Məramın əlacdırsa...
Biri mənə şair dedi, dondum yerimdə,
Dünya məndən
yer istədi bəbəklərimdə.
M.Araz
Şairlik insana Tanrıdan bəxşiş verilən
cövhərdir. Zəhmətlə hər damlasını
mayalandırıb bərəkətləndirsən, onun
halallığını alarsan. İnsan
yorulmazlığı, səbr etməyi ilahidən öyrənmədimi?!.
Yusif Mədət kimi tanınmağa başlayanda təbinə,
duyğularına, sənətə “hə” dedi, “yox demə”di.
Qələminə elə sarıldı ki, barmaqlarından
sözün şirəsi, suyu çıxdı:
Sahil ümüdümü qırma,
Gözünü açsın oyanış.
Ağzına su alıb durma,
Su, yuxunu mənə danış.
Şair dünyadan xəbərdar olanda bir məcraya
sığışmır. Yusif Mədət hələ gənc
şair ikən “Oyuncaq mağazası”nı yazanda müdrik
idi, sözə dəyər verə-verə “Nəğməkar”
oldu. Şöhrətə yol belə başlandı:
Nalə nəğmədən öncəmi?!
Göz yaşı gözdə incimi?!
Aşıb-daşan sevincimi
Kədərimlə tarazladım.
Sevdiyim şeirlər içərisində heç
zaman köhnəlməyən bir “Anamdan yadigar oxlov” da var. Hər
gün gördüyümüz, lirikadan uzaq
saydığımız əşyalar, hamımızın
baxdığı, lakin duymadığımız şeir
mövzuları. Şair fitrəti ilə “varam” deyən
detallar. Bir küncdə nəzərimizi cəlb etməyən,
işimiz düşəndə əlimizə
aldığımız nazik, uzun, odun parçası şair
Yusifin lirikasında nida kimi şax dayanıb:
Oxlovu görüncə yandım, “ox” dedim,
Oxlandım, qaraldım girdə sac kimi.
Ana həsrətinə əlac yox, dedim,
Oxlovu köksümə sıxdım ac kimi.
Analara yazılan minlərlə əsər içərisində
sözügedən şairin oxlova yazdığı şeir də
analıdır. Elə misralar var ki, onların altında
şairin adı, təxəllüsü, üstündə isə
möhürü var. O möhür
əsrlər boyu parıldayır, gücünü
itirmir. Yusif milliliyi iləpoeziyada xalqının və
bütün türk ellərinin dəyərini bəşər
övladına elə gözəl tanıdır ki, şairin
poetik manevrinə, üslubuna heyran qalırsan.
Türkcü yazar olmaq
(Bu məqsədlə dara çəkilən 27 yazarın-Cavid
Əfədinin, M.Müşfiqin, Ə.Cavadın, Almaz
İldırım və s.ruhları şad olsun.) istiqlaliyyət
aşiqi kimi dəyərləri
qoruyub, gələcək nəsillərə ötürməkdə
inadcıl və qətiyyətli ola bilmək deməkdir.
Şair bəzən məfhumdan başqa detalla da ölməz əsərlər
yarada bilir:
İstəyir yüz il də, min il də yaşa,
Papaqsız hər nizam çaş düşməlidir.
Xocalı dərdirini dərk etməz başa
Papaq əvəzinə daş düşməlidir.
Başı, sinəsi dopdolu sənətkarın
“Papaqçı”ya yazdığı şeirin bütün bəndləri
(12 bənd) hikmətlə elə aşıb daşır ki,
bir bəndini bu yazıma gətirməklə ürəyim
soyumadı:
Başa köklənibdir indi qəlbimiz,
Bir papaq altında, bəlkə, birləşək.
Bəs hardan tapaq ki, o papağı biz,
Qoyub qarşımıza bir fikirləşək?!.
Sənət zövq işidir. Məsələn, ədəbiyyat
haqqında ən sadə tərif belədir: “İnsanların
bədii zövqünü formalaşdırır”. Üslub
xarakterə yaxın, orijinallığa meyillidir. Mədəniyyət,
incəsənət və ədəbiyyatda əvvəlkiləri
unutmayan, təzədən dəbə gətirən
zövqlü adamlar var. Bu, sələflərə olan rəğbətdən,
varislik haqqına sədaqətdən irəli gəlir.
Y.Nəğməkar sözün, sazın sirrini bilərək
aşıq şerinin dildönməz, dodaqdəyməz cəfasını
çəkib, müasir poeziyamıza gətirib. 200
yaşlı Dədə Ələsgərin ruhunu şad edib:
Dəriləndə dərələrdə
çiçəklər,
Aşiqindi, qızılçalar, çiçəklər.
Yaz yalayan
yanaqların çiçəklər,
Çiçəklərin əlac edər yarana.
Təbiiki, şairin sevgi dünyasında səsi,
sazının incə telləri kimi kövrək, sinə
kamanının sədası kimi həzindir. Bu yanğı (əks-səda)
həm minorda, həm majorda onun adına layiq (Nəğməkar)
əks olunur. Yusifin məhəbbəti qəlbdən sözə
kamalla enir:
Gözlərin bir
haqqı, bir də düzü var,
Gözlərin gözdən də çox sözü
olur.
Göz ilə baxanın iki gözü var,
Qəlb ilə görənin min gözü olur.
Baxın, müəllif “Bəsirət gözəli”ni
bəsirət gözü ilə görür.
Yusif “arzum,məni körpü elə”, “hər
gözüm bir günəş, hər sözüm bir udluz
olsaydı” dualarıyla, “ilahi verdiyin dərdlərə
şükür” təmkini və səbri ilə
“dünyanı sözə tutan”, “mən hər an zirvə
dumanı kimi dünyadan gedir, hər an zirvənin
başağrısı kimi dünyaya gəlirəm,
özümü bu dünyaya mən gərəkli bilirəm” düşünən,
poeziyanı sevdirməyi bacaran şairdir:
Əllərimi daş qəlbinə sürtməyə,
Könül qıran can daşında qəribəm.
Qara ulduz gözlərini silməyə,
Bulud olan göz yaşında qəribəm.
Yusif Nəğməkar
hələ orta məktəb şagirdi olarkən müəllimindən
“Mənim Vətənim SSRİ-dir”
adlı inşa yazmaq tapşırığı alsada, o, “Mənim
Vətənim Azərbaycandır” adlı inşa
yazmışdır... O, “Azərbaycan” şeiri ilə
böyüyən nəslin nümayəndəsidir. Sonralar
özü də yazdı ki:
“Can” söyləyib verməsən can,
“Can”dan Azərbaycan olmaz.
Çağlamasa nəfəslə
qan,
Qandan Azərbaycan olmaz.
...Qovusmasa, o tay, bu tay,
Ondan Azərbaycan olmaz!
Azərbaycan-Türkiyə bayrağını birgə
sözün zirvəsinə qaldıran şair bütün
türk ellərinə birlik amalı ilə
yaradıcılığının ilk dövründə
müəllimlik etmişdi. Vətəndaş yetişdirmək
həm dərslərin, həm əsərlərin məsuliyyəti
idi. Axı, bəşəriyyətin xilası yüksək
amallarla mümkündü:
Xor milyonlar oxuduğu
Ölməz nəğmə, şeirdi.
Xorda min-min adamın
Səsi bir, qəlbi birdi.
(“Xor”)
Yüsif Nəğməkar qələmini çox
sınaqlara çəkib, onun bütün qüdrətini
oxucularına tanıtmaq istəyib. Ustadı olan Səməd
Vurğun, Rəsul Rza, Bəxtiyar Vahabzadə, Nəbi Xəzri,
Əli Kərim, Fikrət Qoca, Cabir Novruz,Məmməd Araz, Musa
Yaqub və sair sənətkarların davamçısı kimi
poeziyanın ağır çəkili epik janrında da
maraqlı əsərlər yaradıb.
Müəllif “Çanaqqala-türkə qal”
poemasını 2015-ci ilin
fevral-mart aylarında qələmə alıb.
Özü demişkən, ömrünün “60-cı” yuxusu”
nda bu əsərinə görə
ilin şairi kimi mükafatlandırılıb.
O zaman röyalarımızda Qarabağa getdiyimiz illər,
Şuşanı Tanrıdan
dualarımızla istədiyimiz
günlər idi. Şair sanki, bu həsrətin
yanğısını Çanaqqala hünərinin təsəllisi
ilə ovudurdu. O zəfərdən bu səfərə yola
çıxmışdı. Sanki Çanaqqalaya ziyarətə
yox, bu savaşda vuruşmağa getmişdi. O hünərdən
bu zəfərə can ataraq yazırdı:
O könül, idrak, düşüncə,
Tanrısıyla ortaq eşqi.
Bütün eşqlərdən öncə
Vətən eşqi, torpaq eşqi.
Oxucu poemanı birbaşa,
su kimi oxuyub müharibənin qələbəsini
qazanmağa tələsir:
Savaş gedir, bir səs gəlir,
Haydı, haydı, top başına!
Mərmiləri mərdimazar quldurların
səp başına.
Yer üzünün ədəbində,
su üzünün qəzəbində
Bir daş gəmi üzür-üzür.
İçdə savaş, savaş gedir.
Ruhda savaş, iştə savaş.
Türkün böyük zəfərini şair
Qarabağa yansıda bilmişdi. O mərdəkanlı Əsəd,
vəfalı sevgilisi və silahdaşı Gülcöhrə
və Çanaqqala savaşının minlərlə
türkiyəli və azərbaycanlı şəhidin qəhrəmanlığını
tarixə təzədən yaza bilmişdir.
İkinci Qarabağ müharibəsinə tam və qəti
qələbə üçün
hazırlaşdığımız o illərdə və həmişə
bizə belə əsərlər gərəkdi. “Qələm
və güc, mənəviyyat və güc. Mən
Qarabağın azadlıq düsturunu belə görürəm”.
“Bu düstur dünyada ən səviyyəli alimlərdən
biri, fəxrimiz Rafiq Əliyevindir. Onun dillər əzbəri
olmuş cümlələrindən birində “Gəlin xor
oxuyaq deyir”.
Yusif Nəğməkar da “Xor” şeirində belə
yazır:
Xor basılmazlığın əzəli
adıdır.Ağıllı qələbənin
Namuslu övladıdır.
Sözlərin birliyidi,
Səslərin diriliyidi, xor.
Xorla oxunan “Zəfər marşı” istəyir Vətən.
Azad olmuş torpaqlarımızı oyatmaq üçün,
yenilməz zəfərin qəhrəmanlarını unutmamaq
üçün. Şəhid harayı, anaların
ağısı, qazilərin ağrısı, əsirlikdə
həlak olan qız-gəlinlərin, uşaqların,
qocaların xatirəsi üçün, qisasımızı
almaq üçün dolğun Vətən nəğmələri
də oxumaq lazımdır.
“Zəfər marşı”nı qələmini
süngü kimi düşmənin gözünə soxan
söz sahibləri yazacaq.
Üzeyir Hacıbəyov (müəllifdən-
Hacıbəyli) adına Dövlət simfonik orkestrının
və üçlü xorun müşayiəti ilə Yusif Nəğməkarın
“Azərbaycanım” adlı möhtəşəm əsəri
Heydər Əliyev adına sarayın səhnəsində səsləndirilib.
“Məramın əlacdırsa, bu,Vətən
torpağıdır” deyən şair indi
yaradıcılığının ən bərəkətli
çağındadı. Sanballı mövzulardan yeni dəyərli
əsərlər yaranacağına əminik. Onun indi
Şuşaya, Kəlbəcərə baş çəkən
“Laçın ətri” duymaq istəyən vaxtıdı. Hələ
qarşıda ömrünün, qələminin möhtəşəm
sürprizləri var. Qəlbi cavan, sözü təzə-tər
şair istəsə, “Zəfər marşı”da yazar,
çünki, o,arzularının çin olması uğrunda əzmlə,
ardıcıl mücadilə edən, uğurlu nəticələrə
qadir fövqəladə istedada malik, daim vətəndaşlıq
ruhunda olan bir şairdir.
Tamella Həmidqızı, jurnalist
Ədalət .- 2024.- 19
aprel,¹13.- S.12.