MÜSTƏQİLLİK İLLƏRİNDƏ SÖZ "QALA"SI YAPDI

Məmməd Kazımın unudulmaz xatirəsinə

Ağır həyat məktəbi keçmişdi: uşaqlıq və gənclik illəri Böyük Vətən müharibəsinə, ondan sonrakı məşəqqətli, aclıq dövrünə təsadüf eləmişdi. Ailənin böyük övladı olduğundan çiyinlərinə yük düşmüşdü: işləmək, evə azuqə gətirmək, qoca ata-anasına və kiçik-bacı qardaşlarına arxa durmaq.

Fiziki iş, gecə-gündüz çalışmaq yeniyetmə Məmmədi özündən çıxartmadı, həyat eşqini azaltmadı. Üstəlik, bərkdən-boşdan çıxartdı. Doğulduğu Masallı rayonunun Tatyan kəndində ağsaqqalların, ağbirçəklərin diqqətini cəlb etdi və bir gün istedadı üzə çıxdı Məmmədin: məlum oldu ki, o, "Məmməd Kazım" imzası ilə yaxşı şeirlər yazır, hətta yerli "Çağırış" qəzeti (indiki "Masallı") sevib-seçdiyi bu ad-soyad altında məqalələrini çap etdirir.

Bütün çətinliklərin öhdəsindən ləyaqətlə gələn "əlaçı Məmməd" (məktəbdə belə adlandırırdılar onu - müəllif) Azərbaycan Dövlət Universitetinə asanca imtahan verib müsabiqədən keçdi. Artıq Bakı mühiti gözünü açdı. Tələbəykən şeirləri "Bakı", populyar "Azərbaycan gəncləri" qəzetlərində, "Kənd həyatı", "Müxbir" jurnallarında dərc olundu. Universitet qəzeti gənc şairin poeziya nümunələri barədə resenziya çap etdirdi. Daim qardaşlarının xiffətini çəkən Məmməd Kazım doğma el-obasına döndü. Kitabxana müdiri kimi, orta məktəb müəllimi kimi fəaliyyət göstərdi. Necə deyərlər, nə məktəbdə yazı taxtası önündə tabaşiri yerə qoydu, nə də evdə qələm-kağızı.

Arzu-istək Məmməd Kazımı tezliklə Bakıya qaytardı. Yenidən qaynar şəhər mühiti könlünü qanadlandırdı. "Abşeron" qəzetində çalışdı, dəyərli zəhmət adamları və görkəmli elm-sənət korifeyləri haqda oçerklər yazdı. Ancaq o, bu rayon qəzetinin istiqanlı kollektivinə, həlim təbiətli Xırdalan camaatına nə qədər qaynayıb-qarışsa da, bu mühitə sığmırdı. O zaman Azərbaycan Radio və Televiziyası Verilişləri Komitəsində redaktor vəzifəsinə işə götürüldü. Məmməd İsrafil oğlunun talantı və bacarığı sayəsində burda hərbi-vətənpərvərlik proqramı - "Hünər" açıldı. Ətrafına Oqtay Rza, Ramiz Duyğun, Şəmistan Nəzirli kimi tanınmış söz ustaları cəmləşdilər. "Hünər" proqramı o zaman üçün misilsiz tədqiqatlar apardı, müharibə dövründə itkin düşmüş Azərbaycan oğullarının rəşadətli yoluna işıq saldı. Məhz elə bu proqrama görə görkəmli jurnalist Məmməd Kazım (1975-ci ildə) hər yazarın əlinin çatmadığı "Qəzəl Qələm" mükafatına layiq görüldü.

Məmməd Kazım onlarla şeir-poema, nəsr və publisist kitabların müəllifidir. Əlbəttə, cismani ölümə hamı məhkumdur, xoşbəxlik ondadır ki, sözü yaşadıqca, özü də yaşayacaq, ürəklərdə heykəli ucalacaq. O, iki dəfə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Həzi Aslanov barədə epik poemanın və dörd hissəli mənzum dram əsərinin müəllifidir. "Leytenant Kərimov və dostları" sənədli povesti, "Mirhəsən xanın övdadları" tarixi romanı, son illərdə yazdığı "Ya Peyğəmbər" poeması kitab şəklində təkrar-təkrar nəşr olunmuş, adına oxucu sevgisi qazandırmışdır.

Müstəqillik illərində Məmməd Kazım daha böyük vüsətlə çalışdı. O, Azərbaycanda ilk ədəbi-bədii müstəqil qəzetin təsisçisi və baş redaktoru olmuşdur. Masallı şəhərində çıxan "Qala" qəzeti həqiqətən bir möhtəşəm söz qalası idı. Baxmayaraq ki, rayonda fəaliyətə başlamışdı, bütün respublikanın ən populyar imzaları "Qala"nın səhifələrində parlayırdı. Bəxtiyar Vahabzadə, Məmməd Araz, Nəriman Həsənzadə, Fikrət Qoca, Şəkər Aslan, Məmməd Aslan, Məmməd İsmayıl və başqaları ehtiramla bu qəzetə əsərlərini göndərirdilər. İndi ədəbi arenada imzaları tanınan Əlizadə Nuri, Arif Fərzəli, Salam Sarvan, Balayar Sadiq, Ədalət Salman, Qəni Bəxtəvər, Süleyman Əlisa, Nurəddin Ədiloğlu əsərlərinin xeyli qismini "Qala"da çap etdirmiş, hətta qonorar da almışlar.

Təəssüf ki, bu yaxınlarda üzücü bir xəbər hamımızı sarsıtdı. Görkəmli şair, nasir, publisist Məmməd Kazımın həyata vida deməsi qələm dostlarını, geniş oxucularını bərk-bərk kədərləndirdi. Sabah böyük sənətkarın, bənzərsiz və qayğıkeş insanın vəfatının 40-cı günüdür. Ulu Tanrıdan söz mülkündə özünəməxsus "Qala" ucaltmış Məmməd Kazımın müqəddəs ruhuna dualar diləyirik.

Ədalət.-2018.-17 aprel.-S.6.