ÖLÜMün
xoşbəxti hay-küylə gəlir...
Martın 2-si onun vəfatının
ildönümüdür.
Bəli, ÖLÜMün də bədbəxti,
xoşbəxti olur. Bədbəxti səssiz gəlib səsiz
gedirsə, xoşbəxti hay-küylə gəlir,
hamını ayağa qaldırır. Onun da ölümü
ölkədə böyük əks-səda yaratdı. Minlərlə
adam dəfninə tələsərək, mərhumu dərin
hüznlə son mənzilə yola saldılar. Xeyirxah əməlləri,
islami dəyərlərə düzgün yanaşması, təqvalı
olması ona qarşı xalq sevgisi yaratmışdı.
Mövhumatdan uzaq, müasir düşüncəli ruhanilərdən
idi. Təkcə dini ədəbiyyatı yox, bədii
kitabları da mütaliə etməyi xoşlayırdı...
Deyirdi ki:- “Ümumiyyətlə,
ədəbiyyata düzgün baxışla yanaşmaq
lazımdır. Məsəl üçün, mən ədəbiyyat
nümunələrini mütaliə edəndə təftiş
edərək oxumuram. Mən hesab edirəm ki, ədəbiyyatın
da, elə digər mədəniyyət sahələrinin də
işi maddiyyat dünyasını aşmaqdan ibarətdir. Məsələn,
elm maddiyyat çərçivəsindədir,
reallığı, təsdiq olunmuşu deyir. İncəsənət
isə maddiyyat çərçivəsini aşandır. Ona
görə də düşünürəm ki, ədəbiyyat
insanlara doğru-düzgün baxış bucağı verməlidir.
Bu baxımdan, sənət, ədəbiyyat elmdən də
üstündür. Buna görə də ədəbiyyat
adamları, mənə elə gəlir, mənəvi cəhətdən
təmiz insanlar olmalıdır. Mən istəyərdim ki, ədəbiyyat
maddiyyat çərçivəsindən çıxsın,
ruha yaxınlaşsın. Hansısa ideologiyaya söykənməsin.
Biz ideologiyaya söykənən ədəbiyyatın nə vəziyyətə
gəldiyini görmüşük. Sovet dövrünü nəzərdə
tuturam. Sənət ideologiyaya deyil, insana xidmət etməlidir.
Məsələn, mən görüşməsəm də,
Salam Sarvanı bəyənirəm. Aqşin Yeniseyi də
oxumuşam. Şəhriyar Del Gerani ilə münasibətimiz
olub, hətta məscid kitabxanasında onun kitab təqdimatını
da keçirmişdik. Hazırda başqa yazarların
adlarını xatırlaya bilmirəm, onları da oxumuşam.
Ramiz Rövşəni çox sevirəm. İlqar Fəhmi ilə
yaxşı münasibətimiz var, kitablarını da
oxumuşam. Yaxşı qəzəlləri də var,
romanları da...”
Haqqında söhbət
açdığım Hacı Şahin 7 iyul 1974-cü ildə
Bakıda anadan olub. İlahiyyatçı, ictimaiyyət
arasında nüfuzlu din xadimi, Məşhədi Dadaş məscidinin
axundu idi. "Mənəvi Dünya" Milli-Mənəvi Dəyərlərimizin
Təbliği İctimai Birliyini təsisçisi və sədri,
Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin Nəsimi rayonu
üzrə nümayəndəsi, eyni zamanda QMİ-nin Qazilər
şurasının üzvüydü. Bakı şəhəri,
Səbail rayonu 189 saylı məktəbin rus bölməsində
orta təhsilini başa vurub. Ali təhsilə isə Azərbaycan
Texniki Universitetinin Maşınqayırma fakültəsində
yiyələnib. 2 mart 2023-cü il tarixində ürəkçatışmamazlıqdan
vəfat edib. Özündən sonra iki qızı və iki
oğlu yadigar qalıb. “Haradan başlamalı?”,
“Yaradılışın hədəfi” və “Xoşbəxt
ailə modeli” kitablarının müəllifi idi...
“Ümumiyyətlə, çoxlarının dini
ideologiya haqqında təsəvvürləri
yanlışdır. Din insanın doğru-dürüst təfsiri,
izahı, şərhidir. Dinin missiyası insanları çərçivəyə
salmaq, hansısa ideoloji qəlibə atmaq deyil. Dinin
missiyası insanın kimliyini və o kimliklə necə
yaşamaq lazım olduğunu göstərməkdir.
Düşünürəm ki, din insan potensialının
maksimum reallaşdırılması imkanıdır. Din, əslində,
insanı çərçivədən azad etmək
üçündür. Din tək sənətin deyil,
bütün həyatın içində olan yaşam tərzi,
düşüncə tərzidir. Ona görə də hər
sahə ilə bağlı ümumi prinsipləri din insanlara bəyan
edir. Və bu prinsiplər insanın ağlı,
düşüncəsi, hissi ilə həmahəngdir, yəni
qeyri-rasional deyil. Din insana nəyin xeyirli, nəyin ziyanlı
olduğunu anladır. Söhbət burda hansısa senzuranın
tətbiqindən getmir. Din ədəbiyyatı maddiyyatdan
qoparmaq üçün edir bunu. Yəni bir növ onu məhdudiyyətlərdən
qurtarır. Dinin qoyduğu məhdudiyyətlər zahirən məhdudiyyət
kimi görünsə də, əslində, bu məhdudiyyət
sənətin vulqarlaşmasının,
bayağılaşmasının qarşısını almaq
üçündür. Bunlar hər hansısa bir qadağa
deyil. Demir ki, filan şeyə toxunmaq olmaz. Məsələn,
bir də görürsən ki, içində aqressiya olan biri əsər
yazır və o aqressiyanı ötürür o əsərə
və oxucunu da neqativə kökləyir. Mənim bədii əsərdən
əsas meyarım mənfi yox, müsbət təəssüratlar
almaqdır. Quranda bir ayə var, deyilir ki, yediyiniz yeməklərə
fikir verin. Məncə, bu, yalnız maddi qidanı əhatə
etmir. Biz buna imkan verməli deyilik ki, istənilən insan
ruhumuza öz neqativini tökə bilsin.”- söyləyirdi.
Zəngin dünya görüşü, güclü
mülahizə qabiliyyəti var idi. Hadisələrə
düzgün rəy verməyi bacarırdı. Məsələn,
Salman Rüşdinin, Seyid Əzimin, Rafiq Tağının sui
qəsdə məruz qalmalarını belə izah edirdi...
Deyirdi ki:- “Seyid Əzimi öldürənlər əsl
dindarlar deyildi. Mən Seyid Əzimin əsərlərində təqdim
etdiyi dini qəbul edirəm. Seyid Əzimin qəzəllərində
də bunu görmək olar. Onu şəxsi məsələ
üstündə öldürdüklərini də deyənlər
var. Hər halda yaxşı hal deyil. Mənim
baxışım bundan ibarətdir ki, ümumiyyətlə, təhqir
yolverilməzdir. Hətta ateistin fikirlərinə görə ləyaqətinin,
şəxsiyyətinin alçaldılması da. Birmənalı
şəkildə olmaz. Onların ölümlərinin bir
çox səbəbi var: fikirlər dindarlar tərəfindən
radikalca qarşılanır, yaxud da hər hansısa siyasi bir
oyunun tərkib hissəsinə çevrilirlər və s.
Hansısa siyasi xətlə islamafobiya yaradılır.
Karikatura dalğası da bu səbəbdən ortaya
çıxmışdı. Qərb bunu ifadə
azadlığı adlandırdı ki, peyğəmbərin də
karikaturası çəkilə bilər. Təəssüf
ki, bəzən siyasət bu mövzulara sirayət edir. Hər
bir mövzu tənqidə açıqdır. Kimsə dini də
tənqid edə bilər. Din xadimləri bu tənqidə cavab
verməli, müzakirələr olmalıdır. Bayaq dediyim
kimi, təhqir artıq dəyərlərin ələ
salınmasıdır. Bir əsər mənim
dünyagörüşümə ziddirsə, mən onu
daş-qalaq etməli deyiləm. Mən, ümumiyyətlə,
hansısa prinsiplərin hədəfə
alınmağını qəbul etmirəm. Fikir versəniz, mən
sosial şəbəkədə hansısa ateist də təhqir
olunanda buna qarşı çıxıram. Əsərdə nədən
yazırsan yaz, fikrini elə ifadə elə ki, orda təhqir
elementi olmasın. Bu da dinin diktəsi deyil, müasir
dünyanın reallığıdır.”
Ünsiyyətdə çox mehriban adam idi. Necə deyərlər,
böyüklə böyük, uşaqla uşaq…
Davranışında nəzakətli, rəftarında nəcib
olduğu üçün insanlarn rəğbətini
qazanmışdı. Bəli, onu eşidirdilər, ona nəvaziş
göstərirdilər. Amma təəssüf ki, aramızdan
tez getdi. Axı nə yaşı var idi- vur-tut 48. Neçə-neçə
arzu və istəklərilə yanaşı, görəsi
işləri də yarımçıq qaldı.
Martın 2-si Hacı Şahinin vəfatının
ildönümüdür. Onu hörmətlə
xatırlayır, ehtiramla yad edirik. Ruhu şad olsun!
Elman Eldaroğlu
Ədalət.- 2024.- 1 mart,¹8.- S.13.