Əbülfət MƏDƏTOĞLU

Təzə-tər kitaba oxucu “xoşgəldini”

Yazı masamın üstündə, daha doğrusu, bu yazını diqtə etdiyim anda əlimdə tutduğum kitabın mətbəə qoxusu canından çəkilməyib. Düşünə bilərsiniz ki, bu cür isti-isti, necə deyərlər, hələ mürəkkəbi qurumamış bu kitabı təqdim etmək hardan, nədən qaynaqlanır? Təbii ki, bu düşüncələrdə haqlısınız və sizin haqlı olduğunuz düşüncənin, indiki anda isə sualın cavabını da verməyə mən borcluyam. Ona görə də birbaşa mətləbə keçirəm və deyirəm ki, kitab müəllifinin səmimiyyəti, onun öz sözü, öz poeziyası ilə vəhdət təşkil etməsi məni bu yazını isti-isti yazmağa həvəsləndirib. Lap açığını desəm, əlimdən tutub bilgisayar önünə gətiribdi. Mən də kitabın aurasına daxil olub ilk təəssüratımı bilgisayara diqtə etməyə başlamışam…

Öncə kitabın tərtibatından başlayaq. "Elm və təhsil" nəşriyyatında işıq üzü görmüş kitabın üz qabığındakı şəkillə müəllifin bir bəndlik şeiri demək olar ki, üst-üstə düşüb. Həmin şeirdə müəllif yazıb ki:

Ömür keçir aram-aram,

Sağalmayıb hələ yaram.

Mən səninlə barışmaram,

Ay anamı aparan qış...

Bax, elə təkcə təbiətin deyil, həm də hardasa ömrün qışını xatırladan üz qabığındakı şəkil də və orada kiçik bir detal olsa belə, kimisə oturub gözləmək üçün oyulmuş oturacaq özü də belə bir harmoniya yaradır. Şəxsən mən özümü bir anlıq həmin oturacaqda əyləşib itirdiklərimi, itənlərimi düşünən gördüm...

Kitabın ilk səhifələrində Azərbaycanın dəyərli ədəbiyyat, poeziya adamlarının müəllif barəsində yığcam fikirləri ifadə olunub. Çox maraqlıdır ki, professor, tənqidçi Vaqif Yusiflidən tutmuq şair dostumuz Balayar Sadiqə qədər, eləcə də Əsəd Cahangir, Elçin Hüseynbəyli, Adil Cəmil, Qəşəm Nəcəfzadə, Zülfüqar Şahsevənli, Ağacəfər Həsənli də daxil olmaqla hər kəs Fəxrəddin Teyyubu səmimiyyət şairi kimi təqdim edir. Adlarını çəkdiyim söz adamları vurğulayırlar ki, Fəxrəddin Teyyubun özü də sözü kimi sadə və təvazökardı, halal adamdı. Onun şeirlərində ənginlik, genişlik, ləngər, nəfəs tutumu və sairə bir-birilə harmoniya təşkil edir, bir-birini tamamlayır.

Kitabın redaktoru, dəyərli şairə bacımız Fərqanə Mehdiyeva ön sözdə yazır ki, Fəxrəddin Teyyubun şeirləri ömrün hər anıdır. Bu hər anın içərisində müəllifin özü var. Yəni o, sözünün sahibidir. Bax, bu ovqatla oxuduğum kitabın ilk şeirindən tutmuş sonuncu bayatılarına qədər hər birində söylənilən fikirlərin real şahidinə çevrildim və birmənalı şəkildə anladım ki, Fəxrəddin Teyyub yaşadığını, canından, qanından keçirdiyini misralayır. Sözü diri şəkildə təqdim edir. Onun misralarında sızıltı yox, bir dərin nəfəs var, köklü-köməcli nəfəs.

Bir ömür yaşadı şələ dalında,

Çörək ətri vardı alın tərində.

Çörəyi çıxardı atın nalında,

Bir də arabanın təkərlərindən.

Yayın istisində, cırhacırında,

Bişərdi günəşin odunda atam.

Soyuqda, şaxtada, qışın qarında,

Ot da daşıyardı, odun da atam.

Sevdi ömrü boyu işi, əməyi,

Qazancı bir hörmət, ehtiram idi.

Hərdən dodaqucu gülümsəməyi,

Bizim evimizdə toy-bayram idi.

Xoşuna gəlməzdi özün öyəsən,

Sözü bütöv idi, zəhmi var idi.

Gecə qar yağacaq kəndə deyəsən,

Sabahı görəcək fəhmi var idi.

Öyrətdi döyüşü, savaşı bizə,

Döyüldük, heç ürək-dirək vermədi.

Zəhmət dərsi keçdi həmişə bizə,

Nə yaxşı, havayı çörək vermədi.

Bu şeiri bütünlüklə sizə təqdim etdim. Ona görə ki, burda bir övladın, oğulun atanın portretini ortaya qoymasını sizin də görmənizi istədim. O portretin cizgilərində bizim hər birimizin atamızın oxşarlığını görmək, bənzərini tapmaq mümkündür. Və bu portretin önündə dayanıb onunla söhbət etmək də asandı.

Çünki yazılanların hamısı gerçəklikdi, yaşanmış anlardı. Bax, Fəxrəddin Teyyubun istər nəvələrinə, istər dostlarına, istər doğmalarına istər müxtəlif mövzulara həsr etdiyi şeirlərin hamısında bu detallarla, bu yanaşmayla qarşılaşmaq, həmsöhbət olmaq adama bir könül rahatlığı bağışlayır. Tutaq ki, onun ustad şairimiz Musa Yaquba ünvanladığı:

Bu bahar gülləri kim əzizləyər,

Çiçəklər qalacaq sığala həsrət.

Uşaqlar yetim tək boynunu əyər,

Nəvələr qalacaq qoğala həsrət.

Və yaxud:

Bu ömrün hər üzü, hər divanı var,

Nərin nər meydanı, nər divanı var.

Mənim ürəyimin nərdivanı var,

Gülüm, gülə-gülə düş ürəyimə

- deməsinin səmimiyyətinə necə inanmayasan. Mövzular fərqli olsa da müəllif səmimiyyəti ortadadı. Və düşünürəm ki, Fəxrəddin Teyyubun şeirlərini şəxsən mənə sevdirən də elə bu səmimiyyətdi. Çünki o, məşhur kərpic kəsən kişi kimi özünü sözün altına ürəklə veribdi. Və yazıb:

Misralar uzanır dar cığır kimi,

Odunu sözündən alıb gedirəm.

Dünyadan, kimsədən umacağım yox

Başımı aşağı salıb gedirəm.

Bəli, şair Fəxrəddin Teyyub misralarında özünü təbiətlə də həsöhbətə çevirir. Təbiətdə olanları özünə köçürdüyü kimi, özündəki duyğuları da təbiətə kökləyir. Və sanki pıçıltıyla deyir:

Gecə də, gündüz də ayazam daha,

Sısqa bulaq kimi dayazam daha.

Sənə oxşayıram, payızam daha,

Mənə əlini ver, görüşək, payız.

"Mən səninlə barışmaram..." adlı kitabın məndə yaratdığı ilk təəssürat demək olar ki, çox müsbət oldu. Təbii ki, bu xoş ovqat məni nə vaxtsa bu kitaba tərəf çəkib aparacaq. Və mən elə indinin özündə hiss edirəm ki, damarı halallıq olan bu poeziyanın müəllifi də, bu kitabın redaktoru da oxucu dünyasına bələddi. Ona görə də kitab uğurlu alınıbdı. Mən də həmin o uğurun bir şahidi kimi müəllifi təbrik edir və onun öz şeirilə fikrimi tamamlayıram.

Tökmüşəm ahımı yoxun dalınca,

Yol tutub getmişəm toxun dalınca.

Heç vaxt qaçmamışam çoxun dalınca,

Mən qane olmuşam aza, həmişə.

Bir çayam axıram axdığım kimi,

Şimşəyəm, çaxıram çaxdığım kimi.

Ümid qapısına baxdığım kimi,

Baxıram hər gələn yaza, həmişə.

Qəlbimdə bir xıltım, qaram olmayıb,

Süfrəmdə bir tikə haram olmayıb.

Əzəldən yalanla aram olmayıb,

Başımı əymişəm düzə, həmişə.

Əməlin gül açsın, üzün ağ olsun,

Dilindən çıxan söz bitsin tağ olsun.

Deyirəm doğma da, yad da sağ olsun,

Arxa söykəmişəm sözə, həmişə.

Nə kasıb, nə də ki, ac olmayaydı,

Kədərin aldığı bac olmayaydı.

Kaş insan dünyada qocalmayaydı,

Həmişə qalaydı təzə, həmişə.

Ədalət 2018.- 6 aprel.- S.5.