ÖZÜNƏMƏXSUSLUQ
(Ramiz
Məmmədzadənin şeirləri barədə qısa
qeydlər)
Respublikamızın sayılıb-seçilən qəzetlərindən olan "525-ci qəzet"in 16 dekabr 2017-ci il tarixli nömrəsində şair-publisist Ramiz Məmmədzadənin yeni şeirləri yer almışdır. Bu şeirlər bütün zamanları sanki bir-birinə zəncirvari bağlayaraq, keçmiş, bu gün və gələcək arasında körpü rolu oynayır.
İlk şeir "Beşik himni" adlanır. Şair
söyləyir ki, körpələrin beşiyi başında
hər zaman Vətəni yağı düşməndən
qorumaq üçün döyüşə
çağırış ruhlu nəğmələr səslənməlidir.
Bu nəğmələr körpə
balalarımızın Vətəni müdafiəyə
çağırış himni olmalıdır. Dünyaya yeni göz açan fidan balalar mənən
və ruhən Vətən anlamının nə olduğunu
körpəlikdən başa düşməlidirlər. Hər bir Vətən övladı torpaq uğrunda
canından keçməlidir. Şair beşikdə
böyüyən Vətən övladlarını
özünün "kiçik qala"sı adlandırır:
Azərbaycan
heç bir zaman
Qarabağsız qala bilməz.
İgidlərin
baş qoyduğu
Anam torpaq sola bilməz.
Beşikdən
düş, tüfəng götür,
söz
sənindir!
Düşmənin
var, düşməninə
zərbə endir!
Qurban
olum, mənim oğlum,
mənim
balam!
Sən əsgər
ol, səfərbər ol,
kiçik qalam!
Şeirdəki poetik fikir oxucuda həyata yeni yanaşma pəncərəsi
açır.
Bu pəncərə körpəyə beşikdə
olarkən işıq bəxş edir - döyüş ruhlu
mübarizə işığı. Belə
bir himn sanki körpələrə beşikdə Vətən
sevgisi laylası çalır. Bu himnin sədaları
onların ruhuna - canına və qanına hopur.
"Yaşamaq olmaz" şeiri respublikamızın
Əməkdar müəllimi Səlim Əzimova müraciətlə
yazılmışdır. Burada müəllif
göstərir ki, elə ağrılar var ona dözmək
çox çətindir. Bəzən elə
ağrılar var ki, bu ağrıların təsirindən nəinki
insanlar, hətta dağlar da əriyib yox ola
bilər...
Ömrümüz
haçansa yetəsi sona...
İstər
yüzü adla,
istər
min sana...
Bir dəfə
verilir həyat insana
Bu
ömrü Şuşasız
yaşamaq olmaz!!!
Günahı olmayan bir şəxsin şər
atılaraq dostunun qatili kimi tutulmasını müəllif
"Günahsız" şeirində
canlandırmışdır.
Heç
bir günah sahibi olmayan insanın qatil kimi suçlanması və
ədalətin keşiyində duran ədalətsiz hakim tərəfindən
sorğuya tutulması ikrah hissi doğurur:
Ona neçə yol zəng etmisən?
hə,
bəlkə
Dostunun
canını alıb
sonra
şəhərdən
rədd
olub getmisən...
Ədalətsiz bir hakimin söylədiyi əsassız və
heç bir ölçü-biçiyə sığmayan
kobud, qeyri-qanuni ifadələr heyrət doğurur. Qanunun
keşiyində duran hakimin ədalətsiz hökmü bir ailəni
daxilən sarsıdır.
Sonda
müəllif "məhkum"a məsləhətlər
verir:
"Nadzor"u
da razı sal ki,
Hərdən
arvadını yuxuda
görə biləsən...
Həm də
məsləhətdi ki,
Hakimi də,
qatili də
yaddaşından siləsən!..
Allaha
tapşır onları...
Günahsız adamı şərləməklə
suçlayıb günahlandıran ədalətsiz hakimlərə
şair nifrət hissi bəsləyir. Onların öz mənafeləri
üçün günahkar əvəzinə günahı
olmayanı cəzalandırması dəhşətli hadisədir.
Belə mənfur əməlli hakimlərə
müəllif sanki bu şeiri ilə lənət
yağdırır.
"Varlı
olmaq" şeirində müəllifin arzusunda olduğu həyat
tərzindən söhbət gedir və sonda müəllif
üzünü göylərə tutur:
Mən də
sənin bəndənəm axı...
Varlı
olmaq
nə
gözəlmiş, İlahi!
Üzü
qara olsun
kasıbçılığın!..
Bu
şeirdə böyük alman şairi Henri Heynenin məşhur
"Allaha məktub" şeirinin təsiri
açıq-aşkar hiss edilir.
R.Məmmədzadə
uşaqlıqdan qocalanadək mürgülü ömür
sürən bəzi yaramaz insanların heç bir xeyirxah
iş görmədiklərini "Mürgülü adam" şeirində yumoristik bir dillə qələmə
almışdır. Belə yararsız adamlar dərsdə
də, toy edəndə də, paqonlu vəzifə
daşıyanda da mürgüləyir. Heç kəsin
xeyir və şərinə yaramayan, ömrü boyu
mürgü içərisində yaşayan və hər
işə biganə yanaşan insanı şair dəyərsiz
kimi qiymətləndirərək deyir:
Axı
niyə ayılsın ki,
Əzəldən
fikri belədi:
"Bu
dünyanın işlərilə nə işim,
Sakitəm,
dincəm, rahatam"...
Bəlkə
də heç
mürgüdən ayılmaq istəmir
bu
adam...
"Hünər göstər" şeirində
günümüzün işığı söz olduğu
söylənilir. Sözün təsirindən ürək
köz kimi yanır. Sözü şeirə çevirmək
üçün şair barmaqlarının dəmirə
döndüyünü söyləyir:
Məndən
sonra qalan şeir
Məndən kimə nə sözun var?
Müəllif özünə bənzəyən
şeirin ondan dözümlü olduğu fikrinə gəlir. Özünü
meydanda bəxti olmayan çapar adlandırır və deyir ki,
çalış sən mənə bənzəmə. "Əlinə düşən səhər"i
axşama qədər qorumağa çalış. Dünya möcuzə və həm də "bəxtəbəxtdir".
Bəzən nə salam verən, nə də
salam alan var. Belə bir zamanda yaşamaq mənasızdır. Əgər yaşamağın mənası yoxdursa,
özünü misralardan hördüyün kəndirlə
asmağa hünərin olsun. Şeirdə gizli-aşkar
bir simvolizm var:
Yaşamağın nə mənası?
Yox,
qadası,
belə
olmaz!
Misralardan
kəndir hörüb
Hünər
göstər,
özünü as...
R.Məmmədzalə "Məlum qadına"
şeirində özü üçün məlum, oxucuya
görə isə naməlum olan gözəldən söhbət
açır.
Sənə şeir ithaf etsəydim əvvəlcə
baxışlarını vəsf edərdim. Baharın rəngarəng naxışlarından bir dəstə
gül bağlayaram sənə. Yuxuda
gördüklərim həqiqətdir. Yuxuma
gəl, onu danışım sənə. Əllərin
havaya qalxan göyərçinlərin qanadı kimi
dümağdır. Sən gəzən
bağçada səni görən güllər gizlənir.
Ona görə ki, sən onlardan gözəlsən.
Allah bilir sənin könlündən nə
keçir. Səni Tanrıdan soruşsam
da, səndən heç bir xəbər verməz. Sonda
şair fikrini belə yekunlaşdırır:
Mən sənin
adına şeir yazsaydım...
Yox, mənim
deyilsən...
Gözlərin
aydın...
"Ağdamın
baməzə adamları" silsiləsindən"
başlığı altında verilmiş "Dəli Dilbər",
"Oxuyan Elman" və "Uzun Əbiş" şeirləri
öz xarakterik cəhətləri ilə seçilir. "Dəli Dilbər" şeirində şair
Ağdamın keçmiş baməzə adamlarından olan
"Dəli" Dilbərdən danışır.
Əhvalat belə baş verir: Bir yay günü "dəli"
Dilbəri tanıyan iki nəfər şəxs onu
"maşına basıb" kənar bir şəhərdə
yerləşən dəlixanaya aparırlar. "Dəli"
Dilbər dəlixanaya girəndə onu gətirənlərdən
tez irəli atılıb özünü dəlixananın
baş həkiminin otağına salır və həkimə
deyir ki, sizə "iki dəli gətirmişəm
Ağdamdan...". Beləliklə, "Dəli"
Dilbər onu gətirən adamları qabaqlayaraq gülməli
vəziyyətə salır:
...Tez
özünü saldı
Baş həkimin
otağına
Dedi:
"- həkim,
iki dəli
gətirmişəm
Ağdamdan"...
R.Məmmədzadə
"Oxuyan Elman" şeirində vaxtilə Ağdam şəhərində
qonşuları olmuş Elmanın sərgüzəştlərindən,
küçələrdə "oxuya-oxuya" gəzməsindən,
ona rus dili öyrəndiyini da-nışmasından, mahnı
oxuyarkən bəzi sözləri rusca deməsindən və
bununla:
- Ramiz,
qaqa, rus dilini yaman öyrənmişəm, su kimi içirəm,
- deməsindən şair maraqla söz açır və
sonda keçmişdə Ağdamda keçirdiyi günləri
xoş xatirə kimi anır:
Eh, o
xoşbəxt günlərdə
Elman
vardı dünyada...
Ağ
damları ulduz-ulduz
Məkan
vardı dünyada...
Uzun Əbiş də Ağdamın baməzə
adamlarındandır. Şair "Uzun Əbiş"
şeirində də duzlu-məzəli əməlləri ilə
yaddaşlarda qalan Uzun Əbişin keçdiyi həyat yoluna
işıq salır. Öz baməzə hərəkətləri
ilə hamını heyrətə salan Uzun Əbiş yay
vaxtı dağlara köç edənlərin "inəklərini
qatıb qabağına" Qarqar çayı boyunca
Xocalının yanından, Şuşanın aşağı
hissəsindən, "Zarıslının ortasından"
keçərkən dağların "yarpızlı
suyundan" içə-içə pay-piyada daşlı-kəsəkli
yolları keçərək Qarabağın ata-baba
yaylağı Turşsuya, Sarıbabaya gedərdi:
Yaddaşımda
donub qalıb
Uzun
Əbiş:
Çantası
çiynində,
çomağı əlində,
"Ohoo!" "Ohoo!" kəlmələri
dilində
Ağdam-Turşsu
yolunda...
Zatən,
Dəli Dilbəri, Uzun Əbişi bir ağdamlı kimi mən
özüm də şəxsən tanıyırdım. Allah
onlara rəhmət eləsin!
"Ağdamın baməzə adamları" silsiləsinə
daxil olan hər üç şeirdə Ramiz Məmmədzadə
Ağdamın bəxtəvər çağlarında
yaşamış duzlu-məzəli adamların əməllərini
xatırlatmaqla bizləri kövrəldir.
XX əsrin
tarixi yaddaşından boylanaraq ötüb keçən
zamanları yad etməklə şair bu gün erməni vəhşilərinin
əsirliyində inləyən "Qarabağın toy evi"
olan Ağdam şəhərini gözümüz önünə
gətirir. R.Məmmədzadə öz doğma
beşiyi olan Ağdamın keçmiş cah-cəlallı
dövrünü canlandır-maqla bizi ötən illərdə
baş verən, yaddan heç vaxt çıxmayan anlarla
qovuşdurur.
Ramiz Məmmədzadənin "525-ci qəzet"də
çap edilmiş şeirlərini diqqətlə
araşdırdıqda həyatın özündən pərvazlanmış
və qida almış mənzərələrin şahidi
oluruq. O hər
bir mövzunu seçərkən özünəməxsus
ampluada spesifik cəhətləri nəzərə alaraq
xüsusi planda canlandırmağa
çalışmışdır. Fikirləri aydın, ifadələri
dolğun və poetik keyfiyyətləri isə yeni biçimdə,
yeni tərzdə... Hiss olunur ki, şair bütün zaman kəsiyində
öz sənətkarlıq ənənələrinə
sadiqdir və qələmə aldığı
mövzuları isə həyat özü diktə edir. Təbii deyim və ifadə manerası R.Məmmədzadə
şeirlərində məna çalarlığını
artırır, oxucunu yormur, onlara sanki düşünmək
stimulu verir. Rəvanlıq, fikir
tamlığı, bayağılıqdan çox-çox uzaq
olan bu poetik nümunələr özünəməxsus cəhətləri
ilə şair ürəyindən süzülən səmimi
hisslər kimi insanı daxilən silkələyir və onu
özünə daha da yaxından bağlaya bilir.
Müəllifə
uğurlar olsun!
SABİR RÜSTƏMOĞLU,
ADPU-nun Ağcabədi
filialının dosenti, AYB və AJB-nin üzvü
Ədalət 2018.- 8 fevral.- S.6.