Gənc şair: “Mənə peyğəmbər
kimi baxırlar”
Qazaxda yaşayan istedadlı şairlərdən biri də Taleh Mansurdu. AYB-nin və
Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyi-nin üzvü, prezident təqaüdçüsü
olan Taleh bəyin uşaqlığı ağır keçib. İlk şeirini 13 yaşında qələmə alan gənc şairin "Ümid yerim” adlı
bir kitabı da çap edilib.
"Mən dünyanı
saz-söz sədaları altında deyil, silah səsləri
altında dərk etməyə başlamışam.” "Mən qazaxlıları
sazlı-sözlü olduqlarına görə deyil,
düşmənin qarşısında məğrur
dayandıqlarına görə sevmişəm.”
Adalet.az gənc şair Taleh Mansurla
müsahibəni təqdim edir:
-Taleh bəy, özünüz haqda
danışardız...
-Özüm
haqda uzun-uzadı danışmağı sevmirəm. Şeirdən tutmuş povestə və ssenariyə
kimi bütün janrlarda özümü sınamaqdayam. AYB-nin və Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyi-nin
üzvü, prezident təqaüdçüsüyəm.
Sıfırı nəzərə almasaq üç
yaşım var. Dünyanın düz vaxtı hələ də
subay sayılıram (gülür)
-Uşaqlığınıza səyahət
etsək, sizi harda tapa bilərik?
-Uşaqlığım
doğulduğum Qazaxda keçib. Uşaqlıq
illərim müharibə illərinə təsadüf edir.
Bəli, bəli müharibə illərinə.
Çoxları bilmir ki, Qarabağ müharibəsi
əslində elə Qazaxdan başlayıb. Təəccüblü səslənsə də, mən
dünyanı saz-söz sədaları altında deyil, silah səsləri
altında dərk etməyə başlamışam. Mən qazaxlıları sazlı-sözlü
olduqlarına görə deyil, düşmənin
qarşısında məğrur dayandıqlarına görə
sevmişəm. Fikrimcə, qazaxlılar
döyüşməyi yazıb-yaratmaqdan daha yaxşı
bacarırlar. Qeyd etdiyim kimi uşaqlıq
illərim çətin illərə təsadüf etdiyindən,
oyuncaqlarım olmayıb. Anam
kitabxanaçıdı, oyuncaq əvəzinə
qabağıma kitabları tökürdü ki, oynayıb
başım qarışsın. Yəqin
ki, uşaqlığıma səyahət etsəniz, məni həmin
"oyuncaq kitabalarımın” arasında taparsınız.
-Mansur imzanız hardan gəlir?
-Bu təxəllüs
mənə 2012-ci ildə Əkbər Qoşalı tərəfindən
verilib. Verilib deyəndə, əvvəllər
soyadımla, Mansurov imzasıyla çıxış edirdim.
Bir dəfə Əkbər müəllim silsilə
şeirlərimi dərc eləmişdi. Baxdım
ki, imza yerinə Taleh Mansur yazılıb. Əvvəl
özümü tanımadım. (gülür)
Sənət və sənətkarlıq qurban tələb edir
deyirlər, bu baxımdan ilk qurbanı soyadım verdi. Qəribədir, həmin
şeirlərim o qədər zəif idi ki, sonralar
utandığımdan o şeirlərdən imtina etməli
oldum.
-Kitabınız çap edilib?
-Hə,
gözümün ağı-qarası bir kitabım var,
"Ümid yerim”, tam on üç il öncə nəşr
olunub. İlk kitabım çap olunanda özümə söz
verdim ki, ikinci kitabımı on beş il
sonra nəşr etdirəcəm. Hal-hazırda
verdiyim sözü tutmaqdayam. (gülür)
-Şeir yazmaq dövrünüz nə
vaxtdan başladı ? Nə vaxt şeirə
ehtiyac duydunuz, hiss elədiniz ki, şeir yaza bilərsiz
?
-İlk şeirimi 2000-ci ilin 9 martında, 13 yaşımda
yazmışam. İndiki kimi yadımdadır, həmin
gün anladım ki, dünyaya yarımçıq gəlmişəm.
Şeir məni bütövləşdirdi, anam məni
dünyaya gətirəndən tam 13 il sonra
mən dünyaya bütöv doğuldum. Məktəbdə
şeir yazdığımı biləndən sonra mənə
peyğəmbər kimi baxmağa başladılar. Tək mənə deyil, ümumiyyətlə
qazaxlılar əli qələm tutan bütün adamlara
peyğəmbər kimi baxırlar. Qabaqlar
məni saymayan qızlar şeir yazandan sonra mənə rəğbət
bəsləməyə başladılar. Hətta
məktəbin ən davakar uşağı bundan narahat olub
haqq-hesab çəkmək üçün məni
"söhbətə” çağırdı. Əslində mən onda anlamalıydım ki, ədəbiyyatdan
heç kimə xeyir gəlməyib. (gülür)
- Şairin ətrafında
qadınlar çox olur deyirlər. Sizdə necədir? Yoxsa
istedadınız sizi daha da tənhalaşdırır?
-Mənə
görə kişinin tənhalığının cinsi
qadın, qadının tənhalığının cinsi
kişidir. Bu bir növ qadında kişi,
kişidə qadın hormonlarının olmasına bənzəyir.
Qaldı qadınlarla bağlı məqamlara, sağlıq
olsun, bu sualı otuz il sonra verərsiniz,
oturub rahat-rahat yerli-dibli hər şeyi danışarıq. Bircə onu deyim ki, məni sevən qadınların
hamısı gözəl olub. Hətta məni
sevən qadınlardan biri, adını çəksəm dəhşətə
gələ biləcəyiniz, çox ünlü bir
adamını sevgisini geri çevirib məni sevmişdi.
Bilmirəm, bəlkə də, yenə sevir, xəbərim
yoxdu. Xülasə, bu şeylərin
hamısı mənim üçün artıq geridə
qalıb, indi bir sevdiyim qadın var, ona da sadiq olmağa
çalışıram. Hesab edirəm ki, kişi bütün sevgi macəralarını
ailə qurana kimi yekunlaşdırmalıdır.
-Şeir mənə yastı
təpələri xatırladır, nəsr isə
dağın döşündə ora-bura qaçan vəhşi
heyvanları. Sizin gözlərinizdə
üfüqdə nə görünür?
-Mənə
belə qəliz və sanballı suallar veriləndə
özümü edam kürsüsündəki
kimi hiss edirəm. Elə bilirəm ki, dolğun
cavab verməsəm boynumu vuracaqlar. Bütün
düşüncəmi səfərbər eləyib sualın
çəkisinə uyğun cavab verməyə
çalışıram. Ancaq indi çətinlik
çəkmədən cavab verəcəyəm. Məncə, mənim üfüqdə gördüklərimin
hamısı ilğımdır. Çünki
mən üfüqdə yalnız könlümü oxşayan
şeylər görməkdəyəm. Heç
inandırıcı deyil ki, mənimlə Tanrının fikirlərinin
bu qədər üst-üstə düşsün.
-Səhv etmirəmsə Qazaxda
yaşayırsınız. Tez-tez Bakıya gəlirsiz?
Ədəbi mühitdə kimlərlə
tanışsınız?
-Şair demişkən, mənim ömrüm təkərlər
üstündə keçir. Özüm Qazaxda yaşasam da iş
yerim Gəncədədir. Hələ bu
azmış kimi, tez-tez Bakıya da gəlib gedirəm. Yol getməkdən yorulmuram, əksinə zövq
alıram. Bəlkə də, yer üzündə mənim
qədər dünyanın böyüklüyünə sevinib,
ölkəsinin ərazsinin kiçik olmasına görə kədərlənən
ikinci bir adam yoxdur. Nə
yaxşı böyük dünyanın uzun yolları var. Uzun
yollar məni dərin düşüncülərə qərq
edir. Dərin düşüncələr
isə vicdanıma rahatlıq gətirir. Ədəbi
mühitdə dost-tanış çoxdu. Ancaq
nə danım, qələm əhlindən uzaq gəzən
adamam. Misal üçün, ədəbi tədbirlər
enerjimi alır, uzun müddət heç nə yaza bilmirəm.
Hesab edirəm ki, əsl yazıçı və
ya şair, elə yazıçı və şairlərdən
uzaq gəzən adamdı.
Sonuncu dəfə Bakıya gələndə Emin Piri ilə
görüşdüm. Zəng elədi ki, "pubda” oturmuşam,
gəl görüşək. Soruşdum
ki, kefin yaxşıdımı? Dedi, hə. Dedim, onda gəlirəm. Yəqin
ki, Emin məni hər hansı tədbirə və ya kitab təqdimatına
çağırsaydı, bir bəhanə uydurub getməyəcəkdim.
-Qazaxda ədəbi mühit necədi?
Orda yazarlardan, şairlərdən kimlərlə dostluq edirsiz?
-Yaxşı
olardı ki, bu sualı Azərbaycan Yazıçılar
Birliyin Qazax filalının sədri hörmətli Barat
Vüsala verəsiniz. O heç kimə Qazaxdakı ədəbi
mühit haqda danışmağa icazə vermir. Barat
müəllimin "müəllif hüquqlarını” tapdalaya
bilmərəm. Təkcə onu deyə bilərəm
ki, heç bir təmənnasız uzun illər AYB-nin Qazax
filialında gənclər üzrlə işlərə rəhbərlik
etmişəm. Onda sayılıb-seçilən
şairlərdən hesab edilirdim. Sonra Barat
müəllim türkün məsəli kəndirimi kəsdi.
İndi mənə çoxları düşmən
gözüylə baxırlar, bircə alnımın paslı
gülləsi çatışmır. Ümumiyyətlə
mənim üçün AYB-nin Qazax bölməsi Mövlud
Mövludun qəbridi. Darıxanda,
sıxılanda Mövludun qəbriylə dərdləşirəm,
ona təzə yazdığım şeirlərimi oxuyuram.
Neynəyim, Qazaxda olan Bəxtiyar Hidayətdi,
çobanlıq elıyir, mal-qara saxlayır. Bir çətən külfəti var. Hikmət
Orhundu, o da günortaya kimi yatır. Görüşə
çağıranda da axsaya-axsaya axşama gəlib
çıxır. Bir də bir şair var
Bilal Qoca, onunla oturub dururam. Bilal müəllim
əvvəl AYB-nin Qazax bölməsində ədəbi məsləhətçi
kimi çalışırdı. İndi o
da mənim kimi "Persona non qrata” hesab edilir. Yaşı səksəni haqlamış bu ixtiyar qoca
bütün fəsillərdə mənə payızı
xatırladır. Hərdən zarafata salıb deyirəm
ki, ay Bilal müəllim, sən öləndən
sonra haqqında "Payız adam” adlı bir yazı
yazacağam. O da deyir ki, biləsəm, haqqımda ikicə kəlmə
yazacaqsan günü bu gün ölərəm.
-Kənd, yoxsa şəhər?
-Nə
şəhər, nə kənd, mənə görə
dünyanın ən doğma yeri ilk nəfəsim dəydiyi
evdi. Həmişə Allaha yalvarıram ki,
öləndə də son nəfəsim ilk nəfəsim dəyən
yerə dəysin. İnanın səmimiyyətimə,
hərdən göz açdığım yerdən elə
bezirəm ki, deyirəm, yoxe, birdəfəlik gedəcəm
buralardan. Gəncəni keçməmiş
burnumun ucu göynəyir Qazaxdan ötrü. Utanıram tezcə geri qayıtmağa, bir neçə
gün sizin soyuq şəhəri dolanıb təkrar
qayıdıram Qazaxa.
-Görünmür
yanaqda xalın qarası,
İzn
ver, telini qaldırım, düşür
Sənin saçlarına yağış damlası,
Mənim ürəyimə ildırım düşür.
Gözəl şeirdi. Şeirlərinizin qırmızı xətti sevgidir. Ürəyiniz yaralıdı, deyəsən...
Bunu harada tapmısınız? Az qala deyəcəkdim ki, kimin şeiridi? Haqq üçün yaxşıdı hə? (gülür) Əslində bu şeir elə bir bənddən ibarətdi. Adını bilmədiyim bir xanıma yazmışdım. Elə də gözəl deyildi. Fikirləşdim ki, gözəl olmayanda nə olar? Allaha xoş getsin deyə, yazdım bu misaraları. Gərək ürək məsələsinə. Ürəyim yaralıdı yox, yaram ürəyimdi. Nə bilim azdan-çoxdan çəkmişik sevgidən. Məsələ intihara cəhdə qədər gedib çıxıb. Bu haqda çox da danışmaq istəmirəm. Bir dəfə müsahibələrimin birində demişdim ki, sevginin orbitində hər şey gözəldi, ayrılıqlar və sevgi uğrunda ölməklər belə. İndi də həminki fikrimdə qalmaqdayam.
-Xalqın
Şairi müsabiqəsində iştirak etdiniz və birinci mərhələni
keçdiz. Təbrik edirəm. Ümumiyyətlə bu layihəyə
münasibətiniz necədi? Münsiflərin fikirləri sizin
üçün nə qədər vacibdir?
-Minnətdaram, çox sağ ol. Açığı mən o müsabiqəyə anama görə qatılmışam. Anam məni televizorda görəndə ürəyi dağa dönür. Özümə qalsa, müsabiqənin aparıcısı Mübariz müəllim deyir ha, pünhan şairlər, hər zaman bax elə pünhan şairlərdən olmaqdan zövq almışam. Ümumiyyətlə anam məndən çox zövq alır ədəbiyyat adına olan hər şeydən. Hətta AYB-yə üzvlük vəsiqəmi zinət əşyalarını saxladığı mücrüdə saxayır. Hərdən mənə elə gəlir ki, anam üzvlük vəsiqəmi məndən çox istəyir. Özü gənc yaşlarında yaradıcılıqla məşğul olurmuş. Hətta iri həcmli bir roman da yazıbmış. Qərara alıb ki, romanı Mirzə İbrahimova göstərib, məsləhət alsın. Ancaq babam buna qarşı çıxıb. Anam da hirslənib yazdığı romanı cırıb yandırıb. Hərdən mənə elə gəlir ki, anam məni yarımçıq qalan arzularını tamamlamaq üçün dünyaya gətirib. Eyniylə də münsiflərin haqqımda dediklərinə məndən öncə anam daha çox önəm veirir
- Xalqın
Şairində özünüzə rəqib bildiyiniz şairlər
varmı?
-Rəqib? Şairdən şairə rəqib olar? Mən heç şairin şairi öldürməsini belə cinayət hesab edə bilmərəm. Hesab edərəm ki, təbii fəlakətdi. Zəlzələ, daşqın, sel, uçqun kimi. Qala ki, söz yarışmasında kimisə özümə rəqib hesab edəm.
Söhbətləşdi:
Oğuz Ayvaz
Ədalət 2017.- 26 oktyabr.- S.7.