"XX ƏSRİN MİRCƏFƏR BAĞIROV FENOMENİ"

Bu, həcmcə çox da böyük olmayacaq yazımın başlığına "Fenomen" sözünü çıxartmağım təsadüfi deyil. Bü söz hər iki şəxsiyyətə aiddir - həm Mircəfər Mirabbas oğlu Bağırova, həm də Sadıq Nəbi oğlu Murtuzayevə. Sadıq müəllim xalqımızın gerçək tarixinə çevrilmiş M. Bağırovu həyatda görmüş, uzun, keşməkeşli siyasi həyat yoluna, yüksək vəzifə pillələrinə qədəm qoyarkən - zəhmli, tələbkar, rəhmli, qəddar, mülayim, sərt, qaba və mehriban təbiətli Mircəfər Bağırovun xeyir-duasını almış çox azsaylı insanlardandır. Sadıq müəllim canlı tarixdir. Deyirlər: "Çox yaşayan çox bilməz, çox gəzən çox bilər". Sadıq müəllimin keçdiyi həyat yoluna nəzər salarkən bu deyimin o qədər də gerçək olmadığına inanıram. Sadıq müəllim həm çox gəzib, həm də çox yaşayıb çox bilən insanlardandı. O, maşallah, ömrünün 90 ilini başa vurub və çox gəzib; bütün həyatı boyu həqiqət axtarıb, dürüstlük gəzib, insanlarda mərdlik, kişilik, əyilməzlik və əqidə sağlamlığı görmək istəyib. Ona görə çox bilir Sadıq müəllim. Şəxsən mən Sadıq müəllimi bax bu keyfiyyətlərinə görə çox istəyirəm!

Mircəfər Bağırov, şübhəsiz, çox böyük və həm də mübahisəli şəxsiyyətdir. O, çox mürəkkəb olan dövrünün yetirməsi, lakin, onun bütün tələblərinə kor-koranə tabe olmayan, onunla çarpışmağı bacaran, bulanıq sularında mərcanları qara daş parçalarından ayırmağa cəhd edən şəxsiyyətlərdən olub. Təəssüf ki, zamanın qurduğu oyunlar bəzən onun da gözlərinə tor çəkib, köntey, gərəksiz qara daşları da mərcan saydırıb.

Məhz bu kimi faktlar bu böyük şəxsiyyətin buraxdığı bir sıra bağışlanmaz səhvlərin səbəbkarı olub. Mən bu yazıda söylədiyim fikri xırdalamaq istəmirəm. Bütün bunları oxucuların diqqətinə Sadıq müəllim Murtuzayevin təqdim etdiyi bu əsərində müəllif özü araşdırıb, təhlil edib, birər-birər xirdalayıb. Özü də ki, yana-yana, ürəyi ağrıya-ağrıya xırdalayıb, qələmə alıb, xalqımızın daha bir böyük övladının kimlərsə tərəfindən nadanlıqla çirkaba batırılıb tapdalanmasına imkan verməməyə çalışıb! Biz onsuz da çox nəhənglərimizin unudulmasına, şərlənməsinə, tarixdən silinməsinə imkan yaratmışıq. Və, başımıza gələn bəlaların kökü məhz milli mentalitet deyilən xasiyyətimizin bu natamamlığındadır! Çox da uzağa getməyək, qoyun bir tərəfə Mircəfər Bağırovu. Artıq bütün xalqın ümummilli lider kimi qəbul etdiyi Heydər Əliyevi - satqın, erməni millətçilərinin əl tulasına çevrilmiş M. S. Qorbaçov Sov.İKP Siyasi Bürosu üzvlüyündən və SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini vəzifəsindən kənarlaşdırdıqdan sonra milli böhtançılarımız və məddahlarımız, simasız satqınlarımız onun əleyhinə Moskva mətbuatında nələri çap elətdirmədilər, hansı iftiralara əl atmadılar?! Nədi-nədi ki, yeni rəhbərlər ağızlarına bir tula payı vəzifə atacaqdılar.

Görəsən, indi də onun övladı qarşısında quyruq bulayan bu yalaqlar, bu simasızlar heç xəcalət çəkirlər?! İnanmıram, onların qanı xarabdır. Məhz bu baxımdan ağsaqqal, müdrük dostum Sadıq müəllim Murtuzayevin "Mircəfər Bağırov Fenomeni" adlandırdığı bu fundamental əsər gələcək nəsillərin tərbiyə olunmasında, onların öz tarixlərini yaxşı bilməsində, xalqın ləyaqətli övladlarını şər və böhtanlardan qoruya bilməsi üçün çox böyük əhəmiyyətə malik olacaq.

Sadıq müəllimin bu əsəri M.C. Bağırovla yanaşı o dövrün bir sıra rəhbər işçilərinin də fəaliyyətini işıqlandırır. Burada həm müstəbid İ. V. Stalin, həm böyük və qəddar N. S. Xruşşov, həm min sifət A.İ. Mikoyan, həm də hansı yuvanın quşu olduğu bəlli olmayan L. P. Beriyanın obrazları ustalıqla qələmə alınmışdır.

Mircəfər Bağırov üçün mütləq dost anlayışı olmayıb. O, satqın çıxan, xalqına xəyanət etmiş ən yaxın adamını, ən istəkli doğmasını belə cəzasız qoymazdı. Mircəfər Bağırov, təbii ki, ideal şəxsiyyət deyildi. Belələri ümumən olmur. Amma XX əsrin bəşəriyyətə qan udduran girdabında Mircəfər Bağırov kimi yaşaya bilməyin özü də ideallığa bərabərdir!

Sadıq müəllim o dövrdə SSRİ-də və Azərbaycanda baş verən çox dolaşıq, qorxulu, təhlükəli, insanları bir-birilərinə qarşı yırtıcıya çevirmək iqtidarında olan prosesləri öz möhkəm hafizəsi və yüksək savadla işləyən qələmi hesabına geniş təhlil edir. Və mən bu fikirləri ona görə inadla deyirəm ki, Sadıq müəllimin söylədikləri atamın danışdıqları ilə səsləşir, üst-üstə düşür. Çünki mənim atam da o dövrlərdə Sadıq müəllim kimi yüksək partiya vəzifələrində çalışıb, bu və ya digər şəkildə Mircəfər Bağırovla təmasda olub.

Oxuyun bu kitabı, kimin kimliyini bu gerçək tarixi əsərdə görün!

Mircəfər Mirabbas oğlu Bağırov Azərbaycan tarixinə həm "xeyir", həm də "şər" dahisi kimi düşüb. Sadıq müəllimin heç kəsin tərəfini tutmayan, vicdan tərəzisinin M.C. Bağırovun "xeyir" əməlləri yüklənmiş gözü "şərli" gözü ilə bir müstəvidə dayanmır, çox ağır gəlir! Mən də bu fikirlə şərikəm. Əslində mən (yekəlik olmasın) M. Müşfiqə, H. Cavidə, Ə. Cavada və digər repressiya qurbanları olmuş ziyalılara görə Mircəfərin düşməniyəm, amma onun Azərbaycan xalqının öz dədə-baba torpaqlarından əbədi silinərək, bu ərazilərdən qovulmasının qarşısını ala bildiyinə görə onun böyük şəxsiyyəti qarşısında baş əyirəm!

Mircəfər Bağırov gerçəkdən çox qəribə bir insan olub. Mən onu xalqın, millətin parlaq simalı bir şəxsiyyəti kimi lap körpəlik illərindən sevmişəm. Onu mənə, bizim ailəmizə atam sevdirib. Və elə bu sevgiyə görə mən ömrümün 70-ci ilini başa vuranda bu böyük şəxsiyyətə "MİRCƏFƏR" adlı poema həsr edib, "Azərbaycan" jurnalının 2015-ci ilin 11-ci sayında çap etdirdim. Sadıq müəllim bu əsərində poema barəsində öz mülahizələrini söyləyib, çəkdiyim zəhməti təqdirəlayiq sayıb. Buna görə də Sadıq müəllimə xüsusi minnətdarlığımı bildirirəm.

Amma ən böyük minnətdarlığım Sadıq müəllimə "XX əsrin Mircəfər Bağırov Fenomeni" adlandırdığı bu fundamental tədqiqat əsərinin redaktoru olmağı mənə tapşırdığına görədir.

Açığını deyim ki, Sadıq müəllim mənə bu təklifi edəndə həm təəccübləndim, həm də sevindim. Təəccübümün səbəbi bəllidir - azmıdır Sadıq müəllimin akademik, professor, tarixçi, filosof, keçmişdə rəhbər vəzifələrdə olmuş və indi çalışan dostları?! Sevincimin səbəbi sadəcə olaraq bu idi ki, özümü öz gözümdə bir daha ucaltdı Sadıq müəllim. Həyat belədi, ləyaqətli insanlar digərlərini (şəxsiyyətlərini duyub, inandıqları adamları) öz gözlərində ucaltmağı bacarırlar.

Vahid Əziz

Ədalət.- 2018.- 8 iyun .- S.5.