Əbülfət MƏDƏTOĞLU

 

 NAXÇIVANDA AÇDIĞIM SƏHƏR

 

BEŞİNCİ YAZI

 

Gecələri də özəl olan şəhər

 

Arpaçayın sahilində yaşadıqlarım, ürəyimdən, könlümdən keçirdiklərim, özü-özündən qaynayan bulaq kimi bir də gördüm ki, misralara çevrilib. Və mən o misraları yaddaşıma yazıb üzümü Arpaçaya tutaraq elə ürəyimdəcə pıçıldadım. Yəqin ki, bu pıçıltıları təkcə Arpaçay eşitdi, bir də Saranın ruhu:

 

 

Saranı aparan çay

Yaramı qoparan çay…

Bilmirdin taparam, çay –

Sənlə hesab çəkərəm?!

 

Dağlardan sıyrılan çay

Qartal tək qıy vuran çay…

İlan tək qıvrılan çay –

Sinəndə nur əkərəm…

 

Bir də coşub daşma sən

Kükrəyəndə çaşma sən!

Sevgi səddin aşma sən –

Mən sevgidən şəkərəm…

 

 

Bəli, artıq zaman gəlib çatıb. Arpaçay da buradakı mənzərə ilə, ümümiyyətlə, bütün bu anlarla xudahafizləşməyin vaxtıdı. Belə də edirik. Bir neçə xatirə şəkilləri çəkdirəndən sonra ovcumu Arpaçayın suları ilə doldurub elə onun öz sinəsinə səpirəm. Düşünürəm ki, bu, bizim aramızda bir təmas olacaq. Nə vaxtsa Arpaçay əllərimin, ürəyimin istisini təzələyəcək və o görüşdə mən Arpaçayla köhnə tanışlar kimi həmsöhbət olacam…

Getdiyimiz o dolanbac yolla Şərura tərəf dönürük. Gəlirik ki, İbrahim müəllimi evinə, ailəsinə təqdim edib Naxçıvana qayıdaq. Burda da şair qardaşım İbrahim Yusifoğlu israrla təkid edir:

- Bəlkə bu gecəni Şərurda qalasan? Bizim qonağımız olasan?

Birtəhər könlünü ovudub xudahafizləşirəm. Qayıdırıq Naxçıvana. Üç dost, üç şair, üç söz adamı – Asim Yadigar, Əbülfəz Ülvi və bir də bəndəniz.

Bu dəfə Naxçıvana Şərurdan çıxan fərqli bir yolla qayıdırıq. Qaranlıq üzüaşağı enmiş olsa da, sayrışan işıqlardan Şərurun gecə gözəllikləri də özünü ifadə edir. Burda bir gerçəyi dilə gətirmək istəyirəm…

Adətən yollarımızda gecə qaranlığında sükan arxasında oturmağa heç həvəsim olmur. Tam səmimi deyirəm. Amma Şərurda, Naxçıvanda olanda ürəyimdən gəlib keçdi ki, bu yollarda sükan arxasında oturmağın öz ləzzəti var. Çünki bütün işarələr öz yerində, yollar da ki, güzgü kimi. Qaydalara əməl et və sürüb get mənzil başına. Nə isə…

Yol kənarında dayanmış bir nəfər gənc oğlan əlini qaldırır. Əbülfəz müəllim Asim Yadigara tərəf çevrilib səmimi şəkildə:

- Bəlkə bu oğlanı da götürək? Gecə vaxtı yol kənarında maşın gözləyir. Üçümüz də razılaşırıq. Həmin cavan oğlan ön oturacaqda əyləşir. Onu söhbətə tuturam. Məlum olur ki, işdən qayıdır. Təsərrüfatda ləngiyib. Dostlarım bir az da əlavə suallarla bu cavan oğlanın demək olar ki, kimlərdən, hansı ailədən olduğunu da öyrənirlər. Gəlib onların kəndinə çatırıq. Əbülfəz Ülvi maşını əyləyir. Bizimlə xudahafizləşən cavan oğlan hamımızı evinə qonaq dəvət edir. Biz də öz növbəmizdə təşəkkürümüzü bildiririk. Oğlan ərkyana:

- Düşünməyin ki, vaxtsız qonaqsınız. Şükürülər olsun ki, süfrəmiz boldu, təki siz gəlin!

Bir daha ona təşəkkür edib sürfəsinin bolluğunu, canına isə sağlıq diləyirik Tanırdan.

Naxçıvana çatanda gecə saat 12 idi. Dostlar məni otelə düşürdülər. Əvvəldən belə razılaşmışdıq. Çünki onların evlərində qalıb əziyyət vermək istəməmişdim. Ayrılanda bir də gördüm ki, Asim müəlim əlində bir salofan torba ilə mənə yaxınlaşdı. Ehtiyat badamlıdı, birdən gecə ürəyin istəyər…

Hə, bu diqqətə artıq heç nə deyə bilmədim. Sağollaşdım səhərə qədər. Sabah ertədən, yəni səhər yeməyindən sonra görüşüb sağollaşacaqdım…

Bəli, ötən səfərimdə yazmışdım. Oxuyanların yadında olar. Naxçıvanın gecələri tamam fərqlidi. Bu gecələrə daha çox sükut hakimdi. Küçələr o qədər genişdi ki, şütüyən maşınların səsini «udur». Adamlar paytaxtdakı kimi gecə parkda, bulvarda və yaxud da məhəllədə gur səslə, hay-küylə, bir az da bağıra-bağıra danışmır. Sənə elə gəlir ki, bu adamlar Naxçıvanın gecələrində öz dünyalarına daha çox çəkilirlər. Və bu dünyanın özəlliklərini bir-birilə, yanlarında olan kəslərlə bölüşürlər. Bu dəfə də mən həmin mənzərənin şahidi oldum. Ümumiyyətlə, adətimdi səfər etdiyim yerlərdə gecələr yatmağı günah sayıram, itirilmiş vaxt hesab edirəm. Çalışıram ki, gecənin sakitliyindən istifadə edib daha çox gəzib dolaşım, daha çox öyrənim, məlumat toplayım. Bu dəfə də elə edirəm. Oteldən düşüb ətrafı dolaşıram. Küçədəki seyrək gediş-gəliş, xüsusilə istirahət parklarındakı yaşlı adamların oturub söhbətləşməsi həmin o dediyim özəl dünyanın əlamətlərindən biridi. Ən maraqlı məqamlardan biri də odur ki, şəhərin bütün guşələri işıqlandırılıb, məhəllə aralarından tutmuş parklara qədər hər yerdə gur işıqlar yanır. Yəni burda yolu çaşmaq, hardasa azıb qalmaq və yaxud hansısa bir çala-çuxura, qazılmış yerə düşmək qeyri-mümkündü. Üstəlik, küçələrin adları, onların kəsişmə nöqtələri bir-birilə elə bir formada əlaqələndirilib ki, bir dəfə keçdiyim küçəni ikinci dəfə qayıdanda buradan öncə keçdiyni dərhal hiss edirsən. Bax, mən də otelin ətrafında olan bütün yerləri, xüsusilə iki parkı xüsusi maraqla gəzib dolaşdım. Onların hər ikisində əzəmətli büstlər ucaldılmışdı. Birinci park Azərbaycanın böyük aydınlarından, ziyalılarındın biri olan siyasi xadim, yazıçı, həkim Nəriman Nərimanovun adını daşıyır. Parkdakı səliqə-səhmana söz ola bilməz. Necə deyərlər, sahibinin adına uyğun xidmətlərinə layiq gözəl bir park salınıb. Bir anlıq bu böyük insanla üz-üzə dayanıram. Həyat yolunu gözlərim önünə gətirirəm, oğluna yazdığı məktubu xatırlayıram. Və sonra ikinci parka tərəf üz tuturam. Bu park Sovetlər Birliyində iki dəfə Sosialist Əməyi Qəhrəmanı adına layiq görülmüş və məhz bu titula görə hələ sovetlər zamanından salınmış Ulu Öndərin adına salınmış parkdı. Park demək olar ki, başdan-başa yaşıllığa bürünüb. Parkın içərisindəki yol döşəmələri, səkilər, onların ətrafındakı sayı-hesabı bilinməyən və müxtəlif növlü güllər-çiçəklər adamın ruhunu oxşayır. Mən özümü güllər-çiçəklər ormanında hiss edirəm. Əgər qınayan olmasaydı, böyük məmnuniyyətlə o güllərin arasında oturub xəyala dalar, nələri, nələri düşünərdim. Amma açıqca görürdüm ki, güllərin özünə də özəl diqqət var Naxçıvanda. Heç kim onların ləçəyinə də toxunmur. Burda güllər öz ömrünü, öz taleyini yaşayır…

Ulu Öndərin hələ sovet zamanında hazırlanmış möhtəşəm büstü məni bir anlıq tələbəlik illərinə, keçmişə çəkib aparır. Biz, yəni o dövrün adamları Ulu Öndərə SSRİ hökumətinin həmin qəhrəman adının təqdim etdiyi məqamları necə coşquyla yaşamışdıq, necə qürur duymuşduq. Bütün bunlar tarix olsa da, amma qürurverici şərəfli tarixdi…

Qəfil yağış başlayır. Məcbur olub otelə dönürəm. Onsuz da səhərin açılmasına çox da qalmayıb. Otağın işığını yandırıb televizorun düyməsini basıram. Yox, bütün bu gördüklərimdən sonra televizorda maraqlı nə isə görəcəyimə inanmıram. Amma bəxt üzümə gülür. Televiziyada Naxçıvanla bağlı veriliş verilir. Söhbət bu torpaqdakı abidələrdən, adət-ənənələrdən gedir. Elə həmin məqamda xatırlayıram ki, Naxçıvanda «Qızlar bulağı» var. Heç oranı görməmişəm. Mütləq səhər-səhər ora baş çəkməliyəm. Bu fikirlə pəncərəni açıram. Otağa dolan hava yatmaq fikrimi bütünlüklə başımdan çıxarır…

Kağız-qələm götürürəm və içimdə baş qaldıran duyğuları misralayıram.

 

Baxıram dörd bir tərəf

Güldü, gülür üzümə…

Açaraq qollarını

Qaçıb gəlir üstümə –

Naxçıvanda təbiət.

 

Bələnirəm paklığa

Ruhum məst olub yatır…

Yağsa da bir anlığa

Yağışa da rəng qatır -

Naxçıvanda təbiət.

 

Dostların çevrəsində

Təkliyimdən çıxıram…

Quşların nəfəsinə

Qoşur məni – axıram –

Naxçıvanda təbiət.

 

Saata baxıram. Altıya az qalıb, kimdi yatan. Yenə həyətə düşürəm. Gəzə-gəzə Türkiyə səfirliyinin önünə gəlib çıxıram. Oradan keçib 12 nömrəli məktəbin həyətinə çatıram. Bu aralıqda iki uşaq bağçası var. Həmin bağçadakı əyləncələr, qurulmuş avadanlıqlar və buradakı gül-çiçək özü-özlüyündə hər şeydən xəbər verir. Bu, mənim uşaqlığıma nəsib olmayan şeylərdi. Oradan keçib tarix muzeyinə, oradan Naxçıvan Televiziyasının yerləşdiyi binanın önünə, sonra «Şərq qapısı» qəzetinin redaksiyasının qarşısına gəlib çıxıram. Gəzməkdən yorulmaq bilmirəm. Elə televiziyanın istiqamətində olanda təsadüfdən qəzetimizlə əməkdaşlıq edən naxçıvanlı həmkarım Adilə xanımla qarşılaşıram. İşə tələsir. Amma ayaqüstü də olsa hal-əhval tuturuq. Gəlişimi xəbər vermədiyimi mənə irad tutur. Olsun! Təki dostların, tanışların iradı qəfil gəlişlər olsun. Özü də xoşməramlı gəlişlər. Yenə yağış başlayır. Budəfəki damlalar mənə Arpaçayda bizi islatmağa çalışan yağışı xatırladır. Yağışın altından canımı qurtarmaq üçün «Gənclik» kafesinə daxil oluram. Deyəsən ilk müştəri mənəm. Dərhal yaxınlaşırlar, arzumu, istəyimi soruşurlar. Təbii ki, indi ən çox istədiyim isti bir çaydı…

 

 

Ədalət.-2018.-14 iyun.-S.8.