İTMİŞ BOYUNBAĞI

GÖYƏRÇİN ABİD qızı

Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan

Ədəbiyyatı muzeyinin əməkdaşı.

goyercin.mustafayeva@yandex.ru

Qaranlıq gecənin səssizliyindən vahimələnib, yerimdə fırlanmaqdan yorğun düşmüşdüm, heç cür yuxuya gedə bilmirdim. İtin dayanmadan hürməsindən narahat olub yerimdən dik atıldım. İçimdə bir qorxu, bir də bilmədiyim, anlamadığım bir hiss vardı. Yatmış balaca Şahidənin yanından sakitcə sivişib pəncərəyə yaxınlaşdım. Pərdəni azacıq aralayıb həyətə baxdım. İt dayanmadan hürür, yerində irəli-geri dartınırdı.

Alabaşın hürdüyü səmtdə, evdən çox aralıda bir söyüd ağacı vardı. Ağacın altında da bir şey görünmürdü. Sanki ağac, ağacın ətrafı bu qaranlıq zülmət gecədən, ulduzsuz səmadan işıq alırdı. Hər tərəf aydınlığa qərq olmuşdu. Ürəyimin döyüntüsü qulaqlarımı batırırdı, qorxudan yerimdə donub qalmışdım. Alabaşın hürməyi isə kəsmirdi ki, kəsmirdi. Yan otaqda yaşlı qayınanam yatırdı. Onsuz da gecələri fikirdən, dərddən yatmayan ananı oyatmaq istəmədim. Gecə yarıdan keçmişdi. Gözümü söyüddən ayıra bilmirdim, ayaqlarım sanki tutulmuşdu. Yerimdən tərpənə bilmirdim. Birdən qızımın səsinə ayıldım.

- Ana.

- Gəlirəm, mələyim... Ayağımı çəkə-çəkə yatağıma uzanıb qızıma sarıldım.

- Yaxşı ki, varsan mələyim.

Səhərin açılmasını səbirsizliklə gözləyirdim. Hava agarar-agarmaz yerimdən qalxdım. Uşağın oyanmasından ehtiyat edərək barmaqlarımın ucunda otaqdan çıxdım. Qayınanam da oyanmışdı. Mənalı-mənalı üzümə baxırdı.

- Qızım, üzün niyə solub? Yatmamısan? Gözlərin də qızarıb.

- Hə, ana, bir az narahat idim. Yaxşı yata bilməmişəm.

Axsam olanlardan bəhs edib narahat olmasını istəmədiyim üçün ona heç nə demədim.

- Eh, ay bala. Allahın təqdiri.

Gözümün dolduğunu, qəhərləndiyimi hiss etdirməmək üçün üzümü yana çevirib: "Mən çay qoyum, ana. – deyib uzaqlaşdım.

Samovar qaynayınca həyəti süpürmək üçün aşağı düşdüm. Gecə ağacın görünüşü gözümün qabağından getmirdi. Birdən, gözümə ağacın altında günəş şüalarından parıldayan bir şey sataşdı.

Ağac tərəfə getdim. Bu ağac mənim üçün bir ziyarətgahmı, bir məbədgahmı, bilmirəm, amma yaxınlaşmağa çəkindiyim, ayağımı basmağa qorxduğum bir yer idi. Çox əziz, toxunmağa qıymadığım, üstündə şirin xatirələrimi oyatmaq istəmədiyim məkan idi.

Qorxa-qorxa yaxınlaşdım. Bu, mənim boyunbağım idi. Donub qalmışdım. "İlahi”, əyilib boyunbağını götürdüm. Gözümdən axan yaşdan əlimdə parlayan bu boyunbağını görə bilmirdim. Ayaqlarım yerdən üzülmüşdü, sanki onları hiss etmirdim. Dizi üstə yerə çökdüm.İki il idi ki, yoxluğuna alışa bilmədiyim, Rəşidlə birlikdə gedib dönməyən, onun yadigarı olan boyunbağı... Həyata, yaşamağıma yenidən güc verən bu boyunbağı. Rəşidin nəfəsi, əli dəyən bu boyunbağı, onunla birlikdə son dəfə gördüyüm və toxundugum tək xatirə.Onunla getmisdi, amma indi yalnız dönmüşdü...

- Qızım, sən orda neynirsən, samovar dağıdır ki, ozünü... A bala, nolub?

Səsini eşidirdim, amma anaya cavab verməyə səsim çıxmırdı ki, çıxmırdı.

- A bala.

Birdən kiminsə əli xəfifcə çiynimə toxundu. Çevrildim, kimsə yox idi. Amma ananın nə isə sakit-sakit deyindiyini eşitdim:

- Allah axırımızı xeyirli etsin, a bala.

Yerimdən qalxdım, qadını həyəcanlandırmamaq üçün bir şey demədim. Otağa keçdım. Boyunbağını ovuclarımda nefesime yaxinlaşdirdım, sanki Reşidin qoxusunu almış kimi üreyimde bir yüngüllük hiss etdim. Boyunbağını iki il boş qalmış qutusuna qoydum. Amma hələ də bu sehrin içindəydim. Xəyalım məni o günlərə apardı. İki il əvvəl Rəşid təmir etdirmək üçün özüylə apardığı bu boyunbağı iki il sonra burada, bu ağacın altında nə gəzirdi? Kim gətirib qoyardı ki? Alabaş kimi görüb hürürdü? Dəli olurdum. Aglıma heç bir fikir gəlmirdi. Həm də qırılmıs yeri təmir olunmuş halda. İçimdəki bu fırtınanı dindirə bilmirdim. Həyətdən qayınanamın səsini eşitdim.

- Ay bala, Mələk, harda qaldın axı? Bu gün sən özündə deyilsən, ağrıyırsanmı can bala?

- Gəldim ana, gəldim.

Səhər yeməyini necə yedimsə, necə süfrəni topladımsa özüm də bilmədim. Gözüm ancaq ağacın altında idi. İt niyə o səmtə baxıb hürürdü, nə görmüşdü? Kim gəlib boyunbağını bura qoymuşdu? Suallara cavab tapa bilmədiyimdən başım çatlayırdı, anaya da bir söz deyə bilmirdim. Yuxudan duran balaca Şahidə eyvanda o yan bu yana qaçaraq :

"Ana, mən gəldim, nənə mən gəldim!” Deyərək atılıb-düşürdü.

- Gəl, a bala, nənən qurban sənə, gəl. Sənə qurban olum, balamın balası yaxşı ki, Allah səni verdi. Yoxsa mən çoxdan ölmüşdüm.

- Ölmə, ölmə.

- Yaxşı, a bala, ölmərəm. Gəl yeməyini yedirim.

- Ana yedirsin, ana yedirsin.

- İncitmə ananı. İşi var.

Nəsə söyləməyə, danışmağa taqətim yox idi. Fikrim uzaqlarda, o hündür qocaman söyüdün altında, iki sevgilinin şirin söhbətlərində, bir də gələcək arzularında, yarımçıq qalmış planlarda idi. O arzular ki, bir ömür çatmayacaq və heç bir zaman da gerçəkləşməyəcəkdi. Mənim arzu və xəyallarım da Rəşidlə birlikdə qeyb oldu. Tək arzum Rəşidin yadiğarı balaca Şahidəmi böyüdüb atasına, vətəninə layiqli övlad yetisdirməkdi.

Həyətdəki salxım söyüdün altında çay içməyi çox sevərdik. Həyətin böyüklüyündən evlə söyüd ağacının altına 40-50 metr məsafə olardı. İş-güc bitdikdən sonra samovarı, stəkan-nəlbəkini ora daşımaq zəhmətli olsa da, bir stəkan çaydan sonra yorğunluğum keçirdi.Yayın istisində ağacın altında dincəlməyin başqa ləzzəti vardı. Rəşidlə bir-birimizi çox sevirdik. Orta məktəbdən bir-birimizə söz verib, çox söz-söhbətdən sonra da olsa, evlənmişdik. Mənim valideyinlərim razı deyildi Rəşidlə evlənməyimə. Sonunda razılaşsalar da, bizimlə araları soyuq idi.

Martin 31-i idi. Qış yeni qurtarsa da hava isti idi. Sanki yayın gözəl istisi kimi bu gün də söyüdün altı bizi özünə sarı çəkirdi. Dördüncü gün idi. Rəşid növbədən gəlmişdi, nə qədər israr etsəm də yatıb dincəlmək istəmirdi.

"Bu gün yatmaq istəmirəm, səninlə vaxt keçirmək istəyirəm. Bəlkə söyüdün altında bir çay içək.”

-Nədən olmasın, sən get mən çay hazırlayıb gətirirəm.

-Ana sən də gəl, Rəşid yayı tez gətirmək istəyir.

-Yox a bala siz icin, mənim namazımın vaxtıdı.

Çay gətirib Rəşidin yanında əyləşdim.

-Hava günəşli olsa da şaxta var.

-Olsun, bunun da başqa ləzzəti var.

Gülümsəyərək əlindəki qara qutunu mənə uzatdı.

- Mələyim, sənə hədiyyə almışam. İstədim ki, boynunda məni xatırladan bir yadigarım olsun.

- Bu nə sözdür deyirsən?

- Bilmirəm, dilimə gəldi birdən, amma mən çox bəyəndim, sənə yaraşacaq.

Sevinərək, əlindəki qutunu alıb açdım, gözəl bir boyunbağı idi. Medalyonun içində iki şəkil qoymaq üçün yer vardı. Bir tərəfinə öz şəklini vurmuşdu. O biri tərəfi isə boş idi.

- Bu yanına da qızımızın şəklini qoyarsan, – dedi.

Özümü itirmişdim. Hardan bilirdi? Mən 2 aylıq hamilə olduğumu ona söyləməmişdim ki, utanırdım. Özümü toparlayıb bu gün söyləyəcəkdim. Qızardım, çox utandım.

- Səni çox sevirəm, sevgilim. Hər zaman yanında olacağam.

Gözümdən axan yaşı barmaqlarının ucuyla alıb dodaqlarına yaxınlaşdırdı. Qayınanam eyvanda olduğu üçün Rəşidə sarılmağa utandım.

- Mən də səni sevirəm, – yavaşdan söylədim.

-Saçlarını qaldır taxım, boynunda görmək istəyirəm,- dedi.

Əllərimlə saçlarımı yuxarı topladım, boyunbağını boynuma taxdı.

- Çox yaraşdı.

Sağ ol, canım.

Medalyonu sevgiylə sığalladım, sıxdım, elə bil ki, onu qəlbimin içinə salmaq istəyirdim. Əlimi çəkəndə, medalyon ovcumun içində idi. Çox pərt olmuşdum. Özüm də hiss etmədən qoparmışdım.

- Ay bu qırıldı ki...çox pis oldum.

- Narahat olma, səhər aparıb düzəltdirərəm.

- Çox pis oldum, niyə belə oldu axı?

- Heç nə səndən önəmli deyil, canın sağ olsun.

O gün səhərə qədər gözümə yuxu getmədi. Səhər tezdən Rəşidi işə yola saldım. Rəşid hərbçi idi. Hərbi paltar, kapitan rütbəsi ona çox yaraşırdı. İşini, vətənini çox sevirdi.

Səhər gedəndə boyunbağını da özüylə götürdü, amma qutusu evdə qaldı.

Axşam olurdu, qayınanam namaz qılırdı. Bitirdikdən sonra ayağa qalxıb:

- A bala, Allah xeyir eləsin, namazda huşum getmişdi. Bu uşaq niyə gəlmədi, niyə gecikir.

- Gələr, ana...

Saatlar bir-birini qovurdu. Əqrəblər uçur, saat 10-a yaxınlaşırdı. Amma Rəşiddən xəbər yox idi. İçim sıxılırdı. Gözüm qapıda idi. Amma qapı açılmırdı ki, açılmırdı.

Axşam televizorda aprelin 1-dən 2-nə keçən gecə bütün cəbhə boyu mövqe və yaşayış məntəqələrimizin düşmən tərəfindən dayanmadan atəşə məruz qaldığını dedilər. Silahlı Qüvvələrimiz tərəfindən cavab tədbirləri görüldüyünü, Milli Ordumuzun torpaqlarımızı geri almaq üçün hücuma keçdiyini xəbər verdilər.

Gecə olurdu, amma Rəşiddən yenə də xəbər yox idi. Telefonuna da zəng çatmırdı. Nə edəcəyimi bilmirdim. Səhərə qədər vurnuxurdum, amma əlimdən bir şey gəlmirdi.

Səhər də bir xəbər gəlmədi. Axşam olurdu. Qapı döyüldü. Qayınanam həyətə düşüb qapıya getdi.

- Buyur, oğul, xoş gəlmisən.

- Rəşid olduğunu zənn etdim, sevindim.

Amma hündür boylu, hərbi paltarlı bir nəfərin içəri girdiyini gördüm. Əlindəki kağız parçasını anaya uzadaraq:- Ana, Rəşidgilin taboru cəbhəyə göndərildi. Sizə xəbər vermək üçün məndən xahiş etdi.

- Sağ ol, a bala. Allah üstünüzdə olsun. Görüm erməninin anası ağlar qalsın. Yolunuz açıq olsun, a bala. Gəl bir çay iç, yol gəlmisən.

- Sağ ol, ana,getməliyəm. Biz də bu gün gedirik.

Qayınanam əlini göyə qaldırıb "Allah balalarımızı qorusun!”, - dedi. Qayınanam əlindəki kağız parçasını mənə uzadaraq "al, ay bala”.

Kağızı açdım.. "Mələyim, bağışla ki, sənə xəbər verə bilmədim. Allaha əmanət olun. Anamdan və qızımdan müğayat ol. Onları sənə əmanət edirəm. Bağışla, Vətən dardadır”. Əllərim əsirdi. Bu sözlərin arxasında nə olduğu məlum idi. Vətən hər şeydən önəmli idi.

Aprelin 5-i idi. Axşam xəbərlərdə Milli Ordumuzun Tərtər rayonunun Talış kəndi ətrafındakı yüksəklikləri və Seysulan kəndini, Cəbrayıl rayonunun Lələtəpə yüksəkliyini və Cocuq Mərcanlını, Goranboy rayonunun Gülüstan kəndıni və Tərtər rayonunun Mağadız kəndi istiqamətində yolları düşməndən azad etdiyini xəbər verdi. Şəhidlərimizin ailələrinə dövlət başçısı İlham Əliyev başsağlığı verdi. Ruhları şad olsun. Ölkə sevinc içində idi. Gücümüzü, nəyə qadir olduğumuzu bu 4 gündə düşmənə subut etmişdik. Axşam qayınanam yuxudan çığıraraq ayıldı. Tez otağına qaçdım.

- Nə olub, ana, yuxumu gördün?

- Can a bala, anan ölsün, ürəyinə dəyən güllə mənə dəyəydi kaş. Can a bala. Hönkürtü ilə ağlaya-ağlaya "Şəhid balam”- deyə pıçıldadı.

Ədalət  2019.- 2 aprel.- S.7.