Unudulmaz tarix

Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin anadan olmasının

95-ci ildönümünə və əziz xatirəsinə

(əvvəli ötən sayımızda)

Həmin hadisə ilə əlaqədar Heydər Əliyev ümumittifaq büdcəsindən İsmayıllı üçün 22 milyon manat ayrılmasına nail oldu. O zaman İsmayıllı əsil tikinti meydanını xatırladırdı. Neçə-neçə obyektlər bir neçə yeni məktəb, uşaq kitabxanası və qəsəbələr salındı.

Bu məqamda bir məsələ yadıma düşür.

Heydər Əliyev İsmayıllıda baş verən təbii hadisəni bütün dünyaya eşitdirdi, ancaq Qubadlı rayonunun Eyvazlı kəndinin ermənilər tərəfindən vəhşicəsinə yandırılması hadisəsi, o vaxtkı MK-nın birinci katibi Əbdurrəhman Vəzirov tərəfindən gizlədildi.

Belə ki, erməni təcavüzü başlanandan respublikamızda demək olar ilk dəhşətli hadisə Qubadlı rayonunun Eyvazlı kəndində törədilmişdir.

Eyvazlı kəndinin ermənilər tərəfindən yandırılması xəbəri alınan kimi dərhal respublika baş prokurorluğunun və daxili işlər nazirliyinin əməkdaşlarından ibarət əməliyyat-istintaq qrupu yaradıldı. Əməliyyat-istintaq qrupuna rəhbərlik mənə həvalə edildi və 15 nəfərdən ibarət qrupla Qubadlı rayonuna yollandıq.

Qubadlıya çatan kimi rayonun hüquq-mühafizə orqanlarının rəhbərləri ilə birlikdə çox çətinliklə Eyvazlı kəndinə gedib çıxa bildik, çünki Qubadlı Eyvazlı yolu ermənilər tərəfindən dağıdılmışdı.

Kəndə çatarkən dəhşətə gəldik. Kənddə bir canlı belə yox idi, kənd sakinləri pərən-pərən düşmüşdü. Bütün evlər, hətta mal-qara dolu tövlələr yandırılmışdı. Kənd əhalisinin əmlakları talan edilmişdi.

Hadisə yerinin müayinəsi bir neçə gün davam etdi. Hadisə yeri müayinə edilməklə yanaşı, çəkiliş bütünlüklə lentə yazıldı. Lentə alındı ki, Eyvazlı faciəsənin səsi bütün dünyaya çatsın, lakin Eyvazlı hadisəsini Qubadlıdan kənarda heç kim eşitmədi, ona görə ki, gizlədildi. Özü də respublika Mərkəzi Komitəsi tərəfindən Mərkəzi Komitənin o vaxtı ki, birinci katibi Əbdurrəhman Vəzirov tərəfindən. Baş vermiş bu hadisə məni rahat buraxmırdı. Daxili İşlər Nazirliyindən heç kim maraqlanmırdı.

O vaxt hadisə yerinin müayinəsi zamanı əslən Qubadlıdan olan yazıçı Cəlal Bərgüşaddan xahiş etdim ki, getsin Bakıya, bu hadisəni kütləvi informasiya vasitəsilə dünyaya yaysın. O da hadisə yerinin müayinəsi vaxtı iştirak edirdi, mənim narahatlığımı hiss edib Bakıya getdi. Bir neçə gün keçdi, ondan bir xəbər çıxmadı. Mən onunla telefon əlaqəsi saxladım. Bildirdi ki, həmin hadisənin televiziya ilə göstərilməsinə Ə.Vəzirov icazə verməmişdir. Belə xəyanətlər bir deyildi, iki deyildi, saysız-hesabsız idi. Bu hadisədən sonra ermənilər daha da azğınlaşdılar. Bir-birinin ardınca tərxribartlar çoxalmağa başladı.

Göründüyü kimi, Heydər Əliyev təbii hadisəni bütün dünyaya çatdırdığı halda, Vəzirov ermənilər tərəfindən törədilən dəhşətli cinayəti gizlətməyə üstünlük vermişdi və demişdir ki, "bu hadisəni ictimailəşdirsək, erməni qardaşlar bizdən inciyər".

22 iyul 1982-ci il tarixdə İsmayıllı rayon Partiya Komitəsinin birinci katibi mərhum Qəşəm Aslanov zəng edərək məni yanına dəvət etdi. Mən kabinetə daxil olarkən hiss etdim ki, onun sevincinin həddi-hüdudu yoxdur. O dərhal sözə başladı və dedi: "Respublika miqyaslı müşavirə keçirmək üçün sabah Heydər Əliyev ailəsi ilə rayonumuza gəlir. Mərkəzi Komitədən bildirdilər ki, Kürdəmir dəmir yolu stansiyasında Heydər Əliyevi yalnız ikimiz qarşılamalıyıq". Ona sual dolu baxışlarla baxanda, "Aslanov, mən də səbəbini bilmirəm. Get hazırlaş, səhər tezdən çıxmalıyıq". Biz səhər Kürdəmir dəmir yolu stansiyasına getdik. Rayon fəalları isə Ağsu ilə İsmayıllı sərhədində gözləməli idilər. Aslanovla mən Kürdəmir dəmir yolu stansiyasında onları qarşıladıqdan sonra maşınlara oturub İsmayıllıya qayıtdıq. Səhər tezdən olmasına baxmayaraq Kürdəmirdən İsmayıllıya qədər yol boyu izdiham vardı. İnsanlar hər yerdə Heydər Əliyevi alqışlarla qarşılayırdılar. O, hər dəfə maşını saxladır, onu alqışlayan insanlarla mehribanlıqla görüşür, sonra yoluna davam edirdi. Ulu öndər necə söz vermişdisə, ikinci dəfə yaxşı əhval-ruhiyyə ilə respublika miqyaslı müşavirə keçirmək üçün İsmayıllıya gəldi.

Müşavirənin keçirilməsi İvanovka kəndində Kalinin adına Kolxozda nəzərdə tutulmuşdu. Ona görə də Heydər Əliyevlə Zərifə xanım Kalinin adına kolxozun qonaq evində qalmağa qərar verdilər. Qonaq evi çox gözəl bir ərazidə yerləşirdi. Orada qaldıqları iki gün ərzində mən hiss etdim ki, Ulu öndərin ömür-gün yoldaşı Zərifə xanım nə qədər sadə və qayğıkeş bir insandır.

O, qonaq evinin həyətində kolxozçu qadınlarla gəzintiyə çıxır, mənim yanımdan keçəndə salamlaşıb, hal-əhvalımı xəbər alırdı.

Növbəti dəfə gəzintidən qayıdanda yanımda ayaq saxlayıb dedi: Belə görürəm siz heç istirahət etmirsiniz. Səhərdən axşama qədər sizi ayaqüstə görürəm, onu da əlavə etdi ki, "narahat olmayın, Heydər Əliyevə heç nə olmaz, bu mənim vəzifə borcumdur dedim". Zərifə xanım gülümsəyərək asta addımlarla qonaq otağına ketdi.

Onu da deyim ki, həmin qonaq otağı o vaxtdan bu günə kimi necə varsa, eləcə, olduğu kimi qorunub saxlanılır.

Kolxozun əzəmətli mədəniyyət sarayı vardı. Ona görə də müşavirənin orada keçirilməsi qabaqcadan müəyyən edilmişdir. Müşavirə başlamazdan əvvəl Heydər Əliyev birinci katiblərlə bir neçə kolxoz və sovxozun həm əkin sahələrinə, həm də üzüm bağlarına və fermalara baxdı. Sonra Kalinin adına Kolxozun həyətinə qayıtdılar. Kolxozun həyətində insanlar Heydər Əliyevin ətrafına toplanmışdı.

O, üzünü katiblərə tutub soruşdu: Hansınızın rayonunda Kalinin adına kolxozun fermasına bənzər ferma var? Heç kim səsini çıxarmadı.

Heydər Əliyev dedi: "Bax, işə belə yanaşmaq lazımdır, gördünüzmü Kalinin adına kolxozun tövlələrində olan səliqə-sahmanı? Siz də çalışın belə, yeni tipli tövlələr tikəsiz, onda hamı sizin işinizdən razı qalar".

Müşavirə iki gün davam etməklə yüksək səviyyədə keçdi. İşin belə təşkilindən Heydər Əliyev çox razı idi. Müşavirədən sonra Heydər Əliyev komandası ilə Bakıya qayıtmağa hazırlaşarkən Kalinin kolxozunun sədrindən soruşdu:

-Nikolay Vasilyeviç, kolxoza nə kömək lazımdır?

- Çox sağ olun, Heydər Əliyeviç, hər şey qaydasındadır, işlər öz axarında gedir, sizə minnətdarıq. Sonra əlavə etdi:

- Mənim bir problemim var. Yeni inşa etdirdiyim mədəniyyət sarayının damını düzəltmək üçün şifer tapmaqda çətinlik çəkirəm.

-Narahat olmağa dəyməz, bu məsələ tezliklə öz həllini tapar dedi, - Heydər Əliyev.

Ümummilli liderimiz Bakıya dönən günün səhəri şiferlərlə dolu maşınlar artıq kolxozun həyətində sıra ilə dayanmışdı.

O zaman rayonun əməliyyat işləri ilə maraqlanan Heydər Əliyev məndən soruşdu ki, hansı cinayət işləri istintaq edilir? Mən bildirdim ki, hazırda istintaqda bir cinayət işi var.

O nə cinayətdir soruşdu? Alimentdən boyunqaçırma dedim. Həmin an Əliş Lənbəranski "zdorova" sözünü işlədəndə Heydər Əliyev təbəssümlə ona baxdı. Kənarda dayanıb söhbətimizə diqqət yetirən rayonun birinci katibi məni göstərərək "Heydər Əliyeviç bu yoldaş rayona gələndən sonra demək olar ki, heç bir oğurluq hadisəsi baş verməyib, oğurluğun kökü kəsilib, hər kəs öz işi ilə məşğuldur. Onu da əlavə etdi ki, mən özüm kabinetimdə oturub işləyə bilmirdim".

İmzasız məktublardan bezar olmuşduq. Çox sağ olsun tezliklə "anonim" məktub yazanı müəyyən etdi. Həmin adam həbs olundu. Artıq elə məktublar yazmır. "Həyatın bütün yollarında sizə uğurlar arzulayıram, Heydər Əliyev" Əlbəttə, birinci katibdən belə arzunu eşitmək hamı üçün çox xoş idi.

Onu da qeyd etmək istəyirəm ki, İsmayıllı camaatı 1-ci dəfə Heydər Əliyevi zəlzələnin qorxunc vahiməsinin təsiri altında qarşılamışdılarsa, bu dəfə Heydər Əliyev o adamlar tərəfindən sevinclə, gül-çiçəklə qarşılanırdı. Artıq zəlzələnin vahiməsini İsmayıllı camaatı unutmuşdu. Çünki zəlzələnin vurduğu ziyanın nəticələri aradan qaldırılmışdı.

Onun gəlişindən sonra çox keçmədi ki, Girdiman çayı üzərində körpü tikintisi başa çatdı, İsmayıllı-Muğanlı, İsmayıllı-Lahıc yolu çəkilib başa çatdırıldı.

O da yaxşı yadımdadır ki, həmin körpüyə baxarkən Heydər Əliyev keçmiş Yollar Naziri Rafiq Xələfova sual verdi ki, mənim gəlişimlə bu körpünü nə vaxt başa çatdırmağa söz verirsən? Nazir nəzərdə tutulan müddətdən bir neçə ay tez qurtamağı söz verdi. Heydər Əliyev çox razı qaldı. Bundan sonra İsmayıllı-Muğanlı, İsmayıllı-Lahıc yolunun, həm də Girdiman çayı üzərində tikilən körpü tikintisini sürətləndirmək üçün rayon rəhbərliyinin göstərişi ilə işə nəzarət mənə həvalə edildi.

Rayonda bütün qüvvələr səfərbər oldu. O dövr üçün ən müasir texnikalar yolun, körpünün tikintisinə cəlb edildi. Həmin texnikalar Heydər Əliyevin göstərişi ilə göndərilmişdi.

Ona görə də həm İsmayıllı-Muğanlı, həm İsmayıllı-Lahıc yolu, həm də körpü həmin müddətdən də tez tikilib başa çatdırıldı. Onu da deyim ki, Ümummilli liderimiz Heydər Əliyev xalqın təkidli tələbi ilə ikinci dəfə siyasi hakimiyyətə gələndə onun uzun illər qurub-yaratdıqlarından əsər-əlamət belə qalmamışdır.

Azərbaycan dövləti əsl feodalizm ictimai-siyasi farmasiyasını xatırladırdı, özü də feodalizmin ilk inkişaf mərhələsi olan pərakəndəlik dövrünü. Ən gözəl nemət olan sabitlik məhvərindən çıxmışdı və tamamilə pozulmuşdur, iqtisadiyyat demək olar ki, məhv edilmişdir. İnsanlar aclıq və səfalət içərisində yaşayırdılar, dövlət xəzinəsində valyuta ehtiyatı sıfıra bərabər idi. İnsanlar mal yemi yeməyə məhkum idilər. Onlar bir parça çörək dalınca rayonlardan Bakıya axışırdılar. Bir sözlə ölkə dərin böhran girdabında boğulurdu. Artıq fəlakət qaçılmaz vəziyyət almışdır.

Hüquq-mühafizə orqanları iflic vəziyyətinə düşmüşdü. Ən acınacaqlı vəziyyət Daxili İşlər Nazirliyində hökm sürürdü. Uzun illər Nazirlikdə işləyən bacarıqlı, təcrübəli işçilər, kütləvi surətdə heç bir əsası olmadan "Partokrat" damğası vurularaq işdən kənarlaşdırılırdılar. Bu səbəbdən də ölkədə cinayətkarlıq baş alıb gedirdi. Oğurluq, soyğunçuluq, qətl cinayətləri günü-gündən artmağa başlamışdı. Belə xarakterli cinayətlərin çoxu açılmamış qalırdı.

Belə bir mürəkkəb şəraitdə ümummilli liderimiz Heydər Əliyev ikinci dəfə siyasi hakimiyyətə gəldi.

Bu o zaman idi ki, bədbinliyə qapılmış insanların artıq sabaha ümidləri yox idi.

Yaxşı yadımdadır, Heydər Əliyev siyasi hakimiyyətə gələndən sonra çıxışlarının birində dedi: "Vallah, billah, xalqımızın güzəranı yaxşılaşacaq, bütün çətinliklər arxada qalacaq, siz buna əmin ola bilərsiniz". Həqiqətən də ulu öndərin dediyi fikirlər öz bəhrəsini verir.

Bu gün Heydər Əliyev ideyaları Azərbaycan hökuməti tərəfindən uğurla reallaşdırılıb və yüksək nəticələr əldə edilib.

O zaman Ulu öndərin rəhbərliyi ilə həyata keçirilən iqtisadi və sosial siyasət sayəsində respublika iqtisadiyyatının bütün sahələrinə, elm və mədəniyyətin inkişaf etdirilməsinə, xalqımızın təsərrüfatına dərindən bağlı şəxsiyyətin yüksək zəkası sayəsində nail olmaq mümkün idi.

O dövrdə ölkəmizdə aparılan genişmiqyaslı quruculuq işləri nəticəsində Azərbaycanda bir neçə il ərzində yeni yaşayış massivləri, binalar, məktəblər, sənaye müəssisələri tikildi, yollar salındı.

Gənclərimiz elmə və təhsilə dərindən yiyələndilər, ölkəmizin sabahı naminə peşəkar kadrların olması üçün Ulu öndər minlərlə azərbaycanlının keçmiş ittifaqın ali məktəblərində təhsil almalarına geniş imkanlar yaratdı.

Ulu öndər iki dəfə İsmayıllı rayonunda olduğu zaman onun yanında olmuşam. Bakıya dönəndə qəlbən mənə təşəkkürünü bildirib, işlərimdə uğurlar arzulayıb.

Ona görə də qələmə aldığım bu yazı mənim qəlbimdə əbədi həkk olunmuşdur.

Bu yazı unudulmaz tarix, ulu öndər Heydər Əliyevə hörmət və ehtiramımın parlaq təzahürüdür.

Ulu öndər özünə ən böyük abidəni elə o zaman sağlığında xalqının qəlbində ucaltmışdı.

Bu gün ona ümumxalq məhəbbəti qazandıran da məhz budur.

Xalıq Qasımzadə

Hüquq elmləri namizədi,

müharibə və əmək veteranı

Ədalət 2018.- 5 may.- S.12.