ƏDİBİN ARZUSU

Ağaddin BABAYEV

Cəfər Cabbarlı - 120

Görkəmli Azərbaycan dramaturqu və teatr xadimi Cəfər Cabbarlı ömrünün qısa, lakin mənalı illərini, demək olar ki, əvvəldən axıra kimi Bakı şəhərində keçirmişdir. Lakin buna baxmayaraq o, mütəmadi olaraq əyalət teatrlarının fəaliyyəti ilə də maraqlanmış, həmin sənət ocaqlarında çalışan aktyor və rejissorlardan dəyərli məsləhətlərini əsirgəməmişdir. Lənkərana xüsusi məhəbbəti olan ədib bütün ömrü boyu bu əsrarəngiz cənub şəhərində olmaq arzusu ilə yaşamışdır.

Köhnə arxiv sənədlərində teatr rejissoru Əli Mənsur Quliyevin Cəfər Cabbarlı ilə görüşləri barədə xatirələri bu gün də mühafizə olunmaqdadır. "1934-cü ildə Lənkəranda işçi-kolxozçu dövlət teatrı yaratmaq haqqında təşəbbüs irəli sürdüm, - deyə Ə.M.Quliyev yazır. – İlk tamaşanı həmin ilin dekabr ayında göstərməli idik. Mən Bakıya gəlib Cəfərlə (C.Cabbarlı ilə - A.B.) görüşdüm. Onu Lənkərana dəvət etdim və dedim ki, teatrın təntənəli açılışı olacaq. Opera teatrından, dram teatrından, xalq maarif komissarlığından da nümayəndələr çağırmışıq. Cəfər gülə-gülə: - Paraxod məni tutmaz? – dedi. Mən isə: - Yox, "Kalantay” çox böyük paraxoddur, - deyə cavab verdim.

C.Cabbarlı belə məsləhət gördü ki, açılışı yanvar ayında edək. Mən razılaşdım. Ancaq sənətkarın qəfil ölümü bu arzunu ürəyimdə qoydu. Dəfn mərasimindən bir neçə gün sonra Lənkərana qayıtdım”.

Bununla belə dramaturqun çox sevdiyi şəhərlə "görüşü” onun əsərinin tamaşaya qoyulması ilə baş tutdu. 1935-ci il fevralın 14-də Lənkəran teatrı C.Cabbarlının "Almaz” pyesinin premyerası ilə öz pərdəsini qaldırdı. İlk tamaşanın quruluşunu teatrın direktoru və rejissoru Əli Mənsur Quliyev vermişdi. Tamaşada iştirak edən aktyor heyəti rayon xalq teatrının yetirmələrindən və Bakı teatrlarından dəvət olunmuş bir neçə artistdən ibarət idi. Ən təqdirəlayiq cəhət isə onda idi ki, Lənkəran teatrına həm də Cəfər Cabbarlının adı verilmişdi.

Lakin 1940-cı ildə məlum olmayan səbəblərdən C.Cabbarlının adı Lənkəran teatrından götürüldü. İndi artıq bu sənət ocağı azərbaycanın tragik aktyoru Hüseyn Ərəblinskinin adını daşımağa başlamışdı. Bizim fikrimizcə, Azərbaycanın ikinci böyük şəhəri Gəncədə fəaliyyət göstərən teatrın da Cəfər Cabbarlının adına olması kiminsə xoşuna gəlmədiyindən belə bir qərar qəbul olunmuşdu. Buna baxmayaraq, görkəmli dramaturqun əsərləri heç vaxt Lənkəran teatrının repertuarından yerə düşməmişdir. C.Cabbarlının yaradıcılığı bu sənət ocağında çalışan yeni aktyor və rejissor nəslinin həmişə nəzər-diqqətini özünə cəlb etmişdir.

1973-cü ildən fəaliyyətini bərpa edən Nəcəf bəy Vəzirov adına Lənkəran Dövlət Dram Teatrının kollektivi də əvvəlki ənənəyə sadiq qalaraq dəfələrlə Cəfər Cabbarlının yaradıcılığına müraciət eymiş, ədibin "Oqtay Eloğlu”, "Aydın”, "Sevil”, "Solğun çiçəklər” kimi dram əsərlərini müvəffəqiyyətlə tamaşaya qoymuşdur. Hazırda isə teatrdra dramaturqun 120 illik yubileyinə tohfə olaraq onun "Vəfalı Səriyyə yaxud göz yaşları içində gülüş" dramının məşqləri gedir. Rejissor, Əməkdar artist Adil Zeynalovun quruluş verdiyi bu tamaşa ilin ortalarında sənətsevərlərə təqdim olunacaq.

Ədalət.-2019.-3 may.-S.7.