"Atamın son sözü bu oldu ki, Laçın azad ediləndə sümüklərimi aparıb orada dəfn edin..."

Ramiz Cəbrayılov: "Telman Orucov Ermənistan qaçqınlarını Qarabağdan, Şuşadan zor gücünə çıxardı..."

Ramiz Cəbrayılov

(əvvəli ötən sayımızda)

"Fərhad Əliyevin o qanlı-qadalı illərdə Laçında hansı zəhmətlər çəkdiyinin şahidi oldum..."

-Ramiz müəllim, heç iştirak etdiyiniz tədbirlərdə o vaxtkı 1-ci katib Ə.Vəzirovun Azərbaycanın mənafeyinə uyğun gələn bir çıxışını eşitmədiniz?..

-Xeyr. Qətiyyən... Bu adamın hər kəlməsi ermənilərin, Moskvanın xeyrinə idi. Yadınızda deyil, bir dəfə televiziya ilə də yayımlanmış çıxışında dedi ki, yoldaşlar, muştuluğumu verin, ermənilər Bakıya qayıdır...

Elə öncə bəhs etdiyim plenumdakı çıxışının davamında Ə.Vəzirov gözlənilmədən üzünü zala tutub sevinclə dedi, ki, yoldaşlar, sizi təbrik edirəm, axır ki, Qarabağ məsələsinin həlli yolunu tapdıq. Bütün zal bir anlıq diqqət kəsildi ki, 1-ci katib, nəhayət, Vətənimiz üçün bir faydalı söz deyəcək. Vəzirov isə dedi ki, bəs Moskva Dağlıq Qarabağda Xüsusi Komitə yaradılması haqda qərar verib, yoldaş Arkadi Volski də həmin komitənin rəhbəri təyin edilib. Bundan sonra Qarabağdakı bütün məsələləri yoldaş Volski həll edəcək və Qarabağı həmişəki kimi Azərbaycanın nəzarətinə qaytaracaq... Hamı qaldı mat-məəttəl ki, bu nə danışır...

Ancaq o bədbəxtin ya ağlı kəsmirdi, ya özünü bilməzliyə qoyurdu ki, Qorbaçov Volski vasitəsilə Dağlıq Qarabağın Azərbaycanla olan-qalan ilişgilərini də qopararaq o torpaqların tamamilə ermənilərin əlinə keçməsinə şərait yaradacaq...

Bir daha təkrar edirəm, Kamran Bağırov, Ə.Vəzirov kimi yarıtmaz rəhbərlər və onların bəzi yarıtmaz kadrları bu gün Qarabağın işğal altında qalmasına məsuliyyət daşıyırlar. Vəzirovun kadrlarından Mərkəzi Komitənin katibi Telman Orucov da ermənilərin xeyrinə olan addımlar atırdı. Məsələn, 1988-1989-cu illərdə ermənilərin Ermənistandan qovduğu soydaşlarımız öncə əsasən Dağlıq Qarabağ, o cümlədən Şuşa ərazisinə toplaşmışdılar. Onlar özləri xahiş edirdilər ki, bu yerlərin təbiəti də elə Zəngəzurun, Göyçənin təbiətinə uyğundur, bizə şərait yaradın, buralarda məskunlaşaq. Lakin təəssüf ki, Telman Orucov özü şəxsən bu işə rəhbərlik edərək Ermənistan qaçqınlarını milislərin vasitəsi ilə, zor gücünə yerləşdikləri ərazilərdən, eləcə də Şuşadan çıxarıb digər rayonlara göndərdi. Halbuki, qaçqın soydaşlarımızın Dağlıq Qarabağda yerləşdirilməsi oradakı azərbaycanlı əhalinin say tərkibinin xeyli artmasına və yerli soydaşlarımıza da dəstəkləri nəticəsində ermənilərin separatçılıq hərəkatının qarşısının alınmasına gətirib çıxarmaqla Qarabağ məsələsinin ilkin mərhələdə həllinə şərait yarada bilərdi...

-Amma yəqin ki, o dövrdə də, sovet hakimiyyətinin mövcudluğuna rəğmən partiya və komsomol orqanlarında Vətənini, xalqını gerçəkdən sevən qeyrətli məmurlarımız da olubdu?

-Bəli, əlbəttə, olub. Məsələn, sizə şahidi olduğum bir misal çəkim. Bildiyiniz kimi, 1988-1990-cı illərdə Laçın rayonu ərazisində "Qayğı" adlanan qəsəbə salınırdı. Həmin qəsəbənin yeri çox düzgün seçilmişdi. Çünki strateji bir məkan idi. Belə ki, Ermənistanla Dağlıq Qarabağın erməni kəndləri arasındakı ən qısa məsafə həmin ərazidən keçirdi. Birbaşa avtomobil yolu olmasa da, ermənilər Şuşanın Kirov və Qaladərəsi kəndlərinə o yerlərdəki dalda dağ cığırlarıyla keçməklə tədricən silah-sursat daşımağa çalışırdılar. Odur ki, o məkanda qəsəbə salınması ermənilərin planlarının qarşısını almağa hesablanmışdı. Artıq 1989-1990-cı illərdə isə tikinti gedən ərazi Ermənistan istiqamətindən atıcı silahlardan atəşə tutulurdu. Yəni hər an təhlükə gözlənilirdi. Buna rəğmən komsomol zərbəçi tikintisi elan edilmiş "Qayğı" qəsəbəsinin tikintisinə Azərbaycanın komsomol təşkilatlarından və ali məktəblərindən ən vətənpərvər, qorxmaz gənclər toplaşmışdı. Həmin gənclərə də o dövrdə Azərbaycan komsomolu Mərkəzi Komitəsi təşkilati şöbəsində seksiya rəhbəri kimi çalışan, sonradan- 2001-2005-ci illərdə isə Azərbaycanın İqtisadi İnkişaf naziri olmuş Fərhad Əliyev rəhbərlik edirdi. O, Laçına komsomol zərbəçi dəstəsinin komandiri kimi gəlmişdi. Və mən Laçında Fərhad müəllimin o qanlı-qadalı illərdə, o güllələr altında, gecə-gündüz, yayın qızmarında, qışın sazağında "Qayğı" qəsəbəsinin tikintisində hansı zəhmətlər çəkdiyinin şahidi oldum...

Bəli, Fərhad müəllim kimi vətənpərvər, millətsevər, prinspial və cəsarətli rəhbər işçilərimiz, məmurlarımız xeyli idi. Lakin bütövlükdə Azərbaycanın idarəçilik sistemi birbaşa Moskvanın əmrləri ilə idarə olunan, müticəsinə Kremlin, Qorbaçovun qarşısında baş əyənlərin əlində olduğundan biz erməni separatçılığına, millətçiliyinə qarşı mübarizədə ciddi uğur əldə edə bilmədik. Və mən bunu həmişə deyirəm: əgər Ulu Öndər elə 1987-ci ildə Moskvada Siyasi Bürodan istefa verən kimi Azərbaycana rəhbər gələ bilsəydi, Vətənimizin başına bir belə faciələr gəlməz, torpaqlarımız işğal olunmazdı...

-O illərdə ermənilərin Heydər Əliyevə mənfi münasibəti barədə nələrinsə şahidi olmuşdunuz ki?..

-Bəli, dəfələrlə. Sizə bir epizod danışacam. Zənnimcə, bu artıq hər şeyi deyəcək... Dəqiq yadımdadır, 1987-ci il oktyabrın 21-i idi. Həmin gün Moskvada Sov.İKP MK Siyasi Bürosunun plenumu keçirilirdi. O dövrdə hər gün Bakı vaxtı ilə gecə saat 10-da Moskvadan "Vremya"("Zaman") xəbərlər proqramı verilirdi. O gün axşam biz Laçın rayon partiya komitəsinin 1-ci katibi rəhmətlik Xanlar Məmmədovla işlə əlaqədar getdiyimiz Səfiyan kəndindən mənim "Niva" markalı xidməti maşınımla geri dönürdük. Xanlar müəllim dedi ki, komsomol, çalışaq saat 10-dək rayon mərkəzinə çataq ki, "Vremya"ya baxaq, görək, plenumda hansı qərarlar verilib. Mən avtomobilimdə ehtiyat üçün daim "Sapfir" markalı kiçik ölçülü televizor saxlayırdım. Odur ki, 1-ci katibə dedim ki, Xanlar müəllim, narahat olmayın, Laçına çatmasaq da, maşında televizor var, xəbərlərə baxacağıq. Bu minvalla saat artıq 10-a 2-3 dəqiqə qalmış biz hələ Laçının 10-15 kilometrliyində Ermənistanın Gorus rayonunun Gorunzur(Kornidzor) və Dığ(Texnadzor) kəndləri ilə üzbəüz yerləşən "Tikanlı Zəmi" deyilən yerə çatırdıq. Maşını saxlayıb televizoru qoşduq. İnanın ki, "Vremya" başlayıb plenumun qərarları və Heydər Əliyevin öz ərizəsi ilə Siyasi Büro üzvlüyündən və SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini vəzifəsindən azad edilməsi barədə xəbər səslənən kimi Gorus rayon mərkəzində və adı çəkilən erməni kəndlərində Bakıdakı atəşfəşanlıqlarla müqayisə olunacaq böyük bir atəşfəşanlıq başladı. O anlarda dərhal belə qərara gəldim ki, deməli, ermənilər öncədən Ulu Öndərin Kremldə tutduğu yüksək vəzifələrdən istefa verəcəyini biliblər... Və Heydər Əliyevin istefasından bir ay keçməmiş erməni lobbiləri SSRİ-də, Avropada, Amerikada Qarabağ məsələsəni gündəliyə gətirdilər. Deməli, ermənilər üçün ən keçilməz sədd, sipər məhz Heydər Əliyev idi... Ona görə o, vəzifədən çıxdığı günü onlar atəşfəşanlıq, toy-bayram edirdilər...

(ardı gələn sayımızda)

Ədalət 2018.- 14 dekabr.- S.5.