"MƏNİMDİR
SÖZ MEYDANI"
AĞACAVAD
ƏLİZADƏ - 90
Əlövsət
BƏŞİRLİ
"Ağacavad Əlizadənin poeziyadan
ayrı həyatı yoxdur. O, ümumən
Azərbaycan və dünya
poeziyasının mahir təbliğatçısıdır".
XƏLİL RZA
Yaş öz işini görür. Ahıl kövrək olur, tez-tez olub keçənləri xatırlayır. Çox vaxt elə xatirələrlə yaşayır. Sanki dünən olub, əlini uzatsan çatar o illərə...
...Orta məktəbdə oxuyurduq. O vaxt Salyan rayon mərkəzi kitabxanası ilə uşaq kitabxanası bir binada yerləşirdi. Mən yaşıdlarımla kiçik qonşu otaqdan boylanıb mərkəzi kitabxananın oxu zalına baxanda ön sırada "Kürün töhfələri" ədəbi birliyinin üzvlərini, rayonda məşhur olan, şeirləri qəzetlərdə çap edilən Əliağa Kürçaylını, Xəlil Rzanı, Ağacavad Əlizadəni, Oqtay Rzanı görürdük.
"Kürün töhfələri" ədəbi birliyi oxucularla, zəhmət adamları ilə, məktəblilərlə görüşlər keçirirdi. Bizim 3 nömrəli məktəbdəki görüşdə Soltansəlim müəllim özünün təbirincə "yazıb-pozan" şagirdlərdən söz salanda mənim adımı xüsusi vurğuladı. Ertəsi gün Ağacavad Əlizadə məktəbə gəlib bizimlə yaxından tanış oldu, yazılarımızı diqqətlə nəzərdən keçirib iradlarını bildirdi, məsləhətlər verdi, çoxlu mütaliə etməyi tapşırdı.
Bir qədər sonra o, Bakıya getdi və Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indi BDU) filologiya fakültəsinə qəbul olundu. Amma bilməzdim ki, zaman gələcək, mən də bu təhsil ocağının tələbəsi olacağam. 1957-ci ildə universitetin jurnalistika şöbəsinə qəbul olunanda Ağacavad artıq 5-ci kursda oxuyurdu, eyni zamanda çoxtirajlı universitet qəzetində məsul katib işləyirdi. Bir gün dərsdən sonra redaksiyaya getdim. Məni görçək gözləri güldü:
- Təbrik edirəm, - dedi,
- həm qızıl medalını, həm də tələbə
olmağını. Professor
Əli Sultanlının
sorğu-suallarına doğru-dürüst
cavab vermək zarafat deyil ha... Yəqin yazı-pozunla da maraqlanıb.
- Elədir, soruşdu ki, nə yazırsan?
Kiçik etüdlərimin, hekayələrimin adını
çəkdim. Birinin məzmununu
danışdım. İndi də
gətirmişəm ki,
siz baxasınız.
Həftə sonu yazım qəzetdə çıxdı. Çox sevindim.
Bu, mətbuatda dərc olunan ilk yazım idi. Ağacavad müəllimin əli yüngül oldu. Tələbəlik illərində respublika
qəzetlərində yazılarım
çıxdı, efirdən
səsim gəldi.
"Bakı" axşam qəzetində məsul katib işləyən Ağacavad
müəllim məndən
köməyini əsirgəmədi.
O, "Azərbaycan" jurnalında
şöbə müdiri,
sonra isə məsul katib işləyəndə mən
Salyanda "Qələbə"
qəzetində redaktor
müavini idim. O, imkan tapan kimi
doğma rayona gələrdi. Birlikdə təsərrüfatda olardıq. İstedadlı, sinədəftər şairin qibtəediləcək
publisist qələmi vardı. Gözəl oçerkləri, aktual mövzularda yazdığı məqalələri
diqqət çəkir,
maraqla oxunurdu.
Əməkdar həkim, tibb elmləri namizədi, ali dərəcəli
cərrah Əvəzağa
Məlikov haqqında yazdığım oçerki
Ağacavad müəllim
bəyənmiş, "Azərbaycan"
jurnalının 1965-ci il
may nömrəsində dərc
etdirmişdi.
***
Ağacavad Əlizadə çox dostcanlı insandı. Onu Əliağa
Kürçaylı və
Xəlil Rza Ulutürk ilə qırılmaz dostluq telləri bağlayırdı.
Dost, qoca dünyada zirvə sözü var,
Ora nə
ox çatar, nə güllə çatar.
Zirvələr önündə gücsüzdür
düşmən,
Zirvə
bir qaladır, zirvədəyəm mən
-
deyən Əliağa
Kürçaylının həmişəyaşar
poeziyası fəth etdiyi zirvədə günəş kimi parlayır, solmaz çələng kimi xoş ətir saçır.
Mən bu sözləri biz tələbə
ikən "Azadlığı
istəmirəm zərrə-zərrə,
qram-qram. Qolumdakı zəncirləri qıram,
gərək qıram-qıram!"
deyə hayqıran xalq şairi Xəlil Rza Ulutürkə də aid edirəm.
Rayonda Ağacavad
Əlizadə ilə birlikdə əziz qonağım olan Xəlil Rzanın o vaxt məşhur gündəliyini vərəqləyib
ailəm, uşaqlarım
haqqında şövqlə
yazdığı anları,
məşəl kimi parlaq, qaynar gözlərini, xoş təbəssümünü, tunc
rəngli çöhrəsini
unuda bilmirəm.
Yadımdadır, Ağacavad əlini
Xəlil Rzanın çiyninə qoyub balaca qızlarım və oğlum haqqında çox səmimi bir şeir dedi. Biz ailəvi dost idik. O, Cəlilabada gələndə
mütləq bizə dəyər, uşaqlarımın
xatirini çox istəyərdi. Mən də şəhərə
gedəndə onlara baş çəkərdim.
Tale elə gətirdi
ki, mən Bakıya qayıdıb
"Mədəni-maarif" jurnalının baş redaktoru təyin olunandan sonra birlikdə işlədik.
Əsil söz sərrafı olan Ağacavad Əlizadə redaksiya heyətinin üzvü,
"Publisistika" şöbəsinin
müdiri kimi yorulmaq bilmədən çalışır, jurnalın
hər nömrəsində
alovlu publisistik yazıları ilə çıxış edirdi.
Erməni
faşistlərinin Qarabağda
törətdikləri vəhşətə
qarşı etiraz səsini ucaldan şair-publisist səhhəti
yaxşı olmasa da, ön cəbhəyə
gedib döyüşçülərimizi
ruhlandırırdı:
Gəzdim
qarlı səngərləri,
Gördüm bizim əsgərləri
-
Qorxubilməz o ərləri
Ruhlandırdım şirin dillə.
Eşqim
atəş, sözüm
güllə!
Ağacavad Əlizadə 1992-1993-cü illərdə
hərbi-vətənpərvərlik mövzusunda ən yaxşı şeirlərin
müəllifi kimi iki dəfə müsabiqədə birinci
mükafata layiq görülmüşdü.
***
10 kitab müəllifi
olan Ağacavad Əlizadənin şeirləri
müxtəlif dillərə
tərcümə edilmişdir.
Yaşlı olmasına, xəstəliyinə
və gözünün
zəif görməsinə
baxmayaraq yuxarıda qeyd etdiyim kimi
ən qaynar nöqtələrdə əsgərlərimiz
qarşısında odlu-alovlu
çıxışları ilə onları ruhlandırır, işğalçılara
qarşı amansız
olmağa səsləyirdi.
Görkəmli qələm sahibi,
yazıçı Mustafa Çəmənli
bu barədə yazır: "Ağacavad Əlizadə təzəcə
tanış olduğu döyüşçüləri
isti-isti, elə toplanmış dəstənin
qarşısında vəsf
edirdi:
Postda duran Bilaldı,
Sovqatımdan bal aldı.
İgid
Vətən oğludur!-
Bu ad ona halaldı!..
Bu, Abbasov Suracdı,
Yaraşıqda turacdı!
Qarlı
təpə aşanda
Mənimçün cığır
açdı!..
Görən kimi Nazimi -
Gördüm güllü yazımı!
Cavanlıq mizrabıyla
Çaldı könül sazımı!..
Bakıya qayıdandan sonra Ağacavad Əlizadə
"Səfər yolum-məslək
yolum" adlı məqalə yazdı. "Dalğa"
qəzetinin 1993-cü il 2-8 fevral nömrəsində çap
etdirdi. Bu məqalə
o ağır günlərin
xatirəsi kimi mənim üçün çox əzizdir."
Şair ayrı-ayrı mərd döyüşçülərlə görüşüb, onlara
həsr etdiyi şeirləri yığıb,
kitab halında çapa hazırlamış,
lakin "Şəhidlərin
biri mənəm" kitabı maddi imkansızlıq səbəbindən
çap edilməmişdir. Kitaba daxil
edilən şeirlər
müxtəlif qəzetlərdə
və jurnallarda dərc olunmuşdur.
Ağır xəstə olan
şair 1995-ci il aprel ayının 25-də dünyasını
dəyişmiş, indiyədək
işıq üzü
görməyən "Şəhidlərin
biri mənəm" kitabının xəyali şəkli məzarı üstünə həkk edilmişdir.
Anadan olduğu
Salyan şəhərinin
küçələrindən birinə şairin adı verilmişdir.
Ağacavad Əlizadənin böyük
oğlu Mətin yazır ki, "Atamdan bir qədər
sonra anam rəhmətə getdi. Təsəllimiz odur ki, anamı
atamın yanında dəfn etdik. İki qəbri yan-yana görəndə atamın
məşhur şeiri
yadıma düşür".
SƏN
YANIMDA OLANDA
Yüz sınaqdan çıxaram
-
Sən yanımda olanda!
Dağı belə yıxaram
-
Sən yanımda olanda!
Mənimdir söz meydanı,
Səsim tutar hər yanı.
Səsim
tutar cahanı -
Sən yanımda olanda!
Çaylar kimi daşaram,
Sahilləri aşaram.
İki ömür yaşaram -
Sən yanımda olanda!
Ədalət 2018.- 17 mart.- S.12.