətyanı torpaq sahəsində xeyli xurma ağacı vardı. Hər ilin payızında
yığılmış məhsul
SSRİ-nin ayrı-ayrı
respublikalarından, əsasən
də Rusiyadan, Ukraynadan, Gürcüstandan,
Belarusdan gələn
"Şkoda" markalı
böyük tonnajlı
maşınlara yüklənərək
satışa göndərilərdi.
Rayondakı tədarük idarəsinin
əməkdaşları alıcı
tapmaqda xurma sahibinə yaxından köməklik göstərirdi.
Bir çox ailələr xurma satışından əldə olunan yaxşı gəlir hesabına özünə
ev tikir,
övladını evləndirir
şəxsi minik maşını alırdı.
Yəni,
iş elə qurulmuşdu ki, xurma satışı dövründə heç
bir çətinlik, yubanma ortaya çıxmırdı. SSRİ-nin süqutundan sonra 15 müttəfiq respublika arasındakı iqtisadi, ticari əlaqələrin son dərəcə
zəifləməsi əhaliyə
xeyir verən kənd təsərrüfatı
məhsullarının satışı
sahəsində ciddi problemlər yaratdı.
Bir çox ailə sahibləri ruhdan düşərək həyətlərindəki
xurma ağaclarını
kəsdilər. Bir qədər
diribaş olanlar isə xurmadan bəkməz bişirərək,
onu qurudaraq satışa çıxardı,
qazanılan gəlir hesabına ailəsinin dolanışığını təmin etdi.
Sevindirici haldır ki, respublika Prezidenti İlham Əliyevin göstəriş və tövsiyyəsindən sonra
kənd təsərrüfatının
ənənəvi sahələrinin,
o cümlədən meyvəçiliyin
inkişafına son illər
xüsusi fikir verilir, dövlət tərəfindən hərtərəfli
qayğı göstərilir. Son illər ayrı-ayrı bölgələrdə, eləcə
də rayonumuzda yeni emal müəssisələrinin,
zavodların, soyuducu anbarın istifadəyə
verilməsi dediklərimizə
parlaq misaldır.
Rayonlarda hər il Məhsul
bayramlarının keçirilməsi
kənd təsərrüfatı
sahəsində çalışanların
işə olan marağını daha da artırır. Noyabrın 4-5 də Balakən növbəti dəfə daha bir mötəbər tədbirə ev
sahibliyi etdi, rayonumuzda ilk dəfə
"Beynəlxalq xurma
festivalı" keçirildi.
Tədbirin keçirildiyi
gün, saat əvvəlcədən bəlli
olduğundan səhər-səhər
minlərlə insan Heydər Əliyev adına şəhər
Mədəniyyət və
İstirahət Parkına
toplaşmışdı. Qonşu
Zaqatala, Qax, Şəki rayonlarından
gələn xeyli qonaq da tədbir
iştirakçıları arasında idi.
Fürsətdən istifadə edib, ilk müsahibəni kənd təsərrüfatı nazirliyinin
meyvəçilik və
çayçılıq elmi-tədqiqat
institutunun direktor müavini Vahid Əliyevdən aldım. O dedi ki, xurma qədim
relikt bitkilər qrupuna aiddir. Qədimlərdən insanlara
məlum olan bu giləmeyvə el arasında daha çox xurma kimi tanınsa da zaman-zaman "Tanrı qidası",
"Çin şaftalısı",
"Ürək alması","Qış
albalısı" adlandırılmışdır.
Xurmanın 800 növü olsa
da respublikamızda əsasən dörd sort-Qafqaz, Virgin, Şərq və Çin xırnikləri becərilir.
Şərq xurması ilk dəfə
1888-ci ildə Uzaq Şərqdən Qafqaza gətirilmişdir. Azərbaycanda isə ilk dəfə
Virgin xurması 1926-cı ildə
Lənkəranda əkilmiş,
sonrakı illərdə
qalan növlər də ayrı-ayrı rayonlarda becərilməyə
başlanmışdır. Bizim xurma bütün xurmalardan dadlı, insan səhhəti üçün xeyirlidir.
İkinci dəfədir ki, Balakəndə oluram. Bayaqdan xeyli
insanla söhbət etmişəm. Onlar yenidən
xurma ağacı əkəcəklərini bildirdilər.
Əminəm ki, bu cür festivalın keçirilməsi təkcə
Balakəndə deyil, respublikamızın digər
rayonlarında da xurmaçılığın inkişafına
güclü təkan verəcək.
...Nəhayət, çoxdan gözlənilən məqam
yetişdi, ulu öndərin adını
daşıyan parkda festivalın rəsmi açılışına start verildi. Balakən İcra Hakimiyyətinin,
"Balkhoorma" şirkətinin,
Mədəniyyət və
Turizm, Kənd Təsərrüfatı nazirliklərinin
birgə təşkilatçılığı
ilə düzənlənən
festivalda Azərbaycanda
fəaliyyət göstərən
beynəlxalq təşkilatların,
xarci ölkə səfirliklərinin nümayəndələri,
Azərbaycan Respublikası
Dövlət Neft Şirkətinin Prezidenti Rövnəq Abdullayev, Milli Məclisin deputatları Nəsib Məhəməliyev, Kamilə
Əliyeva, həmçinin
digər qonaqlar və minlərlə rayon sakini iştirak edirdi.
Rayon rəhbərliyi, hüquq-mühafizə orqanlarının
məsul əməkdaşları,
qonaqlar əvvəlcə
ulu öndərin uca zirvədə qərar tutan möhtəşəm abidəsi
önünə gül
dəstələri düzüb,
xatirəsini ehtiramla yad etdilər. Sonra mədəniyyət
və istirahət parkının ərazisində
qonaqlar tərəfindən
xurma ağacları əkildi. Festival iştirakçıları xüsusi
zövqlə, son dərəcə
gözəl, bayramsayağı
bəzədilmiş parkda
xurmadan hazırlanmış
kulinariya məhsullarına
və müxtəlif cür kompozisiyalara, kənd təsərrüfatı
məhsullarının nümayiş
etdirildiyi sərgilərə
baxdılar. Xurma,
alma, armud, qoz, fındıq, şabalıd
və digər meyvələr, arıçılıq,
ət, süd, bostan və tərəvəz məhsulları,
"Azəryemsənaye "MMC-nin və yerli
konserv zavodunun istehsal etdiyi müxtəlif çeşiddə
məhsullar festival iştirakçılarının
böyük marağına
səbəb oldu. Yun darayan, ip əyirən,
xalça toxuyan, döşək sırıyan
xanımların əl
işləri qonaqları
heyran etdi, onlar Balakən mətbəxinin nümunələrindən
daddılar. Pəhləvanların məharəti, folklor kollektivlərinin rəngarəng
çılxışları, əyləncəli yarışlar
sonsuz maraqla izlənildi. Süd çörəyinin
- maxaranın, buğda
və qarğıdalı
unundan çörəyin
bişirilməsinə qonaqlar
maraqla tamaşa etdilər.
"Xurma şahzadəsi"nin gözəl bəzədilmiş faytonla
gəlib tribunaya qalxması və qonaqları salamlaması hamı tərəfindən
alqışlarla qarşılandı.
Festivalın rəsmi açılış
mərasimində rayon icra
hakimiyyətinin başçısı
İslam Rzayev, mədəniyyət və
turizm nazirinin müavini Nazim Səmədov çıxış
etdilər.
Rayon rəhbəri xüsusi
olaraq vurğuladı ki, dövlət başçısı İlham
Əliyev regionların
sosial-iqtisadi inkişafını,
kənd təsərrüfatının
ənənəvi sahələrinin
dirçəldilməsini daim
diqqət mərkəzində
saxlayır. Balakəndə vaxtı ilə
hər payız mövsümündə 25 min tondan
çox xurma tədarük olunub. İndi isə məhsuldarlıq
14-15 min tondur. Mövcud xurma
bağları 843 hektardır.
Biz bağları genişləndirməklə gələcəkdə
xurma tədarükünü
daha da artırmaq
niyyətindəyik. Xurma ixrac
potensialı yüksək
olan məhsuldur.
Hazırda rayonumuzda xurma
ixracatı ilə məşğul olan onlarla sahibkar fəaliyyət göstərir.
Məhsul əsasən Rusiya
və Ukraynaya ixrac olunur, həmçinin
daxili bazarda da satışa çıxarılır.
Katex kəndində
yeni yaradılan "Balxurma" müəssisəsində
bu mövsümdən
xurmanın quru və yarımquru emalı həyata keçirilir. Hazırda burada 70 nəfər
çalışır. İşçilərin sayının 200 nəfərədək artacağı
gözlənilir. Müəssisədə istehsal olunan məhsullar daxili bazardan əlavə MDB, Avropa və ərəb ölkələrinə
də ixrac ediləcək. Bu müəssisə quru və yarımquru meyvələrin istehsalı
sahəsində öndə
gedən avtomatlaşdırılmış,
texniki avadanlıqla təchiz olunan, nəzdində yuyulma, soyutma və qablaşdırma sexləri
fəaliyyət göstərən,
müasir tələblərə
cavab verən istehsal sahəsidir.
Bir daha hər birinizi bu bayram münasibəti
ilə təbrik edirəm.
Balakəndə keçirilən festival Bakıdan gəlmiş tanınmış müğənnilərin və yerli incəsənət ustalarının son dərəcə maraqlı konsert proqramı ilə başa çatdı.
Festivalın ikinci günü Heydər Əliyev adına şəhər Mədəniyyət və İstirahət Parkında Balakəndə istehsal olunan kənd təsərrüfatı məhsullarının satış yarmarkası keçirildi.
Zeynəddin Həsənli
Ədalət.-2017.-9 noyabr.-s.4.