QARANLIQ DÜNYANIN İŞIĞI

... Onda 1987-ci il idi! Onda hələ Yusif həkimi tanımırdım. Onda gənc idim, bu səbəbdən də yolum xəstəxanaya düşmürdü. Bu, sonralar olacaqdı. Yaşa dolduqca həkim dostlarımın, tanışlarımın sayı da çoxalacaqdı. Belə də oldu. İndi isə həkim dostlarımın sayı ildən-ilə azalmaqdadı.

Bu dünyada, eləcə də mənim mənəvi dünyamda Yusif həkimin - o işıqlı, nurlu ziyalının, o xeyirxah adamın xüsusi yeri vardı. İndi bu dünyada da, mənim dünyamda da onun yeri görünür. Bu dünyada günlər, aylar Yusif Bağırovsuz ötüşür, səhərlər onsuz açılır, günəş onsuz şəfəq saçır... Ona görə də dünyanın rəngi dəyişib, yetimləşib dünya! Axı bu dünya Yusif kimi yaxşı adamlarla, nurlu ziyalılarla, can dərdlərimizə məlhəm olan həkimlərlə gözəldi. Bu dünya yaxşı və xeyirxah adamlar olmadan necə gözəl ola bilər? Axı dünya yaxşı adamların çiyinlərində bərqərar olub.

Yusif Bağırov yaxşı adam, yaxşı həkim, yaxşı dost idi. O yaxşı adamla, yaxşı həkimlə ilk tanışlığımız 1987-ci ilin oktyabrında olmuşdu. Onda Yusif Bağırovun 37 yaşı var idi. Onda Yusif Bağırovun Bakı şəhər Sovetinə deputatlığa namizədliyini irəli sürmüşdülər və mən də bir jurnalist kimi yazı hazırlamalı idim. Elə bu məqsədlə Bakı şəhər Onkoloji dispanserinə yollandım. Üstünə "şöbə müdiri" yazılmış qapını döydüm. İçəridən qalın, zəhmli səs gəldi: "Gəlin!". - İçəri keçdim. Ucaboylu, pəhləvanlara məxsus bədən quruluşu ilə uca dağı xatırladan bir adam ayağa durub, ağır, ləng yerişilə irəli gəldi. O sanki əzəmətli bir dağ idi və bu "əzəmətli dağ"ın üzündə bir işıq vardı, nur vardı. Bu işıq, bu nur məni ürəkləndirdi. Əl verib köhnə dostlar kimi görüşdük və söhbətə başladıq. O, birdən-birə söhbəti yarımçıq kəsib soruşdu:

- Tovuzlusan?

- Hə, - dedim.

- Firudin Bağırovu tanıyırsan?

- Haqqında çox eşitmişəm, amma görüşməmişəm. - Utanan kimi oldum. Çünki Azərbaycanda elə bir jurnalist, yazıçı, şair, mədəniyyət və incəsənət adamı tapılmazdı ki, Firudin Bağırovun bir tikə çörəyini kəsməmiş olaydı. Hamı onun işığına can atırdı. O, böyük bir təsərrüfata rəhbərlik edirdi. Sovxoz direktoru idi. Dünyaya göz açdığı Düz Qırıxlı kəndini Azərbaycanda və qonşu respublikalarda tanıdan o böyük şəxsiyyətdən bəhs edən məqalələr, oçerklər... respublika qəzetlərinin səhifələrini tez-tez bəzəyirdi.

-Mən Firudin Bağırovun oğluyam!. - Yusif həkim qürurla, fəxrlə bildirdi. Şəkildə gördüyüm Firudin Bağırov gözlərim önündə canlandı və mən Yusif həkimə diqqətlə baxdım. İlahi! İnsan da bir-birinə necə də oxşayarmış! Firudin müəllim də hündürboy, enlikürək, dolu bədənli, güclü əzələli, dağ gövdəli... kişi idi; oğlu Yusif də ona çəkmişdi.

Sonra Yusif həkim mənə qonaqlıq verdi. Dünyanın bütün naz-nemətlərini süfrəyə düzdürmüşdü. Onunla çörək kəsdik, tanışlığımız şərəfinə badə qaldırdıq. Sonralar bu tanışlıq dostluğa çevrildi və biz tez-tez görüşüb könül söhbəti eləyirdik. Bir eloğlu kimi dostluğumuz mənə qürurlandırırdı. Axı onun kimi tanınmış bir cərrahla, alimlə, işıqlı ziyalı ilə dost olmaq böyük şərəf idi və mən bu şərəfə yiyələnmişdim.

Yusif həkim yumoru çox sevirdi. Duzlu, məzəli lətifələr danışırdı. Sinəsi şeirlə dolu idi. Rasim Kərimlidən, Hüseyn Arifdən, Yunus Əmrədən, Mikayıl Azaflıdan, Məftundan... çoxlu şeirlər bilirdi.

O, həkim-cərrah idi. Bəlkə də Yusif Bağırov Azərbaycanda yeganə cərrahlardan idi ki, xəstənin cibinə yox, gözlərinin içinə baxardı, xəstənin dərdini gözlərindən oxuyardı... Xəstədən, eləcə də onun yaxınlarından, ümumiyyətlə həyatda heç kimdən heç nə ummazdı. Dəfələrlə imkansız xəstələrə pul verdiyinin şahidi olmuşdum. Bu, həqiqətdir. O da həqiqətdir ki, Yusif həkim sinəsində mərd, xeyirxah, həm də həssas və kövrək bir ürək gəzdirirdi. Bu ürək xeyirxahlıqla döyünürdü, insanlara sevgilə, məhəbbətlə döyünürdü. Onu sevirdilər, adını məhəbbətlə çəkirdilər... O da atası Firudin Bağırov kimi xeyirxah idi, qayğıkeş idi, insanpərvər idi, qonaqpərvər idi. Heç kimi incitməzdi, könlünə dəyməzdi, "Könül sındırmaq, Kəbə uçurmağa bərabərdi". - Bu kəlamı ilk dəfə ondan eşitmişdim. Yusif həkimdən həm də eşitmişdim ki, insanın əsl həyatı ölümündən sonra başlayır. - Düzü, o vaxtlar bu sözlərə inanmamışdım. İndi inanıram. Bu inamı ürəyimdə cücərdən Yusif həkimin unudulmaması, həmişə hörmətlə, məhəbbətlə xatırlanmasıdı. İnsan xatırlanırsa, məhəbbətlə yada düşürsə, haqqında gözəl fikirlər səslənirsə... ölməyib deməli, onu xatırlayan sonuncu adam qalana kimi yaşayacaq... Onu xatırlayan sonuncu adam da dünyadan köçəndən sonra həmin o insanı haqqında yazılanlar yaşadacaq.

Yusif Bağırov haqqında dörd məqalə, üç şeir və poema yazmışam. Poemanı sağlığında oxuyub, bəyənib və "mən öləndən sonra çap etdirərsən", - deyib. Bəs bu poema necə oldu ki, yazıldı? Onda 2004-cü, ya da 2005-ci il olardı. Bəlkə də yanılıram. Yusif Bağırov Mərkəzi Klinik Xəstəxanada yatırdı. Ürəyində problemlər baş qaldırmışdı. Yanına getmişdim. Yenə də zarafatından qalmadı: "Mən ölüb eləməmiş, haqqımda bir şey yazarsan", - dedi və güldü. Bu gülüşün özündə yaşamağa bir ümidsizlik vardı. Sonra Yusif Türkiyədə müalicə olundu, amma o, daha ötən əsrin 80-ci illərindəki sağlam ürəkli, sağlam bədənli Yusif deyildi. Heç kimin əyə bilmədiyi, heç kimin sındırmağa gücü çatmadığı, dağ kimi vüqarlı, polad kimi əyilməz olan Yusif Bağırova xəstəlik yavaş-yavaş güc gəlməyə başlayırdı. Hər gün dərman qəbul edirdi, müayinə olunurdu...

Yusif Bağırov ömrünü havayı yaşamamışdı, hər bir istəyinə nail olmuşdu, hər bir arzusunu reallaşdırmışdı. Hamının gözünün içinə dik baxırdı, ağır, ləngərli yerişi daha da ağırlaşsa da, əvvəlki şuxluğu itsə də, şax gəzirdi, üzündən təbəssüm əskik olmurdu. Hirslənəndə də dodaqlarında bir təbəssüm işığı sezilirdi. Həmişə sözü üzə deyirdi, heç kimdən çəkinmirdi, hər kəsi yerində oturtmağı bacarırdı.

Ona meydan açmaq heç bir kişinin hünəri deyildi. O, bu dünyaya kişi kimi gəldi, kişi kimi də köçüb getdi.

Hərdən öz-özümə düşünürəm ki, Azərbaycanda onun kimi kişilərin sayı o qədər də çox deyil. Onun kimi kişilər Tovuzda da barmaqla sayılacaq qədərdir. Xeyirxahlıqda, insanlara öz köməyini əsirgəməməkdə, el təəssübünü çəkməkdə, qonaqpərvərlikdə, əliaçıqlıqda, səxavətli olmaqda... Yusif həkimin bərabəri yox idi. Üzündən, gözündən xeyirxahlığın sakit işığı yanırdı. O, ömürdən beşəlli yapışmamışdı; kişilikdən, mərdlikdən, vicdandan, düzlükdən, haqqın ətəyindən beşəlli yapışmışdı. O, bir kişilik simvolu kimi, mərdlik, xeyirxahlıq, yaxşılıq simvolu kimi həmişə xatırlanır. Bəli, o xatırlanmağa, məhəbbətlə anılmağa layiq insan idi.

Yusif qaranlıq dünyada bir işıq idi. İşıq söndü. Dünya qaranlığa qərq oldu. İndi mən qaranlıqda oturub ötən günlərin işığında onun haqqında bir neçə kəlmə söz demək istəyirəm. Bilənlər bilirlər, qoy bilməyənlər də bilsinlər: - Yusif Tanrının verdiyi ömrü Tanrının istədiyi kimi yaşadı. Həmişə səsini yox, sözünü yüksəltdi, burnunu yox, başını dik tutdu. İşıq dolu ömür yaşadı. Ömrünün işığı bu gün də sönməyib. Bu işıq oğlunun, nəvələrinin ömrünə düşüb, sonra bu işıq nəticələrinin, kötükcələrinin ömründə bərq vuracaq.

Yusif həkimin yaddaşıma köçən fikirlərini tez-tez xatırlayıram: "Hörmət etsən hörmətsizə, hörmət də hörmətdən düşər". Və yaxud deyirdi: "Pulun yolunda ürəyindən, canından keçən çox adalar tanıyıram və o adamların öz canları üçün pulundan keçməyə ürəyi gəlmir". - Həmin o adamların adlarını bir-bir çəkir, sonra da əlavə edirdi: "Mənim onlara yazığım gəlir".

...Yusif Bağırov Xətai rayonu, 20 saylı Birləşmiş şəhər xəstəxanasının baş həkimi idi. İşindən razı deyildi. Xəstəxananın çölü də, içi də bərbad vəziyyətdə idi, uçub-dağılırdı. "Görürsənmi, hansı şəraitdə xəstələrin qulluğunda dururuq? Yağanda damır, qışda palatalar buza dönür. Amma dözürük. Axı vəzifəmiz xəstələrə ikinci həyat verməkdi..." - Acı-acı gülümsəyirdi.

"Çıxıb gedəcəyəm" - üç il öncə belə dedi. - Hara gedəcəksən? - Soruşdum.

"O dünyaya" - Gözlərində bir kədər gördüm. Yenə adəti üzrə sağ əlini cibimə saldı. Ayrıldıq. Bu, bizim sonuncu görüşümüz oldu.

...Yusiflə bir neçə dəfə Bakıdan Tovuza səfərimiz olub. Yol boyunca etdiyi maraqlı söhbətlər, danışdığı məzəli əhvalatlar, lətifələr, şeirlər... indi də yadımdadır. Çiyinləri atıla-atıla güldüyü, güləndə gözlərinin yaşardığı... bu gün də gözlərim önündən çəkilib getmir. Düz Qırıxlı kəndində, eləcə də məşhur "Vladivostok" restoranında dediyi sözləri, qeyd elədiyi sağlıqları necə unutmaq olar?

Yusif həkimlə bağlı xatirələr yaddaşımın qızıl fonduna yazılıb və hərdən yaddaşımı vərəqləyəndə onun səsini eşidirəm: "Nə var, nə yox, ay Vaqif?" - Yusif həkim dünyadan köçəndən sonra heç kim zəng edib soruşmur: "Nə var, nə yox, ay Vaqif?". - Gözlərim hər yanda onu axtarır, ürəyim onu soraqlayır. Sıxıntılı anlarımda, çətin günlərimdə, xoş çağlarımda, sevinəndə, kədərlənəndə onu düşünürəm. Ona zəng etmək istəyirəm, amma zəng edə bilmirəm. Axı zəng çalsam, zəngimə cavab verməyəcək. Mən də bunu istəmirəm. Axı o, həmişə səsimə səs verib, telefonuma ikinci, ya da üçüncü çağırışdan cavab verib. Həmişə də söhbətə bu sualla körpü salıb":Nə var, nə yox, ay Vaqif?".

Ömür kitabımın səhifələrində onun adı da var; bu ad böyük hərflərlə, diqqəti çəkən bir rənglə yazılıb: YUSİF BAĞIROV! O, həkim kimi də, alim kimi də, insan və şəxsiyyət kimi də mənim üçün doğma idi, qürur duyduğum, fəxr etdiyim insan idi, dəyərli ziyalı, etibarlı dost idi.

O, dünyaya yaxşılıq etmək üçün gəlmişdi. Yaxşılıq etmək, yıxılanın qolundan tutmaq, xəstələrə şəfa vermək, kasıblara arxa olmaq onun missiyası idi. Bu missiyanı ona Tanrı vermişdi. O da öz missiyasını şərəflə yerinə yetirib Tanrının hüzuruna qayıtdı.

Sözündə kəsər, dünyasında mərdlik, həyatında səxavət vardı. Mərhəmətli, qayğıkeş idi. Diqqətcil və çox səmimi dost idi. Dostu sevən, dostu sevindirən dost idi.

Heyf o dostdan. Heyf Yusif həkimdən. Axı dünya onun kimi yaxşı insanlara, işıqla dolu olan ürəklərə möhtacdır!..

O dünyada görüşənədək, əziz dost!

Vaqif İsaqoğlu

Ədalət 2017.- 25 noyabr.- S.14.