Adı Ukraynada "Qızıl kitaba" düşən ilk Azərbaycanlı professor

Ukraynada şanlı-şöhrətli həmvətənimiz çoxdur. Kiyevdə, Xarkovda, Lvovda, Odessada, Dnepropetrovskda Donetskdə, Xersonda onlarla görkəmli soydaşımız yaşayır və işləyir. Bu şəxslərin arasında xalq rəssamı, xalq artisti adına yiyələnənlər, elm sahəsində Azərbaycanın imicinə həqiqətən şərəf gətirənlər var. Kənd təsərrüfatında, sənayedə, biznes aləmində də uğur qazananlarımız az deyil.

Ancaq adı Ukraynanın "Qızıl kitab"ına düşən ilk və yeganə yurddaşımız hələlik dünyaca məşhur həkim Vaqif Rəhmanovdur. Tibb elmləri doktoru, professor, Ukraynanın əməkdar həkimi və səmərələşdiricisi Vaqif Məmməd oğlu (titulları saysız-hesabsız olduğuna görə hamısını sadalamıram - müəllif) Lerik rayonunun Günəşli kəndində dünyaya göz açıb. Ədəbiyyatdan və dildən dərs deyən bir pedaqoq-ziyalının ailəsində. Bu yaşayış məskəni Lerik şəhərinin yaxınlığında -meşənin içində, magistral yolun üstündə yerləşir. Gələcək nəhəng alimin uşaqlığı və yeniyetməliyi zəngin, al-əlvan təbiətin qoynunda keçib. Şübhəsiz, ətraf mühitin geniş çeşidli bitki aləmi, saf ab-havası onun gələcək sağlamlığının da təminatçısına çevrilib.

Vaxtilə Lerikdə Vaqif Rəhmanovun biologiya müəllimi olmuş bitkişünas-alim Musa Bədəlovun xatirələrindən: "Keçmiş şagirdimin uğurlarını həmişə izləyirəm, bundan sonra da diqqətimdən yayınmayacaq. Vaqif elə-belə adi sıradan olan alim deyil, o, talantlı, yaradıcı alimdir. Get-gedə biliyini artırır, təcrübəsini zənginləşdirir. Sözsüz, dərin zəkanı, dəmir yaddaşı, möhkəm iradəni ona ilkin yaşadığı kənd-kəsək verib, ətrafının təbiət zənginliyi bəxş edib. Dünyanın hər yerindən professor Rəhmanovun sorağı gəlir. Onun adı ilə fəxr edirəm. Vaqif müəllim həmkarım, mərhum Məmmədin oğludur. O kişinin özü də Lerik müəllimlərinin ağsaqqalıydı. Yaxınlarda dünyasını dəyişib. Təmkinli, səbrli, sakit təbiətli Məmməd müəllim düzlüyü ilə seçilirdi, heç kəsin qəlbini qırmır, çöpünə toxunmurdu. Necə müəllim olmuşam, özümü öyə bilmərəm, ancaq böyük alim-filosof Vaqif Rəhmanovun Lerikə ayağı dəyən kimi birinci məni axtarıb-tapır".

Nəhəng Dnepr çayının iki şaxəyə ayırdığı Dnepropetrovskda hamının dillər əzbəri bir ünvan var: ailə və uşaq sağlamlığı reabilitasiya-müalicə mərkəzi. Böyük şəhərdə bu ocağı nişan verən kimi hər kəs dərhal əzbərdən tanış ünvanı söyləyir. Məgər təkcə ünvanımı? Xeyr, Boru-Prokat zavodunun yaxınlığında yerləşən müalicə mərkəzini "professor Rəhmanovun evi" adlandırır, ünvan göstəriləndə dərhal Vaqif müəllimin də adını-soyadını nişan verirlər. Həqiqətən qürur duyulası faktdır. Ukraynada nazir postuna qalxan görkəmli soydaşımız olub. Hələ heç kəs Vaqif Rəhmanov qədər ölkə miqyasında və ondan xaricdə bu qədər populyarlıq qazanıb, məşhurlaşmayıb.

İkimərtəbəli köhnə binanı tamamilə təmir etdirən həkim-psixoterapevtin rahatlığı yoxdur. Demək olar günü iki yerə bölünür. Birinci hissəsini əsəb xəstəlikləri xəstəxanasında keçirir. Dərmansız-filansız hər gün şəxsi təşəbbüsü və öz metoduyla onlarla ruhi düşgünə, həyatdan tamamilə əlini üzmüş, psixoloji sarsıntı keçirmiş, inamını itirmiş insana yardım əlini uzadan Vaqif müəllim qeyri-adi, möcüzəvi müalicəsiylə ailələrə sevinc bəxş edir. Günün ikinci yarısında öz poliklinikası adlandırılan reabilitasiya mərkəzində olur. Bu ünvana da yaşlı insanlar gəlib-gedir. Həm faydalı məsləhət almaq üçün, həm də müalicə kursu keçmək üçün. Ancaq tanınmış professor burda əsasən müxtəlif yaşlı uşaqların problemləriylə məşğul olur: bu problemlər isə bir-iki deyil, saysız-hesabsızdır. Qulağı eşitməyənlər, gözü zəif görənlər, əsəbləri tamamilə yerində olmayanlar, ümumi, fiziki inkişafdan qalan balacalar mərkəzin daimi sakinləridir.

Mən vaxtilə dünya şöhrətli Vaqif Rəhmanov haqqında "İstedadın çətin yolu və ya doktor Rəhmanov fenomeni" adlı kitab yazmışdım. Burda bu azərbaycanlı balasının həm çətin keçən uşaqlıq-gənclik dövründən, həm də yenilikçi-novator həkim kimi fəaliyyətindən, yetişdiyi mühitindən, təcrübəsindən, tibbi təhsildən sonra təyinatla Naftalana yollanmağından, orda başına açılan oyunlardan, xeyirxah şəxslərin sayəsində Ukraynaya üz tutmasından bəhs etmişdim. Əlbəttə, akademiklər, Rəhmanovun müəllimləri, təcrübəli həkimlər, sadə insanlar fəaliyyətini yüksək dəyərləndirir, müalicə üsullarını fenomen adlandırırlar. Bütün bunlara isə o, gərgin zəhməti və işgüzarlığı sayəsində, yorulmaz axtarışları nəticəsində nail olub. Dəfələrlə şəxsi müşahidələrimdə görmüşəm ki, o, müalicə prosseslərində, xəstələrlə davranışında orijinal, özünəməxsus yollar axtarıb-tapır, nadir, ağlagəlməz metodlardan yararlanır. Seansları da fərqlidir, başqalarını təkrarlamır. O, həqiqətən Ukraynada "Vaqif Rəhmanov məktəbi" yaradıb və indi çoxlu ardıcılları yetişib. Bu məktəb dünya miqyasında tanınır.

Professorun yanına təkcə ukraynalılar deyil, dünyanın hər yerindən pansionatlar təşrif buyururlar. Ancaq etiraf edək ki, Avropadan, ərəb ölkələrindən, Çindən gəlib-gedənlər olsalar da, üstünlük MDB məkanının yetirmələrinin tərəfindədir. Heç kəsi peşiman qaytarmayan, ən ağır xəstələri belə təsəllisi ilə ovudan, onlara ruh, inam bəxş edən Ukrayna Pedaqoji Elmlər Akademiyasının və Nyu-York Akademiyasının akademi Vaqif Məmməd oğlu "el arasında Allah dərd də verib, dərmanın da məsəli boş-boşuna yaranmayıb, sağalmayan azarlı yoxdur, sadəcə səbəbini və mənbəyini tapıb ümidlə müalicəyə başlamaq lazımdır" - deyir. O əlavə edir ki, yanına yaşadığı ölkənin Xmelnitski vilayətindən bir yeddi yaşlı məktəbli gətirmişdilər. Ata-anası hər şeydən əlini üzmüşdü, balaca qız uşağı o qədər arıq idi, ayaq üstə durmağa taqəti qalmamışdı. Onu Kiyevdə, Odessada görkəmli həkimlər müayinə etmiş, müalicəsini tapa bilməmiş, səhv aparmış, uşağı şikəstlik həddinə çatdırmışdılar. Nəhayət, problemini öyrənib, "Ya Allah" söyləyib müalicəsinə girişdim. İki həftə ərzində əməyimin effekti oldu və mən özüm də heyrətləndim. Qız dirçəldi, ata-anasının sevincindən axan göz yaşalarını heç vaxt unutmuram. İndi onuncu sinif şagirdidir, tez-tez məktub yazır, şəkillərini göndərir. Həkim üçün bundan böyük xoşbəxtlik daha nə ola bilər?

***

Bir neçə il öncə professorun aforzmlərdən, psixoloji-pedaqoji fikirlərindən fəlsəfi düşüncələrindən ibarət "Müdrik sözlər" (Mudrıe slova) kitabı çap üzü gördü. Haqqında bir neçə kitablar yazılan tibb aliminin bu sayca onuncu məqalələr, esselər toplusuydu. Ümumiyyətlə isə professor Rəhmanovun iki yüzdən çox elmi-publisistik yazısı müxtəlif ölkələrdə nəşr olunub. Bunların xeyli hissəsi onun təcrübələrinə əsaslansa da, qalan hissəsi yenilikçi psixaterin elmi baxışları, düşüncələridir. Yeni kitabını Mark Namanovun (Dnepropetrovsk), Arkadı Filatovun (Xarkov), Boris Saqaloviçin (Moskva), Vladimir Bazarovun (Kiyev), Vladimir Rojnovun (Moskva), Natalya Linqarmın (Xarkov) və başqa işıqlı şəxsiyyətlərin xatirəsinə həsr eləmiş Vaqif müəllim "Müdrik sözlər"ə ön və son söz yazmışdır. Nizami Göydərəlinin və Nəriman Əhdürrəhmanlının tərcüməsi-redaktorluğu altında bu maraqlı sirlər xəzinəsi alimin vətənində Azərbaycanda kütləvi tirajla çap edilmiş, yayılmışdır. Eyni zamanda başlanğıcda Oles Qonçar adına Dnepropetrovsk Milli Universiteti beynəlxalq münasibətlər fakultəsinin dekanı, fəlsəfə elmləri doktoru, professor Aleksandr Sergeyeviç Tokovenkonun giriş sözü də yer almışdır. Bundan əlavə professor Tamara Serafimovanın, psixologiya üzrə elmlər namizədi, dossent Olqa Viktorovnanın, İzraildən evdar qadın Qalina Tomşinanın, Almaniyadan Viktoriyanın, Böyük Britaniyadan (London) Liliyanın, Finlandiyadan A.A. Samarodetskinin və başqalarının kiçik rəyləri kitabda verilmişdir.

Müdrik sözlərdən seçmə nümunələr

Hər bir psixoterapevtin öz musiqisi və öz ifaçıları var.

***

Haçan ki, həkimlər xəstələrinə kömək edə bilmirlər, onlar başlayır nağıl və lətifə danışmağa.

***

Həkimlər 30 yaşdan öyrənməyə başlayır, 40 yaşdan ağlını və biliyini möhkəmləndirir, 50 yaşdan ehtiyatlı tərpənir, ağıllı addım atır, 60 yaşdan müdrikləşir və yorulurlar.

***

Həkimin dili dərmanla mübarizə silahıdır, mikrobdan virusadək xəstəliklə mübarizədir.

***

Mən özüm hardayam, xəstəm də ordadır - saymalıdır həkim.

***

Nə qədər ki, xəstəlik var, deməli, bir o qədər də dərman və həkim var.

***

Xəstəlik - oğrudur, quldurdur, düşməndir, insanın həyatını alt-üst edir, bir gün isə mühakimə olunur.

***

Daha çox ağrımalısan ki, möhkəm sağlam olasan.

***

O insanlar ki, həqiqətən Allaha inanmırlar, onları müalicə eləmək çətindir.

***

Uşaqlar ən yaxşı tərbiyəçilərdir.

***

Əgər hər hansı bir evdən kaşanın qoxusu gəlmirsə, demək orda uşaq yoxdur.

***

Mənə körpə göstərin, mən dərhal onun anasını, nənəsini, nənəsinin anasını göstərim.

***

Uşaqsız gözəl həyat, ulduzsuz asimana bənzəyir.

***

Uşaqlar valideynlərini o vaxt başa düşürlər ki, onda gec olur.

***

Külək - günəşin nəfəsidir, ay-nəvəsi və anası, ulduzlar- göy aləminin uşaqlarıdır.

***

Ən böyük həqiqət - uşağın göz yaşı və üzündəki gülüş ifadəsidir.

***

Tale - Allahın bəxş etdiyi lotereyadır.

***

Musiqi bütün xalqların göz yaşlarıdır.

***

Yuxu beynin istirahətidir.

***

Oğul-qardaş deyil, qardaş-ata deyil, ata-qardaş və oğul deyil. Ata -yer Allahıdır. Ana-bacın və qızın deyil, qızın -anan deyil. Ana - itaət yerin, səcdəgahındır.

***

Daş ürək yoxdur, daş beyin var.

***

Ağıllı adamlar ordadılar ki, biz orda yoxuq.

***

Ən müdrik və böyük adam odur ki, ancaq özünü inandıra bilir.

***

Allah eşqi beynində, ürəyində və düşüncəndə olmalıdır.

***

Professorun ailəsini həkimlər ailəsi də adlandırırlar. Çünki hər üç oğlu ali təhsilli tibb mütəxəssisidir. Vaqif müəllimin iki qardaşı da həkimlik təhsili alıb, biri öz yolunun davamçısı, o biri stomatoloqdur, Dnepropetrovskda klinikası var. Tez-tez ailəsi ilə Bakıya yolunu salan yurddaşımız burdakı xəstələrinə yardım əlini uzadır, valideynlərə faydalı məsləhətlər verməkdən yorulmur. "Elm sonsuzdur, insan zəkası və təfəkkürü də nəhayətsizdir" - düşünən professor anadan olduğu Lerikin Günəşli kəndinə baş çəkir. Təbiətin heç nəyi əsirgəmədiyi bu mənzərəli guşə uşaqlıq xatirələrini, yoxuşlar-yamaclar, narzan bulaqların ətrafı, meşəiçi ərazilər, talalar ayaq izlərini saxlayır.

Akademik Vaqif Məmməd oğlunun mükafat kolleksiyası zəngindir. Ukrayna komsomolu mükafatından tutmuş orden və medallaracan yaxasını bəzəyir. Ötən il nəhəng alim, Azəribaycanımızın fəxri, tibb sahəsində misilsiz nailiyyət göstərmiş Vaqif Rəhmanova "Mahmud Kaşqari -1000" medalı verilmişdir. Bu ödülə alim həm də Ukrayna və Azərbaycan arasında dostluq əlaqələrinin inkişafında göstərdiyi xidmətlərinə görə verilib. Bu münasibətlə təntənəli mərasim təşkil edən "Ukrayna Azərbaycanlıları Liqası"nın sədri Sərxoş İsmayılov bildirmişdir.

-Vaqif müəllim unikal alim, parlaq şəxsiyyətdir. O, bizim diaspor təşkilatımızın ən fəal üzvüdür. Təsadüfi deyil ki, yeganə soydaşımızdır ki, adı Ukraniyanın "Qızıl kitab"ına salınıb. Bu, tarixi faktdır, fəxredici misaldır. Adı Azərbaycanın adı ilə qoşa çəkilir. "Mahmud Kaşqari-1000" medalı məhz elə Vaqif Rəhmanov kimi işıqlı insanlara düşür.

Ədalət.- 2018.- 6 iyun.- S.5.