Asim Yadigarın yaradıcılığında Qarabağ mövzusu, yurd itkisinin ağrısı, şəhidlik

əvvəli var

Yurdun hər qarış torpağı üçün vuruşmaq hər bir vətəndaş üçün, hər bir əsgər üçün şərəfdir:

Hər qarış torpaqçün can gərəkdirsə,

Ürək gərəkdirsə, qan gərəkdirsə,

Şərəfli bir ömür, an gərəkdirsə,

Döyüş havaları çaldırmalıyıq,

Milləti ayağa qaldırmalıyıq!

Belə fikirləşirəm ki, bu şeiri oxuyan hər bir insanın damarlarından axan qan da "Vətən” deyəcək, "Vətən üçün vuruşmalıyıq!”-deyəcək.

2014-cü ilin dekabr ayında Asim Yadigar "Vur, komandir, vur!” adlı gözəl bir şeir də yazıb. Əsgər komandirinə müraciət edərək düşmən helikopterinin vurulmasını xahiş edir. Komandir düşmən helikopterini vurub salır. Bu şeirdə şair sevinci əsgər sevincinə qarışır. Sanki şair də o anın şahidinə çevrilir, bu sevinc hissini misra-misra hər bir insanın, oxucunun qəlbinə yeridir:

Qarı düşmən at oynadır yurdunda,

Bir gün yanar qaladığı odunda...

Elə vur ki, yaddan çıxsın adı da,

Bəsdi yatdın, dur başına döndüyüm,

Vur, komandir, vur başına döndüyüm.

Şeirdə yağı düşmənin qaniçənliyi, yurdumu viran qoyub dağıtması bir daha komandirə əsgərin dili ilə söylənilir. Əsgərin özü də sanki komandirlə birlikdə o helikopteri vurur:

Vur, vurduğun qaniçəndir, yağıdır,

Neçə ildir yurd-yuvamı dağıdır,

Sinəmdə dağ namərd düşmən dağıdır,

Səsin gəlsin gur, başına döndüyüm,

Vur, komandir, vur başına döndüyüm.

Şair illərdən bəri "haqq-ədalətin yoxa çıxdığını, çəndə, dumanda itib- batdığını” söyləməklə Qarabağ ağrılarımızı dünyanın kar olmuş qulaqlarına bir daha poetik misraları ilə çatdırmaq istəyir:

Öz adını tarixə yaz, daşa yaz,

Səntək oğlu olan torpaq basılmaz,

Yerdən gəlir, göydən gəlir qorxma, qaz

Erməniyə gor, başına döndüyüm,

Vur, komandir, vur başına döndüyüm .

Şeirin son bəndində şairin gur səsi də sanki "Vur, komandir, vur!”-deyən əsgərin səsinə qarışır. Bu səsdə, çağırışda torpaq ağrısı ilə üzləşən milyondan artıq qaçqının, köçgünün də səsi var:

Vur naləsi bülənd olsun qoy göyə,

Qaçaq düşsün bu torpaqdan "Vay” deyə.

Yox erməni dığasına, axçiyə

Qarabağda yer, başına döndüyüm

Vur, komandir, vur başına döndüyüm!

Qarabağ ağrısı, dərdi, 30 ildən bəri xalqımızın davam edən narahatçılığı insanları artıq yorub. Acı bağırsaq kimi uzanan bu müharibənin, bu atəşkəsin ağrı-acısını həmişə duyuruq, yaşayırıq. Sərhədlərdə açılan güllələr yenə də, mərd mübariz oğullarımızın köksünü deşir, sərhəd kəndlərimizdə yaşayan insanlar hər səhərini qorxu içərisində açırlar. Atılan güllələr, mərmilər dinc insanların, qocaların, cavanların, hətta körpə uşaqların belə həyatına son qoyur. ATƏT-in, BMT-nin qərarları, bəyanatları yenə də qulaqardına vurulur. Beynəlxalq təşkilatların dəstə-dəstə gəlib gedən nümayəndələrinin işləri, səyləri elə kağız üzərində qalır. Müharibədən cana doymuş insanlar sülh istəyir. Hamı istəyir ki, öz ata-baba yurdunda sakit bir həyat keçirsin, öz torpağını əkib becərsin. Ona görə də dinc bir həyata qayıdış üçün böyük bir sülhə ehtiyac var. Bu ehtiyacı minlərlə insan kimi şair Asim Yadigar da duyur, istəyir. Bu münasibətlə yazdığı "Bir bayram istəyirəm” şeirində şair bu arzusunu dilə gətirir:

Bir bayram istəyirəm bayramlara tac olsun,

Bütün ağrı – acıma, dərdimə əlac olsun.

O bayramda nə kasıb, nə yoxsul, nə ac olsun,

Olsun Hünər bayramım, olsun Zəfər bayramım.

Şair "üzünə baxa bilim daşımın, torpağımın, qanını yuya bilim gülümün, yarpağımın, şəfəqinə bürünüm üçrəngli bayrağımın”- deyərək könül dolusu ürəkdən sevinmək, gülmək istəyir. İstəyir ki, düşməninin bağrını çatladıb, onun murdar sinəsini dağlasın. O, istəmir ki, onun torpağı yağı əllərində girov olsun. O, istəyir ki, tikə-tikə paralanmış torpağı para yox, bütöv olsun. Atlarımız yenə də "göy üzü çadırımız, Günəş bayrağımız” deyən babalarımızın arzularının üfüqlərini əvvəlki kimi genişləndirə bilək. Əgər Tanrı türk övladının dayağıdırsa onda nə gözləyirik:

Nə durub gözləyirsən, ey yurdun mərd övladı,

Gözlədin Qıratların söndü şimşək qanadı,

Bəsdir bu qədər zaman səbrimizi sınadı.

Olsun Hünər bayramım, olsun Zəfər bayramım.

Hər bir insanın beynində bir qələbə, zəfər kəlməsi varsa, ayağa qalxıb bir günü süngümüzlə tariximizə yazıb, özümüzün Qələbə bayramı kimi qeyd etməliyik:

Ey Ali Baş Komandan, ver əmrini hazıram,

Düşmən bağrın çatladıb, düşmən qəbrin qazıram,

Bir günü də süngümlə tariximə yazıram,

Olsun Hünər, Qələbə, olsun Zəfər bayramım!

Bu arzu təkcə şairin arzusu deyil, bu bütün yurddaşlarımızın, taleyin hökmü ilə dünyanın dörd bir tərəfinə səpələnmiş milyonlarla soydaşlarımızın ən müqəddəs arzusudur.

Asim Yadigar 2016-cı ilin 1-5 aprel tarixlərində Lələ Təpə uğrunda gedən döyüşlərdə qəhrəmanlıq göstərən əsgərlərimizin də şücaətini unutmayıb. Şairin ”Cənnət Qarabağımız yenə cənnət olacaq” adlı şeiri Cəbrayıl rayonunun Çocuq Mərcanlını kəndini yağı tapdağından azad edən oğullarımızın qəhrəmanlığına həsr olunub:

Hər qarış torpaq belə müqəddəsdi, müqəddəs,

Canımızdan əzizdir bizə bu ana torpaq.

Yolumuzu gözləyir Laçınım, Kəlbəcərim,

Şuşada dalğalansın gərək üçrəngli bayraq.

Çingizlər, Mübarizlər böyüdən bu millətin

Bir qarış torpağı da düşməndə qalmayacaq!

Bu şeir Cocuq Mərcanlı azad olunan günlərdə yazılmışdı. Şair arzusunu da həmin şeirdə bildirmişdi ki, gələcəkdə bu yerlərdə durna qatarı kimi sıraya düzülən evlərdə yanan işıqlar namərd düşmənin gözünü kor edəcəkdir:

Durna qatarı kimi sıraya düzüləcək

Cocuq Mərcanlımızda sabah yüz-yüz baxça, bağ.

Yurduma göz dikənin gözləri oyulacaq,

Cənnət Qarabağımız yenə cənnət olacaq.

Çingizlər, Mübarizlər böyüdən bu millətin,

Bir qarış torpağı da düşməndə qalmayacaq!

Bəli, şairin bu arzusu da artıq gerçəkləşib. O ümidlə yaşayırıq ki, bütün Qarabağımızda evlərimizin gur işığı yanacaq, hər bir insan öz isti ocağının başında yurd, torpaq itgisinin ağrı-acısını unudacaqdır.

Biz Asim Yadigarın şeirlərində xalqın tarixi keçmişi ilə öyünmək duyğusu ilə yanaşı, bütün türk dünyasına da sonsuz sevgi və məhəbbəti görürük. Türk dünyasının tarixi qəhrəmanları, tarixi siyasi xadimləri, qüdrətli söz adamları həmişə onu düşündürüb və o, bu böyük türk dünyasını sevə-sevə tərənnüm edib. Bu baxımdan biz onun "Türkün gücü” şeirini ən gözəl poetik bir örnək kimi dəyərləndiririk. Şair bu şeirində sanki türk dünyası ilə nəfəs alır. Böyük alman filosofu Hegelin bir fikrini şeirinə epiqraf seçən şair düşüncələrini də bu sözün ətrafında cəmləyib. Hegel yazır: " Mən desəm ki, almanlar ağıllı millətdir, verin dünyanı almanlar idarə etsin, milliyətcə alman olduğum üçün məni qınayarlar, odur ki, deyirəm: "Dünyanı verin türklər idarə etsin, çünki türklər ən ədalətli və insaflı millətdir”.

Bu sözün özündə türk millətinin hər bir övladının duya biləcək, fəxr edəcək bir duyğu, bir qürur, bir hiss var:

Haqq, ədalət pozulur

dünyanın hər yerində,

Belə getsə qopacaq

dünya öz mehvərindən...

Zamanın ağrıları

gah üzdə, gah dərində,

Bu dərdlərin əlacı

türk oğlu türkdə ancaq,

Dünyanı dərddən, qandan

ancaq türk qurtaracaq!

Bu şeirin hər bir bəndində türkün gücünə, ədalətinə sonsuz bir sevgi yaşayır. Hegelin sözü ilə şairin şeirdəki fikirləri üst-üstə düşür. Sanki şair dahi filosofun bu fikrindən istifadə edərək yola çıxıb və ürəyindən keçən ən gözəl, ən xoş fikirləri şeirə gətirib:

Haqq, ədalət deyirik! –

ədalət türkdə olur,

Hünər, qeyrət, cəsarət,

dəyanət türkdə olur,

İnsanlığa mərhəmət,

məhəbbət türkdə olur,

Əbədidir, sönməzdir

türkün çatdığı ocaq,

Dünyanı dərddən, qandan

ancaq türk qurtaracaq!

Türk dünyasının tarixi qəhrəmanlarının yoluna işıq tutan şair XX əsrdə də türk dünyasının böyük, dahi şəxsiyyətlər yetirdiyini vurğulaması keçmişlə bu günün arasında bağlılığın olmasını bizə xatırladır. Yəni türk övladlarının damarlarından axan qan əsrlər keçsə də yenə özünü türkün digər övladlarının qanında göstərir. Xalqın ağır, dar günündə yenə də Tanrı türkə Atatürk kimi, Heydər Əliyev kimi xilaskarlar yetirir ki, vətəni parçalanmaqdan, xalqı məhv olmaqdan qoruya bilsin:

Metesi, Atillası,

Tüymuru, Çingizi var,

Tarixin yaddaşında

türk möhürü, izi var,

Türk ədalət sevəndir –

öz hökmü, öz sözü var.

Atatürk, Heydər olub

yolunda işıq, mayak,

Dünyanı dərddən, qandan

ancaq türk qurtaracaq!

Bu gün dünyada neçə-neçə müstəqil türk dövləti var. Bu dövlətlər və xalqlar arasında qırılmaz tellər var. Heç bir qüvvə türk birliyinə xələl gətirə bilməz. Onların adları ayrı olsa da soyları birdir, hamısı bir kökdən qidalanır:

Türk uyğur, qaraqalpaq,

qaqauz, türkmən, qazax...

Milyon-milyon türk oğlu

güvənibdir haqqa bax,

Adı ayrı olsa da,

soyları birdir ancaq,

Bir kökdən qidalanır,

güc alır neçə budaq,

Dünyanı dərddən, qandan

ancaq türk qurtaracaq!

Dünya türkə qənim yox,

dost olsa, qardaş olsa,

Ağrı-acılarına,

dərdinə sirdaş olsa,

İnsanların qəlbinə

sevgi, məhəbbət dolsa,

Türk bütün insanlığa

açar xoş üzlə qucaq,

Dünyanı dərddən, qandan

ancaq türk qurtaracaq!

XXI əsr türk əsridir deyiblər. İnanırıq ki, bu əsrdə bir türk dövləti olaraq Azərbaycan da öz sözünü deyəcək, tarixin bütün sınaqlarından alnıaçıq, üzüağ çıxacaqdır.

Günay Şirəliyeva

Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun müəllimi,

Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent

Ədalət.-2019.-8 oktyabr.-S.5.