Əbülfət
MƏDƏTOĞLU
NAXÇIVANDA AÇDIĞIM
SƏHƏR
İKİNCİ YAZI
Dostların arasında
Yazıma başlamamışdan öncə oxuculardan
diqqətsizliyə görə üzr istəyirəm. Mexaniki
olaraq Naxçıvan Ali Məclisinin deputatı, qələm
yoldaşım, həmkarım, yazıçı-publisist
dostum, son dərəcə sadə və təvazökar insan
olan Fərəc müəllimin soyadı məqalədə
yalnış getmişdi. Və elə bu
yalnışlığın özünü bir naxış
sayaraq demək istəyirəm ki, hava limanından şəhərə
gələndə dostum Əbülfəz Ülvi
sözarası soruşdu:
- Öncə hara gedəcəyik?
Təbii ki, mən də əvvəlcədən
özüm üçün müəyyənləşdirdiyim
hazır cavabı dərhal dilimə gətirirəm və
deyirəm:
- Yazıçılar Birliyinə!
Hiss edirəm ki, cavabım Əbülfəzin də
ürəyincə oldu. O da gülümsəyərək dedi:
- Asim də, Fərəc də səni indi orada
gözləyirlər…
Səhər yeməyindən sonra Yazıçılar
Birliyinin yerləşdiyi məhəlləyə gəldik.
Doğrusunu deyim ki, belə bir mötəbər binanın
üst qatında yazıçılar üçün yer
ayrılması, onlara görüşmək, həmsöhbət
olmaq, fikir bölüşmək, bir-birindən xəbər
tutmaq imkanı yaratmaq çox ürəyimcə oldu. Hiss etdim
ki, Naxçıvanda sözün, qələmin, söz
adamının yeri, nüfuzu yetərincədi. Təbii ki, bu,
zaman-zaman, necə deyərlər, kərpic-kərpic qurulub
ucaldılmış bir ənəndi. Bu ənənə şəhəri
bəzəyən müqəddəs ünvanların
timsalında da özünü göstərir. Mən ötən
səfərimdə ziyarət etdiyim Hüseyn Cavid
ocağının, Möminə Xatun türbəsi və digər
böyük aydınlarımızın adını
daşıyıb ruhunu əbədiləşdirən məkanların
timsalında bu gün Naxçıvanda yaşayıb,
yazıb-yaradan söz adamlarına olan münasibətə bir
iç rahatlığıyla baxıb hər şeyin kökdən,
soydan gəldiyinə bir daha əmin oldum. Və buradaca onu da
vurğulayım ki, Yazıçılar Birliyinin ünvanı
kifayət qədər tanınan və binanın
özünün görkəmi də sözün çəkisinə,
sambalına güc, maraq, diqqət əlavə edən bir səviyyədədir.
Bu da Asim Yadigarın iş otağı. Naxçıvan
yazıçılarının rəhbəri olan Asim müəllim
həm də Muxtar Respublikanın Ali Məclisinin
deputatıdır. Elə onunla birlikdə
indiki anda görüşdüyüm Fərəc Fərəcov
da Ali Məclisdə təmsil olunur. Mən
hər iki dostumla çox səmimi, könülə rahatlıq
verəcək bir sevgiylə görüşürəm. Və hər ikisinin də baxışlarından, təmasından
duyuram ki, ilin-günün bu məqamında
qapılarını döyən dostun gəlişindən məmnundular.
Sanki onlar bizim görüşümüz
üçün mənim hazırlaşdığım, təlaşlandığım
səviyyədə və bəzən də ondan artıq hisslər,
duyğular yaşayıblar. Söhbətləşirik.
Bir-birimizdən hal-əhval tuturuq. Naxçıvan əbədi mühiti barəsində
ayaqüstü də olsa bilgilər əldə edə bilirəm.
Hətta öyrənirəm ki, Ali Məclisin sədri
Naxçıvan yazarlarına bu məkanı
bağışlayanda, daha dəqiq ifadə etsəm, onlar
üçün işləmək şəraiti yaradanda
vurğulayıb ki, Naxçıvanın ədəbiyyat
adamları Azərbaycanın və dünyanın ədəbi
mühitində bundan sonra da özlərini, imzalarını
diqqət mərkəzində saxlayacaqlar. Axı
bu ədəbi mühitin ünlü simaları yetərincədi.
Sözarası Asim müəllim onu da
vurğulayır ki, Yazıçılar Birliyinin kitabxanası
da var, istəsən baxa bilərsən. Çox
böyük həvəslə kitabxanaya baş çəkirəm.
Dünya ədəbiyyatının nümunələri
ilə yanaşı, Azərbaycanın, eləcə də
Naxçıvanın ədəbiyyat adamlarının, yəni
yazarlarının işıq üzü görən
kitablarından nümunələr bu kitabxanada çox səliqəli
bir şəkildə yerləşdirilibdir. Mənim üçün maraqlı olan məqamlardan
biri də bu oldu ki, Yazıçılar Birliyinin azsaylı əməkdaşları
bu müqəddəs ünvanı və onun işlərini elə
rahatlıqla yerinə yetirirlər ki, nə respublika rəhbərliyi,
nə də naxçıvanlı yazarlar narazı
qalmırlar. Amma ürəyimdən
keçən bir məqamı da burda dilə gətirmək
istərdim. Zənnimcə, Birliyin böyük bir
zalının da olması və burada oxucularla
görüşlərin təşkilinə şərait
yaradılması həm ədəbiyyatımızın, həm
də Muxtar Respublikanın ictimai-siyasi həyatının daha
da rəngarəng olmasına bir dəstək, bir yardım ola bilər…
Yazıçılar Birliyindəki söhbət
zamanı mən bir daha əmin oldum ki, Muxtar Respublikada
insanların təkcə daxili yox, həm də bir ictimai-siyasi
rahatlığı da öz axarıyla gedir. Adamlar burda
doğulduqlarına, yaşadıqlarına görə, həm
Allahdan, həm də özəl talelərindən çox məmnundular.
Tam səmimi bir şəkildə söyləmək
istərdim ki, həmin anda mənim də içimdən bu qədim
şəhərin sakini olmaq arzusu gəlib keçdi. Və
elə oradaca dostlarıma söyləməsəm də, elə
ürəyimdəcə yazdım ki:
Yağış, ara ver
yağmağa,
Ruhumu özünə köçür…
Gəlmişəm oğlun olmağa
Məni köynəyindən keçir -
Qədim şəhər!
Tənha gəzib dolaşıram
Saf havana bulaşıram…
Bax gör sənə yaraşıram?
Mənə ümid nuru içir –
Qədim şəhər!
İtirdiyim yurd adına
Qoşuldum Boz Qurd andına!
Məni də qat həyatına
Könlüm yalnız səni seçir –
Qədim şəhər…
Bəli, biz Yazıçılar Birliyindən
çıxıb öncə Şəhidlər
Xiyabanını ziyarət edirik. Torpaqlarımızın
bütövlüyü uğrunda həyatlarını qurban
vermiş bu insanların ruhu önündə baş əymək,
onlara ehtiram göstərmək hər kəsin borcudur. Özü də təkcə vətəndaşlıq
borcu yox, həm də insanlıq borcudur. Söz,
qələm adamı olaraq mən də dostlarımla birlikdə
həmin ünvanı ziyarət etməyi və ordakı bir
anlıq sükut zamanı o ruhların həmsöhbətinə
çevrilməyi hələ Bakıda olanda qərarlaşdırmışdım.
Dostlar da istəyimə dəstək verdilər.
Doğrudur, iş zamanı olduğundan vəzifəsini
icra edən dostların bu tədbirə qatılmaması heç
də məni sıxmadı. Öncə ona
görə ki, onlar zaman-zaman bu ziyarəti gerçəkləşdirirlər.
İkincisi isə mən Naxçıvana etdiyim
bu səfərdə öncədən kimlərisə işdən
ayırmaq, kimlərinsə işinə problem yaratmaq istəyindən
uzaq olmuşam. Özlüyümdə qərar
vermişəm ki, bu qədim şəhəri təkbaşıma
gəzib dolaşacam. Və bu istəyimi də
hələ ki, içimdə gizlədib saxlayıram.
İstəmirəm ki, dostlarım bu istəyimə görə
narahatlıq keçirsinlər…
Bu da Şəhidlər Xiyabanı! Son dərəcə
gözəl bir memarlıq, bir rəhbərlik və bir də
ehtiram nümunəsi… Hər tərəfdə
gül-çiçək və bu gül-çiçəyin
ətri hopmuş bir sükut… Mən bu Şəhidlər
Xiyabanında şəhidlərin hamısına eyni bir
münasibətin, eyni bir yanaşmanın şahidi olmaqla bərabər,
həm də bir qürurun da ağuşuna düşdüm.
Xiyabanda xidmət edən, yəni orada təmizliyə,
yaşıllığa görə məsuliyyət
daşıyan insanların üzlərinə baxıram. Onlar bu xidmətdən bir məmnunluq duyurlar. Onlar bu xidmətin savab olduğunu sanki özlərinə
hopdurublar. Ona görə də adamların
çöhrəsindəki ifadələri sözə
çevirmək, misralamaq və onu bitkin bir fikir kimi ifadə
etmək həm çətin, həm də son dərəcə
maraqlıdı.
Bilirsiniz, bu ifadələr, bu fikirlər
Tanrı ilə bəndəsinin arasındakı zaman və məkan
kəsiyini dualarla tamamlayıb, dualarla bəzəyibdi. Çünki şəhidlərimizin
Tanrı dərgahında olan yeri yalnız və yalnız
dualarla, gül-çiçəklə bəzənmək və
xatırlanmaq üçün nəzərdə tutulub. Onları başqa cür anmaq, başqa cür onlarla
təmas qurmaq məncə mümkün deyil. Elə ona görə də mən hələ hava
limanında olarkən çox narın bir şəkildə
çilənən yağışın birdən-birə
şıdırğı gürşada çevrilməsini
çox normal qəbul etdim. Və həmin an bu yağışın mənim yol
yorğunluğumu, mənim iç dünyama yük olan
qayğılarımı, ağrı-acımı necə
yuduğunu da hiss etdim...
Şəhidlər Xiyabanındakı ziyarətimizi
başa vurub Fərəc müəllimlə, Əbülfəz
müəllimlə birlikdə elə buradaca tanış
olduğum şəhid qardaşı Yalçınla söhbət
edirəm. Qardaşının Sədərəkdə
şəhid olduğunu öyrənirəm. Və onu da
öyrənirəm ki, İlkin 1992-ci il may
ayının 19-da snayper gülləsinə tuş gəlib. O,
Naxçıvan polisinin nəzdindəki xüsusi təyinatlı
dəstənin 14-cü bölüyünün üzvü
olub. Onun qəhrəmanlığı barəsində
Naxçıvanda hamı ağızdolusu danışır…
Mənə elə gəlir ki, hər bir insan
üçün ürəyinə, ruhuna, dünyasına, əqidəsinə
doğma olan kəslərlə bir masa ətrafında, bir
süfrə başında oturmaq, fikir bölüşmək,
çay içib həmsöhbət olmaq təkcə unudulmaz
anlar deyil, həm də yaddaqalan ömrü mənalandıran,
şirin xatirəyə çevirən məqamlardı. Bu məqamların ömrü onun
iştirakçısının ömrü qədərdi.
Və mən də indi dostların əhatəsində
Naxçıvanın yaddaqalan, maraqlı, həm də
görünüşü ilə insanda xoş təəssürat
yaradan və naxçıvanlıların
"Söyüdlü” adlandırdıqları güşəyə
çəkilirik…
Nahar fasiləsidi. İndi Asim müəllim də bizə
qoşulubdu. Əslində bu nahar etməkdən
daha çox bir poeziya, ədəbiyyat adamlarının bir
araya gəlməsidi, dəyirmi masasıdı. Bir-birindən,
bir-birinin yaradıcılığından, bir-birinin ailəsindən,
iş-gücündən xəbər tutmasıdı… Biz də
belə edirik… Fərəc müəllimin hekayələrindən
başlayıb Əbülfəz müəllimin poeziyasına,
Asim müəllimin poemalarına və mənim «Ədalət»in
səhifələrində işıq üzü görən
yazılarıma münasibətləri, özü də sərt
oxucu mövqeyi ilə münasibətləri dilə gətirə-gətirə
bu torpağın ruzi-bərəkətindən dadırıq… Yağış isə yenə narın-narın
yağır.
(Ardı var)
Ədalət.- 2018.- 8 iyun .- S.5.