Maviliklərin
Müsyösü
Ümid
Nəccari
Fuad Poladovun əziz xatirəsinə ithaf
olunur
Ölmək... qəribə kəlmədir. Bu beş hərfli
söz eyninə gələndə dönüb olursan okeanda bir
zərrə. Anası əlini buraxmış, izdihamlı
şəhərdə ayaqyalın o yan bu yana qaçan uşaq
kimi çarəsiz hiss edirsən özünü. Karlar şəhərində
hönkürürsən, duyan olmur. Tir kimi uzanıb ölməyə
nə var ki?! Yaşaya-yaşaya bu kəlməni dilinə gətirməkdən
söhbət gedir. Ömürboyu təmtənha yaşa,
ölüm anında biri peyda olsun, "getmə”
sözünü götürüb daş kimi çırpsın
pəncərənin şüşəsinə..cingiltidən
bağrın partlasın.. Dünya paltar deyil, soyunub asqıdan
asasan, ya da bəyənməyib başqa bir rəngi ilə dəyişəsən!
Həyat əynində səninlə bərabər köhnəlir..
köhnəlir..Və budur, gözünü açırsan
ki, daha gözün yoxdur görməyə, daha əlin yoxdur
tutmağa! Yatıb durmağını da daha saatın
qamış əqrəbləri bəlli etmir...
"-Müsyö, getmə də... nə olar! Bizi
buraxma! Buraxma!
-Qorxma, ölmürəm! Gözəgörünməzə
qovuşuram!”
Velosipedin üstündə Momo iki əlini kəndir
kimi Müsyönün belinə dolayıb ağlaya-ağlaya
"getmə” sözünü o həzin səsiylə dilə
gətirəndə səhnədə olduğumu niyə
unutdum? ... Bəlkə də son səhnədə üzümə
düşən mavi işığın təsirindən oldu.
Səbəbini anlamadım, səhnə həyatımda
çox nadir hallarda bu vəziyyətə
düşmüşdüm. Həmin anda içimdə, lap dərinlikdə
nələrsə oyandı, nələrsə öldü.
Teatrın qapısını ehmalca örtüb
çıxdım. Axşam düşmüşdü, iş
vaxtı bitmək üzrə idi. Artıq onbeş gün idi
ki, tamaşanın məşqləri gedirdi. Küçələr
insanlarla dolu idi, qarışqalar yuvasına dolan kimi hamı
evinə-eşiyinə dönməyə
başlamışdı. Mən də evə tələsirdim.
Səki izdihamlı idi, addımlarımı kiçik
götürməyə məcbur olurdum. Metronun Nizami
stansiyasına nə zaman çatdığımı hiss etmədim.
Beynimə hakim kəsilmiş düşüncələr bir
anlıq yoxa çıxdı, sanki külək əsdi, bu
fikirləri qovalayıb harasa apardı. Başımı
qaldırdım, gözlərimə ilk dəyən
insanların mənə təbəssüm dolu
baxışları oldu. Bu sevgi yaxşı hiss
bağışlasa da, fikrimi yayındırırdı, elə
bil hamı əlbir olub məni özümdən qoparıb
özlərinə yapışdırırdı.
Düşüncəmin kələfini tuta bilmirəm, ip
yumağının ucunu itirmiş kimi karıxıram belə
hallarda. Hava çox soyuq idi, bir siqaret yandırdım,
tüstü ciyərimə gedəndə təngnəfəs
oldum.
"Mavi küçə gözəldir,
mavi olmasa da!!”-
Müsyö üzünü Momoya tutub bu cümləni deyəndə
mən uzaq Parisin o Mavi küçəsində marketdə
oturub fransızca müştəriləri
salamlayırmış kimi hiss edirdim özümü. Mavi küçənin mavi olub olmamasını dəqiq
bilməsəm də, oranın qara rəngdən uzaq
olduğuna əmin idim. Tamaşanın son
səhnəsində Müsyö mavi işıq içində
ölərkən Momo titrək əlləri ilə onun
gözlərini bağlayır. Ola bilsin ki,
Müsyö gözəgörünməzliyə qovuşmaq
üçün məhz mavi işığa bürünməlidir.
Siqaretimi söndürüb metro stansiyasına
daxil oldum. Mühafizə məmuru məni
təbəssümlə qarşıladı. Hər zaman olduğu kimi bu dəfə də yoxlama
aparatını əlimdəki çantaya
yaxınlaşdırmadı. Eskalatordan düşəndə
qatar artıq tərpənmişdi. Növbəti qatarın gəlişini bir neçə
dəqiqə gözləməliydim.
"-Ölmə… mən qorxuram,
Müsyö! Bəs bərabər dənizə gedəcəyik deyə
söz vermişdim. Bəs necə oldu?!!
Ölmə!
-Momo, ağlama! Gəldiyimiz yolda
çayları gördünmü? Onları
dənizə axıb tökülür. Həmin
çayların biri bizik! Məsələn Momo çayı,
İbrahim çayı… Mən rahat
yaşadım, xoşbəxt yaşadım. Artıq yoldaşım da dünyasını dəyişdi.
Hələ də onu sevirəm!”
Momo Müsyönün əlini tutur, gözlərinin
yaşını silir və Müsyö gözəgörünməzliyə
qovuşur. Sonra pərdələr çəkilir,
tamaşaçılar dağılır, hər kəs öz
evinə gedir və iki gün sonra səhnədə
gördüklərini unudurlar. Biz isə qrimlərimizi silib,
paltarlarımızı dəyişib başqa rollara
hazırlaşırıq. Amma o mavi işığın
içində, həmin bağlı pərdələr
arxasında, həmin gözəgörünməz yerlərdə
Momo özünü bir çay hesab edir. O, Mavi küçənin
uşağıdır, dəniz olmağı düşünməkdədir.
Hamıdan xəbərsiz, hamıdan gizlin Müsyönün
ölüsü işıq olmaqdadır!
Qatar gəldi. Yanımda dayanmış bir xanım
bütün diqqəti ilə mənə baxırdı. Fikir
aləminə qərq olanda ətrafımdakı insanların fərqinə
vara bilmirəm, bu xanımın da bayaqdan baxışları
ilə məni izlədiyini görmürdüm. Hamı qatara
minməyə can atırdı, biri özünü
qaça-qaça güclə çatdırdı.
Üzünü görməsəm də, ayaq səsini
eşidirdim.
"Ayaqqabların köhnədir, Momo! Diqqət etməlisən,
sənin bir cüt ayağın var. Ayaqqabların rahat deyilsə,
dəyişdir.
-Pul olmayan yerdə ayyaqqabı almaq üçün bəzən
ayaqlarını da satmalı olursan.”
Ayaqlarımız bizi hara aparır görəsən?
Metronun "Gənclik” stansiyasında düşəcəkdim.
Qapılar bağlanır və hamımız bir qatarın
içində yola düşürük. Qatarın
taqqıltısı fikrimi yayındırırdı.
İş vaxtının sonu olduğuna görə vaqonun
içində iynə atsan yerə düşməzdi. Dirəkdən
yapışmaq niyyəti ilə çətinliklə də
olsa içəriyə doğru bir neçə addım
atdım. Sərnişinlərin mənə təəccüblə
baxmasına öyrəşmişdim. Bu baxışlar illərin
tanışı kimi gəlirdi mənə. Metroda bir aktyor!
Yaşlı bir kişi yanında kiçik qız
uşağı düz qarşımda oturmuşdu. Kişi uşağın
çantasını və şərfini qucağında
saxlamışdı. Uşaq isə əlini
qucağındakı dəftərin üstünə qoyub
barmağını qələm təki üstündə gəzdirirdi.
Kişi çox güman ki, uşağın babası idi.
Əynində nimdaş pencək, amma təmiz və
ütülü ağ köynək vardı,
qırmızı qalstuk taxmışdı. Hansısa
böyük bir zavodda baş mühəndis vəzifəsində
işləyən adama bənzəyirdi. Daha doğrusu təqaüdə
çıxmış mühəndisə. Baba ilə
qızın gözləri bir-birinə elə düyünlənmişdi
ki, sanki illərdir çox uzaq qalıblar, elə lap indi
görüşüblər. Balaca qız masmavi gözlərini
babaya dikmişdi, zərif çəhrayı dodaqları ilə
gülümsəyirdi. Qızın mavi baxışlarında
qeyri-adi nəsə vardı, göz bəbəkləri istəmsiz
şəkildə fırlanırdı. Başının
müvazinətini saxlaya bilmirdi, başı çiyinlərinin
üstündə aramsız şəkildə titrəyirdi.
Görünür, hansısa anadangəmə xəstəlikdən
əziyyət çəkirdi. Bəlkə də babası onu
fiziki qüsurlu uşaqlar üçün məktəbdən
gətirirdi. Hə... onu ordan gətirirdi...Kimsə qəfil mənə
dəydi, sərnişinlərin biri qolumu tutub
"bağışlayın”- deyib yanımdan keçdi.
Baba qızın əlini ovcunda elə nəvazişlə
tutmuşdu ki.. Baxışlarından boylanan ağrı səssizcə
danışırdı, susqun-susqun qıza "incimə”
deyirdi. Babanın gözlərinə və üzünə
qonmuş təbəssümdə Ağrı dağın
acıları qədər kədər var idi. Bu
görüntü vaqondakı digər sərnişinlərə
də təsir etmişdi, simaları bir neçə saniyə
içində dəyişmişdi. Qatarın səsində
belə dəyişiklik var idi. Həmişəki kimi ürəkdən
fit verə bilmirdi, boğazında tikə qalmış təki
boğula-boğula səslənirdi.
"Axı mən nə edə bilərəm?
Əlimdən nə iş gəlir? Söylə! Əlim nə
qədər qısadır, görmürsən? Kaş ki, bir
yol olardı.. Lap bu yeganə pencəyimi satardım... Sənin
qüsurunu səndən alardım.. Yolum yoxdu ki!”- babanın
susqunluğu bunları deyirdi.
Uşaq isə barmağını dəftərin
üstündə sürüyərək israrla gülümsəyirdi...
Qatarda bütün səslər susmuşdu, sadəcə
onların sükutu danışırdı.
"Heç narahat olma, baba! Hər şey
yaxşıdı. Mənə görə kədərlənmə.
Bu vəziyyət məni incitmir daha... gəl yaxşı
şeyləri düşünək. Gəl unudaq bunları və
sadəcə gülümsəyək”- masmavi gözlər
kosmosda itmiş bir planet kimi fırlanırdı. Onların
maviliyinə baxanda birdən Parisin Mavi küçəsində
Momonun səsini eşitdim. Mənə görə bütün
insanlar aktyordu, ancaq bəziləri mənim kimi bunu peşə
olaraq seçirlər. Hamının üzündə
maskası var, hamı özünü gizlətməyə məhkumdur.
Amma qarşımda oturan bu kiçik qız nə aktyor idi, nə
də üzündə maskası var idi. İlk dəfə idi
ki, maskasız bir insanı bu qədər yaxından
görürdüm. Baba ilə nəvənin bir-birinə
ilişmiş təbəssümləri məndən xəbərsiz
idilər, onlara necə heyrətlə baxdığımı
heç hiss etmirdilər. Bir ruh kimi gözəgörünməz
idim. Uşağın təbəssümü
çoxaldıqca babanın gözlərindəki hüzn
artırdı. Baba həqiqətin acısına
bürünürdü..
"Kaş sən də o biri uşaqlar kimi məktəbə
özün gedib qayıda biləydin!”
"Metrodan çıxanda əlimi tut! Sən bilirsən
ki, bir an başım dönüb yıxıla bilərəm.
Məni yaşatmağa bircə əl lazımdır”
Qızın saçından ayrılan bir neçə
tel üzünə dağılmışdı,
gözünün üstünə düşüb
baxmasına mane olurdu. Baba gözlərini uşaqdan
ayırmadan əlinin nəvazişi ilə saçları kənara
itələdi, şərfi qızın boynuna doladı.
Üşüməsin deyə paltosunun yaxasını düymələdi.
Masmavi gözlərin sahibi ağrılarını təbəssümündə
gizlədən qüsurlu uşaq idi. Onun gözləri olmasa,
dünyanın bütün mavi küçələri
qaranlığa quylanacaq. Daha nə mağazanın içində
Müsyö adında bir kişi səmavi kitabı oxuyacaq, nə
də Momo gizlincə atasının kitablarını satacaq.
Mavi küçənin velosipedlərinin zəngi də səslənməyəcək.
Dünya onların sükutuna batıb bütün maviliklərini
itirəcək. Göy üzündə nə bir quş, dənizdə
isə nə bir balıq qalacaq. Limanlardan gəmilərin fit səsləri
eşidilməyəcək. Bomboş teatrda ancaq boş
oturacaqlar olacaq. Erik Emmanuel Şmitt də yazmağı
buraxıb küçələrdə simit satacaq. Qara rəngli
məhəllələrdən ucalan qəhqəhə səsləri
aləmin qulağını kar edəcək. Nazim də ceviz
ağacı altındakı məzarda ağrıyacaq və qələmi
götürüb ağlaya-ağlaya təzədən yazacaq:
Güzel günler göreceğiz çocuklar
Motorları maviliklere süreceğiz
Çocuklar, inanın, inanın çocuklar
Güzel günler göreceğiz
güneşli günler...
Və Momo mavilikləri görmədən sapsarı
skeletə dönəcək. Fikirlər bulud kimi beynimin
içində dolurdu, yağmağa bənd idi... Kimsə əlini
çiynimə qoydu.... "Fuad müəllim, Fuad müəllim…”-
səs lap qulağımın dibindən gəlirdi. Gənc bir
oğlan "Sonuncu stansiyadır”-deyib qatardan düşdü.
Şaşqın halda ətrafıma baxdım. Qatarda məndən
başqa kimsə qalmamışdı. Qarşımdaki baba və
qızın oturacağı da boş idi. Bomboş qatarın
içində özümü görəndə
çökdüyümü hiss etdim, əzgin hisslərlə
metronun foyesinə çıxdım. Kiçik və asta
addımlarla pilləkənlərə yaxınlaşdım.
Çölə çıxanda havanın isti və soyuq
olmasını sezə bilmədim. Şəhərə
qaranlıq bir mavilik çökmüşdü. Sanki bayaq
gördüyüm şəhər deyildi. Təzə bir
mühitə, bambaşqa bir auraya düşmüşdüm.
Daha tələsmirdim. Heç hara gedəcəyimi də dəqiq
bilmirdim. Başım fırlanırdı. Siqaretimi
yandırıb tez bir skamya tapıb oturdum. Momonun səsi
qulaqlarımdan əks-səda verirdi. "Ölmə… məni
buraxıb getmə, Müsyö!”. Lap uzaqdan velosiped zənginin
səsi gəlirdi. Sonra üzümə mavi işıq
düşür. Daş mədənində işləyən
işçi kimi yorğun hiss edirəm özümü.
Heç yeri görə bilmirəm, sadəcə bir əl
axtarıram… bir əl ki, gözlərimi bağlasın.
Ədalət.-2018.-14 iyun.-S.8.