Anormal adamların
şeir gecəsi
“İnsanlar müvəqqəti istəkləri olan,
ziddiyətli varlıqlardır. Eynilə
şahmatçılar kimi məqsədə çatmaqdansa, məqsədə
gedən yolları sevirlər”.
Bax elə məqsədsiz şey idi bugünkü qərarım.
Müdirim Aqil Abbas gəlib “Aqşin Yeniseyin şeir gecəsi
harada olacaq?” sualını verəndə “bu dəqiqə
taparam” deməyim, sonra biletləri almağım, “gedəcəksən?”
sualına “getmək istəyirəm əslində” deyə
cavab verməyim öz-özünə baş verdi.
“M” özəl teatrında idi, “Qanun” nəşriyyatının
binasında.
Üçüncü mərtəbəyə
qalxıb dar koridora burulanda tanımadığım
simaların içində Cəlil Cavanşiri görüb
sevindim. Bəzən ona Vaqif
Bayatlının diliylə “yupyumru” şair deyə xitab
edirəm. O da yupyumru yanaqları ilə gözlərini bir
küncə sıxıb gülür. Mən bu
tanımadığım simalardan fərqləndirən
tanınmağım, şairliyimdir. Hə, bir də “Qanun” nəşriyyatına
borcum. Allahın bəlkə də zəhləsi getdiyi bu məkanda
içimdə Allaha dua edirəm ki, nəşriyyatın sahibi
Şahbaz Xuduoğluyla rastlaşmayım.
Vidadi Həsənov koridorda hamı üçün
rahat şərait düzəltmək istəyir. Kimisinə
gödəkçəsini asmaq üçün yer göstərir,
kimisinə oturmaq üçün, kimisinə... Beş-on dəqiqədən
sonra Aqşin Yenisey koridoru burulur. Sanki biz doğması əməliyyatda
olan xəstə yaxınları, Aqşin Yenisey isə ağ
xalatlı həkim idi. Tanıdıqları ilə əliylə,
tanımadıqları ilə isə başıyla
salamlaşan şair zalın arxa girişinə dönüb
gözdən itir.
Vidadi müəllim teatrın qapısındakı zəngi
göstərib deyir:
- Bizdə adət idi, tamaşa başlamamışdan
öncə zınqırov çalınırdı. Aktrisa
Oksana Rəsulova buraya məşq üçün gələndə
zınqırovun balaca, yöndəmsiz olduğunu görüb
hindistanda məbədlərdən birindən
götürdüyü bu zınqırovu bizə hədiyyə
elədi. İndi bir nəfər lazımdır, gəlsin, bu
zınqırovu çalsın. Arıq bir oğlan
zınqırovu silkələyir və yavaş-yavaş
içəri doluşuruq.
Adamlar söykənəcəksiz taxta skamyalarda öz
yerlərini tuturlar. Mən isə qıçlarımı
biraz gen açıb həm öz, həm də müdirim Aqil
Abbasın yerini tuturam. Üç addım o yana, üç
addım da bu yana eni olan qaranlıq səhnənin hər iki başı
çərçivədə Aqşin Yeniseyin şəkli və
tədbirin adı – “Yaz(ı) havası” ilə dekorasiya edilib.
Səhnənin ortasına bir şam, kənarlarda da kvadrat
oturacaqlar. Vidadi Həsənov içəri girib zaldan
soruşur:
- Aranızda oruc tutanlar varsa, su verə bilərik.
Zalı səssizlik bürüyür.
- Aydındır. Abrozovonski müsəlmanlarsınız.
yenə əlində zınqırov ritualın ikinci mərhələsinə
qədəm qoyur, zaldan orta yaşlı bir adamı
zınqırovu çalmaq üçün seçir.
- Taraaap!
Zınqırov Vidadi müəllimin əlindən
çıxıb yerə çırpılır.
Sən demə kişi zınqırovu sağa-sola yelləmək
əvəzinə aşağı dartıbmış.
Vidadi müəllim gülə-gülə “güc
sahibisən” deyib vəziyyəti yumşaldır, sonra səhnəyə
qalxır, oradakı tənha şamı yandırıb teatr
barədə danışır.
Maleviçin qara kvadratının içindəyik.
Birazdan bu qara kvadratı dəyərə, mənaya mindirən
şairin özü səhnəyə təşrif buyurur.
Şamı görən Aqşin Yenisey “Füzuli də şam
işığında şeir yazırdı” deyib
ayaqüstü Füzuliyə sataşır, zal
gülüşür, şeir gecəsi başlayır.
Kütlə qarşısında şeir deməyin
Sovetdənqalma ənənə olduğunu, amma buna baxmayaraq
oxucularla görüşə gəlməyi seçən şair
əvvəlcədən xəbərdarlıq edir ki, onun
şeirləri əslində baş-başa qalınası
şeirlərdir. Aqşin TV-lərdə dəfələrlə
çıxış etsə də, kütlə
qarşısına nə qədər çıxsa da, həyəcanını
səsinin və əllərinin titrəməyindən hiss etmək
olur. O şeir oxuduqca irəli-geri yellənir, səhnənin
döşəməsində iki taxta yaman cırıldayır.
Şairin bədəninin ritmini şeirlə birgə bizə
ötürən bu cırıltı dayanmır. Aqşin
şeir oxuyanda bir cür, danışanda bir cür
cırıldayır. Nəhayət ki cırıltı fasilə
verir, Aqil Abbas səhnəyə dəvət olunur.
Sovet ənənələri görmüş, o
dövrün ədəbi mühitindən keçmiş Aqil
Abbas kütlə qarşısında şeir deməyin Sovetdənqalma
ənənə olduğunu deyən Aqşinin cavabını
belə verir:
- Aqşini hər şeydən əvvəl bir filosof
kimi tanımışam, izləmişəm. Amma Aqşin,
şeirlərini oxuya bilmirsən. Məncə evdə
hazırlaşıb gəlməli idin.
Aqil Abbasın çıxışından sonra “Human”
teatrının direktoru Şamil İbrahimov səhnəyə
dəvət olunur. O, Aqşin Yeniseyin “Şəkil” şeirini
səsləndirir. Daha dəqiq desək, səhnələşdirir.
- Evdə təkəm,
şəkilinə baxıram
Zəng eləyir arvadımın xalası…
Şamil İbrahimov şeiri oxuyub bitirəndən
sonra alqış səsləri necə böyüyürsə,
Aqşin Yenisey alqış bitəndən sonra deyir:
- Şeiri səsləndirmək də bir istedaddır.
Bu dey, qardaşın şeiri səsləndirməsi kimi.
Beləcə Aqil Abbasla Aqşin Yenisey arasında atəşkəs
imzalanır.
Açığı, Şamil İbrahimovun
çıxışından sonra demək olmaz ki, Aqşin
Yenisey şeirlərini səsləndirməyə davam edir. Burada
demək lazımdır ki, Aqşin şeirlərini
danışmağa davam edir.
Şair danışıb qurtarandan sonra səhnəyə
cavan bir oğlan dəvət olunur. Flora Kərimovanın
“Bağışla” mahnısını oxuyacaqdı. Həyəcanlı
idi. Necə həyəcanlı idisə, mahnının zil
yerində səsi bayaqkı cırıltı ilə əl-ələ
verdi, amma cavan oğlan relsdən çıxmış səsini
yerinə qaytara bildi.
“Bağışla, bağışla, məni
bağışla...” misraları ilə mahnı bitir, oğlan
qüsuruna görə üzr istəyir, Aqil Abbas cavab verir:
- Narahat olma, bala, bağışladıq səni. Deməsəydin,
onsuz da heç kim bilməyəcəkdi.
Zal gülüşür...
Ardınca Aqşin Yenisey bayaqkı şəkil
şeirilə bağlı xatirəsini bölüşür.
“Mən bu şeiri elə-belə vərəqə
yazıb qoymuşdum başımın yanına. Dostlarımdan
biri götürüb gecə-gecə feysbukda
paylaşmışdı. Bu şeiri yazanda mən üç
balon araq içmişdim”.
Sonra o “Sıfırı kəşf edən adam”
şeirini oxuyur.
Sıfırı kəşf edən adam
Bu yalqız və kimsəsiz boşluğun ilk
hüceyrəsini,
varlığın gizli hücrəsini kəşf etdi
Heçliyin altındakı fal yumurtasını kəşf
etdi
Sükutun itmiş bəxt üzüyünü
Nə vaxtsa yolu buralardan düşən
Yoxluğun qurumuş təzəyini
Sonsuzluğun özəyini kəşf etdi.
Şeiri bitirəndən sonra zaldan bir nəfər
ondan “Sıfırdan başlamısınızmı?”
sualını verir. Aqşin cavab verir:
“Mən hər gün özümü sıfırlayıram.
Əvvəllər özümü araqla
sıfırlayırdım. Otururdum 5 gün masadan qalxmadan
içirdim. Arağı heç vaxt sərxoş olmaq
üçün içməmişəm. Araq mənim
üçün sıfır nöqtəsi idi. Sonra məlumdu,
serroz oldum, indi içmək olmaz, amma indi də başqa
yollarla sıfırlanıram”.
Başqa biri sual verir:
- Bəs xoşbəxtlik sizin üçün nədir?
- Bizim kimi cəmiyyətlərdə özünün
xoşbəxtlik anlayışı olan çox az adam var.
Çox az adamın xoşbəxtliyi originaldır. Qalan
hamı bir-birinin xoşbəxtliyini yamsılayır.
Baxırsan ki, hamı bir-birinin xoşbəxtliyinə
çatmaq üçün əlləşib-vuruşur.
Hamı eyni cür xoşbəxt olur. Məsələn, kimsə
balığı marketdən, bazardan almaq əvəzinə
gedib göldən tutmaq istəyirsə, ona anormal kimi
baxırlar.
İlin-günün bu vaxtı axşam saat 7-də
hansısa bir nəşriyyatın binasındakı teatra
şeir gecəsinə gəlmək də anormallıq
olmalıdır. Və burada, zalda uzağı 40-5- anormal adam
var. Bəli, biletə 10 manat vermək də bu
anormallığın pik nöqtəsidir. Oysa ki binadan
çıxıb 500 metr yuxarı qalxsaq, hər şey
normaldır.
20 yanvar dairəsi...
Pirojki qoxusu, Manaf Ağayevin zəngulələri,
Rövşən Binəqədilinin mahnıları,
Sumqayıta bir nəfər...
Biz isə bu normallığın içində səhnədəki
o döşəmənin cırıltısıyıq.
Şükür, ilahi, az da olsa cırıldaya bilirik.
“M”ənim teatrımda...
***
Taksiyə otururam. Sürücü cavan
oğlandır. Binanın qapısında dayanıb siqaret
çəkən iki oğlan və bir qızı
görüb deyir:
- Bunlara bax, gənclərimizdir.
İstehzanı sezib deyirəm:
- Onlar aktyorlardır.
Sürücü:
- Həə, elə bildim ayrı adamlardır...
“İnsanlar müvəqqəti istəkləri olan,
ziddiyətli varlıqlardır. Eynilə
şahmatçılar kimi məqsədə çatmaqdansa, məqsədə
gedən yolları sevirlər”.
Uzaqlaşırıq, ayrı adamların olduğu yerə
doğru.
Eminquey
Ədalət .- 2024.- 5
aprel,¹ 12.- S.9.