ELÇİN HAQQINDA NƏ DEMİŞLƏR...

Hörmətli Elçin! Siz yaradıcılığınızın çoxşaxəli olması ilə seçilən, müxtəlif janrlarda uğurla işləməyi bacaran qələm sahiblərindənsiniz. Teatr üçün yazdığınız əsərlər ədəbi aləmdə sizi həm də dramaturq kimi tanıtmışdır. Ölkəmizdə, habelə dünyada gedən ədəbi-bədii proseslər barədə dövri mətbuatda müntəzəm olaraq dərc etdirdiyiniz tənqidi məqalələr ədəbiyyatşünasların yüksək qiymətini qazanmışdır. Ssenariləriniz əsasında çəkilmiş bədii filmlər tamaşaçılar tərəfindən həmişə böyük rəğbətlə qarşılanmışdır. Sizin ictimai fəaliyyətiniz müxtəlif ölkələrdə yaşayan soydaşlarımızın mənəvi birlik və həmrəyliyi işinə xidmət etmişdir.

İnanıram ki, yaradıcılığın ən yetkuin dövırünü yaşayan ədib kimi siz müasir ədəbi prosesə ciddi təsir edən yeni-yeni əsərlərinizlə bundan sonra da Azərbaycan oxucusunu sevindirəcək, müstəqillik dövrü ədəbiyyatımızın zənginləşməsi işinə öz töhfənizi verəcəksiniz.

Heydər Əliyev.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, 19 may 2003-cü il.

Elçin müasir həyatdan, uşaq vaxtlarından bələd olduğu adamlardan və mənbələrdən yazır. Təsadüfi deyildir ki, Abşeron bağları və kəndləri, Xəzər dənizi onun əsərlərində poetikləşdirilir, zahirən o qədər də parlaq və cavzibədar olmayan, hətta ilk nəzərdə cansıxıcı görünən dar və əyri-üyrü küçələr, dalanlar, ağ neft piltəsilə qızdırılan balaca otaqlar, boz nahamvar dar divarlar belə şairanə rənglər kəsb edir; gözümüzdə yeni, xoş görkəmlə canlanır. Bizi əhatə edən xarici aləm, yaşadığımız evlər, gəzdiyimiz dəniz sahilləri, Bakı bağlarının sarı qumlu, dadlı üzüm gətirəmeymələri, çadır kimi kölgə salan ağacları, çılpaq qayaları Elçinin hekayə və povestlərində davim insan hisslərinin hərarətini, insan ürəyinin romantik çırpıntılarını əks edir; çünki yazıçı onları təsvir xatirinə deyil, qəhrəmanlarının həyəcan və iztirablarının dərin hisslərinin tərcümanı kimi əsərə daxil edir. Bu təsvirlərin yığcamlığı və təbiiliyi bizi o qədər cəlb edir edir ki, gözlənilmədən özümüzü başqa aləmdə hiss edirik.

Mirzə İbrahimov, xalq yazıçısı akademik

Elçinin hekayə və povestləri yalnız məzmunca deyil, forma və üslubca da müxtəlifdir. Elçinin üslubunda indidən fərqləndirici cəhətlər özünü göstərir, onu biz yazısından, xəttindən tanımağa başlayırıq, özünəməxsus keyfiyyətlərini ayırd edirik. Bu özünəməxsusluq yazıçının həyati müşahidə, hadisələrə baxma, onları görmə, duyma xüsusiyyəti ilə əlaqədardır. Sənətkar fərdiyyəti hər əsərə öz damğasını basır. Yazıçının fərdi istedadından asılı olaraq bu damğa bəzən çox qabarıq, təkrarolunmaz, orijinal keyfiyyətləri ilə meydana çıxır. Elçinin hekayə və povestlərini oxuyanda qələmindəki özünəməxsusluğun bədii cizgiləri, əlamətləri dərhal nəzərə çarpır... Hazırla keçmişi, ayıqlıqla yuxululuğu, həqiqətlə xəyalı, real hadisələrlə nağılı, əfsanəni yanaşı təsvir etmək, daxili dialoqlardan, öz-özü ilə söhbətdən, dramaturji səhnələrdən, mozaiku parçalardan, mübaliğə, şişirtmə üsulundan istifadə etmək onun təsvirlərinin esosional qüvvəsini artırır.

MƏMMƏD ARİF, akademik, 1973

Elçin hələ universitetdə təhsil alarkən, mənim tələbəm olmuş, geniş dünyagörüşü, istedadı, fəallığı ilə diqqəti cəlb etmişdir. Sonralar aspiranturada oxuyarkən, onun bu keyfiyyəti daha da inkişaf etmiş və o, yaxşı bir müasir ədəbiyyatşünas-mütəxəssisi kimi yetişmişdir.

Mənim müşahidəmə görə, Elçin müasir ədəbi gənclər içərisində inkişafa meylli və ədəbiyyat sahəsindəki vəzifə və məsuliyyətini dərk edən cavanlardandır. Savad və bilikdən başqa, Elçin öz üzərində çox işləyən, ədəbiyyatımızın və yazıçılarımızın qeyrətini çəkən cavanlardandır.

Elçin ədəbiyyata peşə üçün yox, amal üçün gəlib.

Mir Cəlal Paşayev, yazıçı, professor

Elçində bədii dərk duyğusu güclü və cəlbedicidir. Müxtəlif əhval-ruhiyyəli, müxtəlif fərdi həyat yolları keçən adamların mənəvi aləminə eyni səviyyədə dərindən nüfuz etmək qabiliyyəti onun yazıçılıq istedadının ən qüvvətli cəhətidir.

Məmməd Cəfər, akademik

Elçin nə dərəcədə oxucuların dərin rəğbətini qazanmış professional bir yazıçıdırsa, o dərəcədə də yüksək səriştəli professional tənqidçi və ədəbiyyatşünasdır... Mən Elçinin keçmiş Ümumittifaq mətbuatında tez-tez dərc etdirdiyi yüksək səviyyəli və milli təəssübkeşlik baxımından qiymətli məqalələri ilə həm klassik, həm də müasir Azərbaycan ədəbiyyatının təbliğindəki ciddi xidmətlərini xüsusi qeyd etmək istəyirəm.

Bəxtiyar Vahabzadə,

Xalq şairi

Elçin istedadlı yazıçılarımızdan biridir. Onun hekayə və povestləri, müasir ədəbiyyatımızın mühüm problemlərinə həsr olunmuş tədqiqat məqalələri ədəbi tənqidin, geniş oxucu kütlələrinin diqqətini cəlb etmişdir.

Həmid Araslı, akademik

Elçinin məşhur "Ölüm hökmü" romanı Azərbaycanın düşmənlərinə ölüm hökmü oxuyursa, o böyük epik əsər həm də keyfiyyətcə parlayırsa, siz nə cəsarətlə (müasir ədəbiyyata) ölü deyirsiniz?

İsa Hüseynov, Xalq yazıçısı

Müasir Azərbaycan nəsrində Elçinin yeni prizma altında yeni rakursdan baxıb təzədən və tamamilə orijinal şəkildə kəsb etdiyi mühit-Abşeron kəndləridir. Elçin yaradıcılığının əsas xüsusiyyətlərindəın biri obrazların reallığı, dinamikliyidir. Hər obrazın konkret həyat mövqeyindən, sosial mənsubiyyətindən, mənəvi və psixoloji axarından asılı olaraq rəngarəng poetik vasitələr seçilir, detal və təfərrüatlar mühitə, obrazın siqlətinə uyğunlaşdırılır, daha doğrusu, hər poetik ştrix situasiyanın özündən törəyir.

Yusif Səmədoğlu, Xalq yazıçısı

Son 40-45 ilin Azərbaycan ədəbiyyatını, ədəbi prosesimizi Elçinsiz təsəvvür etmək mümkün deyil. Eyni zamanda, Moskva nəşriyyatlarında çap olunmuş əsərləriylə, Moskva mətbuatında dərc edilmiş povestləri, hekayələri, məqalələriylə, layiq görüldüyü Ümumittifaq mükafatlarla Elçinin keçmiş Sovet İttifaqının ədəbi həyatında da önəmli yeri vardır. Bu gün Elçin Türkiyədə də geniş tanınan, mükafatlandırılan yazıçılarımızdandır. Bütün bunlar Elçinin də, bir sıra başqa Azərbaycan yazıçılarının da guya ki, Yevlaxdan o yana tanınmamaları haqqında gülünc iddiaları danılmaz faktlarla təkzib edir.

ANAR, xalq yazıçısı

Elçinin öz yazı tərzi, orijinal üslubu, təhlil manerası vardır, elmi-nəzəri ricətləri sevir, publisistikaya xüsusi meyl göstərir, hətta ayrı-ayrı sözlərdən belə sərbəst istifadə edir və bütün bunlar bilavasitə tənqidçi üslubu ilə bağlıdır. Elmi-nəzəri səviyyə, dünya ədəbiyyatına, klassik Azərbaycan ədəbiyyatına fəlsəfi estetik fikrimizə, bir çox qaynaqlara, mənbələrə bələdlik yoxsa və bütün bunlarla bir sırada orijinal düşüncə tərzi, sərbəst mühakimə qabiliyyəti yoxsa, hətta ən cəlbedici üslubda qurama təsiri bağışlayacaq.

Kamal Talıbzadə, akademik

Elçin hər gür yekrəngliyə qarşıdır. Onun ədəbi palitrasında şərti rənglərin bolluğu buradan irəli gəlir. Burada hətta hər əhvali-ruhiyyənin öz rəngi var. Bu üslubda arzu da, həsrət də "işıqlı və sevincli ola bilir".

"Qatar" qeyri-sabit, qeyri-yekrəng, dinamik bir obraz kimi Elçinin diqqətini tez-tez cəlb edir. Çünki o, uzaq məsafələrim, gələcəklə keçmişi, xatirələrlə indini birləşdirə bilir.

Həyatda və daxili aləmdə "gümüşü işıq" sorağında bədii axtarışlar davam edir. Mənəvi gözəllik axtarışları yollarında Elçin öz qəhrəmanları ilə birlikdə addımlayır.

Yaşar Qarayev, professor,

EA-nın müxbir üzvü

Elçin xeyirxah qəhrəmanını gözəllik və ülvilik arzusu ilə və həyata keçirilməsi ümidi ilə yaşadır. Elçin "Qeyri-fantastik hekayələr" silsiləsində göstərir ki, möcüzə təkcə nağıllarda yox, həm də real həyatda baş verə bilər; əsl səadət və gözəllik insanın mayasındadır - onun vicdanında, özünə və mənəvi borclarına sədaqətli olmaq bacarığındadır. Elçin sağlam varlığa çıxış yolunu əxlaqi-etik planda da axtarır, bunu insanın özü üzərində fantastik, möcüzəli qələbəsində görür.

Zoya Kedrina, rus tənqidçisi

Yazıçı (şair) dövrün bədii-estetik meylini görür və həmin səviyyəyə qalxa bilirsə, ədəbi prosesi qavrayır və onun axarına düşürsə, eyni zamanda, bu meyl və prosesin istiqamətləndirici işığını öz fərdi yaradıcılıq linzasında sındırmağı və toplamağı bacarırsa, o, sənətkardır.

Və ümumi və fərdini bağlamaq qabiliyyətidir ki, həqiqətən yalnız sənətkarlıqla qazanılır. Elçin bu adı qazanmaq xoşbəxtliyinə çatıb.

Tofiq Hacıyev, professor

Elçin daha çox dirijoru xatırladır, o, hisslərdən öz məqsədinə uyğun şəkildə istifadə edir, onları öz istəyinə uyğun axara yönəldir. Elçində "Niyə?" "Nə səbəbə?" sualları xüsusi dəyər kəsb edir o, insanların ən "şəxsi" sirlərini belə xırdalamağı xoşlayır. Buna görə də Elçinin əsərlərində ən xırda, gözəgörünməz obraz belə az və ya çox dərəcədə, öz dünya tutumunda filosofdur. Hər kəs nəyi isə anlamağa, açmağa çalışır və buradan da Elçin yaradıcılığının geniş səpgili, analitik təmayüllü dil dünyası yaranır...

Aydın Məmmədov

Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının və qidi fikrinin görkəmli yaradıcılarından biri olan Elçinin təkcə uğurla təmsil etdiyi altmışıncılar nəsli içərisində deyil, bütövlükdə yeni dövr Azərbaycan ədəbiyyatında özünəməxsus yeri, rolu, mövqeyi vardır. İnamla demək olar ki, Azərbaycanda çağdaş ədəbiyyatın və ədəbi tənqidin ən məhsuldar nümayəndələrindən biri kimi böyük nüfuz qazanmış Xalq yazıçısı Elçini indii dünya ölkələrində də tanıyırlar. Elçinin başlıca xidməti mənsub olduğu ədəbi nəsillə birlikdə ədəbiyyatı ideoloji buxovlardan xilas edib onu həyata, insanlara, mənəviyyata yaxınlaşdırmaqdan, daha doğrusu, ədəbi fikrin adi həyat hadisələri ilə qaynayıb-qarışmasına nail olmaqdan ibarətdir. Yazıçı Elçin sadə insanların adi həyatını, təbii psixologiyasını, yaşadığı gerçək həyat tərzini öz axarında ədəbiyyatda olduğu kimi deyil, həyatda olduğu kimi uğurla qələmə almışdır.

İsa Həbibbəyli, akademik

Elçin möcüzələri sevir, o, zərif və mehriban nağılçıdır, o, kədərli bir sehrkardır, bərq vuran, qızılı, gümüşü rənglərə üstünlük verən impressionimstdir.

Lev Anninski, rus yazıçısı

Elçin, heç şübhəsiz, müasir Azərbaycan (və dünya) ədəbiyyatının fenomenidir.

Elçinin yazıçı istedadının arxasında xeyli dərəcədə zəngin, mənalı, mükəmməl bir həyat yolu (və təcrübəsi) dayanır.

Elçinin də daxil olduğu "altmışıncılar"!-"yeni ədəbiyyat" əvvəlki ədəbiyyatdan həm məzmun, həm də formaca fərqli yeni üslub təqdim etdi ki, bu barədə keçmiş Sovetlər Birliyi ədəbiyyatşünaslığında ətraflı bəhs olunmuşdur. Bununla yanaşı, ədəbi dövriyyədə "Elçin üslubu" adlanan kifayət qədər populyar (və mükəmməl) bir anlayış da var.

Nizami Cəfərov, akademik

Elçinin güclü əsərləri var, məsələn, "Toyuğun diri qalması" çox gözəldir, burda bədii informasiyanın təzəliyi var, sırf Elçinin özünə aid olan ədəbiyyat var.

Əkrəm Əylisli

Elçinin əsərlərində milli izzət-nəfs, milli mənlik hissi yüksək psixoloji dəyər olmaqla bərabər, həm də qəhrəmanların ictimai mövqeyi ilə səsləşən, onları rəzalətin hər cür təzahürləri ilə açıq döyüşə sövq edən fəal vətəndaşlıq duyğusudur. Elçin fitrətən romantik yazıçı deyildir. Lakin müasirlərimizi romantik planda müşahidəyə, daxili aləmin romantikasını-gizli, qapalı və çox zaman anlaşılmaz olan bu mənəvi halı izah və təhlilə meyl onda güclüdür. Bu isə yazıçının qələminə ayrıca bir təravət və orijinallıq bəxş edir. Məsələn, onun nəsrindəki incə lirizmin, ekspressivliyin, istiqanlılığın oxucu tərəfindəın və tam emosional dərki üçün özünəməxsus işıqlı psixoloji fon yaradır.

Nadir Cabbarlı, tənqidçi

Elçin yeni baxış bucağının yazıçısıdır. Onun hər hansı əsəri bəzən çox üst qatda, bəzən də ən dərin qatda yüksək intellektual potensialın bərqərar olduğu bir bədii məkandır. Elçin ədəbiyyatşünaslıqda görülməyən işləri görən bir sahmanlayıcıdır. Onun sözün əsl mənasında titanmik və yorulmaz fəaliyyəti çoxumuz üçün ibrətli və eyni zamanda mənəvi-məntiqi boşluqları doldurmağa yönəlmiş işıqlı bir energiyaya qoşulub.

Kamal Abdulla, akademik

Elçinin yaratdığı bədii surətlər qalareyası artıq keçmişdə qalmış XX yüzil Azərbaycan ədəbiyyatının prinsipial nailiyyətləridir və əsl istedadın bəhrəsi olduqlarına görə bu qəhrəmanlar XXI əsrdə də müasir və seviləndirlər, onlar bu gün də eyni bədii təsir gücünə malikdirlər.

Nərgiz Paşayeva, akademik

"Ölüm hökmü" mən deyərdim ki, Zaman haqda pamfletdir; romanı oxuduqca Zamanın, mühitin yetişdirdiyi, özünü aydan arı, sudan durru göstərmək üçün cilddən-cildə, dondan-dona girən çeşid-çeşid müxtəlif talelər gözümüz önündən gəlib keçir-biz onları lap yaxından görürük, gözlərinin rənginə qədər görürük, damarlarından axan qanın isti-soyuqluğuna, o qanın mənəvi qruplarına qədər duyuruq. Amma bir iş də var ki, cilddən-cildə, dondan-dona girən o insanların, necə deyərlər, materialını Zaman özü hazırlayıb, onlar hamısı indi özünə qənim kəsilən Zamanın öz məhsullarıdır.

İsa İsmayılzadə, şair

Bəzən tənqidçilərin özləri arasında da "dar ixtisaslaşma" gedir, biri özünü poeziya, başqa birisi nəsr, üçüncüsü isə dramaturgiya mütəxəssisi hesab edir. Elçin üçün isə bu cür məhdudluq yaddır, o, eyni müvəffəqiyyətlə həm bir yazıçı kimi özünə yaxın, doğma olan nəsrdən, həm də poeziya və dramaturgiyadan yazır.

Vilayət Quliyev, tənqidçi-ədəbiyyatşünas

Elçin yaratdıqlarında səmimi olan, saxta rənglərə, cansız gəzişmələrə, qanadı şişmiş cümlələrə yer verməyən, həyatı əslində necə varsa, o cür ifadə eləməyi bacaran yazıçıdır. Ona görə də Elçinin əsərlərindəki həyat bizə tanış olan, rast gəldiyimiz və ya rast gələ biləcəyimiz mühitdir.

Mövlud Süleymanlı, Xalq yazıçısı

Bu yaxınlarda mən "Lit. Azerbaydjan" jurnalının köhnə nömrələrini yerbəyer edirdim və V.Portnovun tərcüməsində Elçinin "Mahmud və Məryəm" romanını yenidən oxudum. Çox böyük zövq aldım, birinci dəfə olduğu kimi, yenə də birnəfəsə oxudum. Bu-Azərbaycan Romeo və Cülyettasıdır.

Yevgeniya Nevmerjitskaya

Elçin yaradıcılığı kimi özü də parlaq, səmimi bir insandır. Çoxlu dostları, tanışları var. Məni bir ziyalı kimi, eləcə də Elçinin dostu kimi sevindirən ən ümdə cəhət onun böyük dövlət vəzifəsində olduğu zaman belə dostları üçün əvvəlki kimi mehriban qalması, eyni zamanda yaradıcılıqla məşğul olmasıdır.

Fərhad Bədəlbəyli

Elçin bütün yaradıcılığı boyu ona xas olan ən gözəl xüsusiyyətini, müasirlik duyğusunu qoruyub saxladığı üçün zaman səddini də aşdı. Və nəinki açdı, hətta çox mürəkkəb və çətin bir dövrdə ədəbiyyatımıza bələdlik etmək missiyasını da öz üzərinə götürdü. Əminəm kmi, 80, 90 yaşlarında da o bir ədəbiyyat fədaisi kimi uzun illərdən bəri tutduğu haqq yolundan dönməyəcək ədəbiyyata, sənətə xidmət etmək əzmi ilə yaşayacaq və yazıb yaradacaqdır.

İntiqam Qasımzadə, tənqidçi

Xalq yazıçısı Elçinin "Baş" romanı "Azərbaycan" jurnalının xüsusi buraxılışı ilə oxuculara təqdim olunub və mən o romanı oxuyanda da eyni hissi keçirdim. Bu əsəri də ƏDƏBİ HADİSƏ kimi qiymətləndirirəm və olsun ki, mənim bu fikrim kiməsə subyektiv təsir bağışlasın, ancaq mən öz fikrimdə israrlıyam.

Təqdim etdi:

Vaqif Yusifli, tənqidçi

Ədalət.-2018.-23 may.-S.5.