Bir cənub rayonunda

Dünyanın coğrafi xəritəsində məmləkətimiz - doğma Azərbaycanımız elə də böyük deyil. Ancaq yerləşdiyi, min illər qərarlaşdığı tarixi türk yurdu qədim və sivil dünyanın daim diqqət mərkəzində dayanmışdır. Çox zəngin, əsrarəngiz təbiəti ilə yanaşı, təbii sərvətləri daim bu qədim diyarın həm şöhrəti, həm də güvənc yeri olmuşdur. Azərbaycan tarixində, taleyində isə cənub bölgəsinin öz yeri, öz məqamı var. Bu bölgənin bənzərsiz təbiəti, zəngin flora və faunası tamam başqadır. 1930-cu ildə təşkil edilmiş ümumi sahəsi 721 kvadrat kilometr olan Masallı rayonu bu bölgədə öz çəkisi ilə seçilir.

Ərazicə nisbətən kiçik olan bu rayonun füsunkar dağları ilə birgə Xəzər dənizinin sahilində yerləşən aran kəndləri də kifayət qədərdir. 190 minə qədər əhalisi olan Masallı aqrar-sənaye rayonudur. Əhali əsasən taxılçılıq, tərəvəzçilik, tütünçülük, qismən də çayçılıqla məşğul olur. Ancaq kifayət qədər kənd təsərrüfatı və sənaye məhsulları istehsal edən konserv zavodları, süd emal sexləri, dəyirmanları, mebel fabrikləri, kərpic zavodları, metal konstruksiyaları hazırlayan digər müəssisələri var. Şöhrəti uzaqlara yayılan, ildə 8 milyon manatlıq məhsul istehsal edən, 320 nəfərin çalışdığı "Embawood" mebel fabriki haqqında Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev cənabları demişdir: "Mən Masallıda yerləşən "Embawood" mebel fabrikinə baş çəkdim, orada istehsalla tanış oldum. Çox sevinirəm ki, Azərbaycanda, Masallıda ən yüksək standartlara uyğun istehsal müəssisəsi mövcuddur və onun məhsulları nəinki daxili bazarın tələbatını ödəyir, eyni zamanda ixrac olunur və xaricdə də satılır".

Cənub bölgəsinin zəngin təbiəti haqqında bir qədər ətraflı söz açmağımız təsadüfi deyil. Çünki regionların sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramına uyğun olaraq dağlı-aranlı Masallıda görülən işlər təbiətin gözəlliyinə əlavə bir rəng, bir çalardır. Dağlıq əraziyə daha yaxın olan rayon mərkəzi Masallı şəhərində isə son vaxtlar salınan parklar, inşa edilən müasir binalar doğrudan təbiətin qoynunda bir ayrı cür görünür. Şəhərin mərkəzinə uzanan səliqəli, rahat H.Əliyev prospekti elə Ulu Öndərə ucaldılmış əzəmətli heykəlin yaxınlığındakı H.Əliyev muzeyi şəhərə bir gözəllik, yaraşıqdır. 2007-ci ilin 9 aprelində açılışında ölkə Prezidentinin iştirak etdiyi Olimpiya İdman Kompleksi, elə həmin ilin noyabrında sakinlərin ixtiyarına verilmiş Şah İsmayılın adını daşıyan park göz oxşayır. Masallı Rayon İcra Hakimiyyətinin inzibati binası təmirdən sonra hətta paytaxtdakı inzibati binalarla müqayisə oluna bilər. Masallıdakı digər inzibati və sosial binalar, yaşayış evləri, park və bağlar insanların tələbatına cavab verməklə bərabər həm də şəhərin bugünkü simasıdır.

Ölkədə aparılan aqrar islahatların mübaliğəsiz birincilərindən olan Masallı rayonu təkcə ötən il 16650 ton taxıl, 68669 ton tərəvəz, 34666 ton kartof istehsal etməklə mal-qara sayını da 66741 min başa çatdırmışdır. İqtisadi inkişafı nəticəsində rayon sakinlərinin pul gəliri 2004-cü ilə nisbətən 2,1 dəfə artmışdır. Son 5 ildə burdakı 14071 yeni iş yerindən 8540-ı daimidir.

Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi Masallı rayonun çox zəngin təbiəti var. Buna görə də Masallıda turizmin sürətli inkişafı təbiidir. Hazırda rayonda 15 turizm və xidmət müəssisəsi Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin lisenziyası əsasında fəaliyyət göstərir. Ümumiyyətlə, qeydə alınmış 36 turizm obyektində ciddi işlər görülür. Bu istirahət müəssisələrində 1100-dən çox yaşayış yeri daim dincəlmək istəyənlər üçündür.

Məlumdur ki, cənub bölgəsində ictimai asayişi lazımınca qorumaq çox böyük zəhmət və məsuliyyət tələb edir. Şərqdən uzanan yol qərbə məhz bu regiondan keçdiyindən burdan müxtəlif məqsədlər üçün istifadə etməyə çalışan qüvvələr də az deyil. Buna baxmayaraq, rayonda ictimai asayiş lazımınca qorunur. Ötən il Masallıda baş vermiş 251 cinayət hadisəsindən 222-si açılmışdır. Axtarışda olan 55 nəfərdən 40 nəfəri tutulmuşdur. Narkotik vasitələrə qarşı mübarizə nəticəsində 42 cinayət hadisəsi aşkar edilmiş və müvafiq tədbirlər görülmüşdür.

Kifayət qədər ziyalı potensialı olan Masallı rayonunda 99 ümumtəhsil məktəbi, 1 peşə məktəbi, 3 mədəniyyət və istirahət parkı, 44 klub, 79 kitabxana fəaliyyət göstərir. Bir çox məktəblər kimi 220 şagird üçün inşa edilən - "Dəfinə" liseyi də 2008-ci ildə istifadəyə verilmişdir. Bir sıra çətinliklərə baxmayaraq, daha bir neçə məktəbdə təmir-tikinti işlərinin aparılması nəzərdə tutulur.

Torpaqlarımızın bütövlüyü uğrunda həyatlarını, sağlamlıqlarını itirmiş igidlərimiz də masallılar tərəfindən layiqincə qiymətləndirilir. Onlar üçün tikilmiş 32 mənzilli binada əlil və şəhid ailələri yaşayır. Onlara olan yüksək qayğının nəticəsidir ki, təkcə ötən il 11 nəfərə "OKA" markalı minik maşını hədiyyə edilmişdir.

Masallı rayonu həm də dünyəvi islam dininin yaxşı qorunduğu və təbliğ edildiyi bir məkandır. Rayondakı 117 məscidin tikilmə tarixi XIX əsrə aiddir. Bu məscidlərin qorunması və mütəmadi bərpa işləri yerli hakimiyyət orqanları ilə bərabər rayon sakinlərinin, dindarların üzərinə düşür. Etiraf etmək lazımdır ki, masallılar bu missiyanı lazımınca yerinə yetirirlər.

Rayonun meşələri indi rahat nəfəs almaqdadır. Rayonun 71 böyük yaşayış məntəqəsindən 43-ü mavi qaz alır. 28 kənd isə tamam qazlaşdırılıb. Bu il Göyəçöl, Lürən, Təzəkənd, Xıl, Sərçuvar kəndlərinə də qaz xətləri çəkiləcək. Və onda Masallı müasir, möhtəşəm tikililəri ilə yaşıllıqlar qoynunda daha gözəl görünəcək.

Səxavət Məmmədli

Ədalət.- 2009.- 14 aprel.- S. 7.