70 yaşı tamam olan 60
ilin jurnalisti
və ya məncə,
lap başdan jurnalist olmaq istəyən şəxsə
jurnalist demək olar
Bu fikirlə
tamamilə razıyam. Daha doğrusu, onun müəllifi ilə.
Müəllifi isə öyrəşdiyimiz kimi
Hans, Cons deyil. Yeni nəsil təhsilli jurnalistlərin
sevimli müəllimi olan Bakı Dövlət Universitetinin Beynəlxalq
jurnalistika kafedrasının müdiri, dosent, əməkdar
jurnalist Həmid Vəliyevdir. Bir çox
jurnalistlər onu Səhiyyə Nazirliyinin mətbuat xidmətinin
sabiq rəhbəri kimi də tanıyır.
Jurnalistika aləmində
60 ildir külüng çalıb bu insan, amma yaşı
70-dir. 60 ona görə deyirəm ki, o, vunderkid jurnalist olub. 10 yaşından uşaqlar
üçün olan qəzetlərə poçtla məqalələr
göndərib və poçtalyondan aldığı aylıq
40-50 manat pulla ailə başçısız qalmış
anasının sınıq ürəyini az
da olsa toxdada, qürurla doldura bilib. Maraqlı bir
həyat yaşayıb Həmid müəllim. Yazını 70 yaşı ərəfəsində
ondan müsahibə şəklində də ala bilərdim.
Amma bu insanı yaxşı
tanıdığım üçün ehtiyac duymadım.
Söhbətlərimizdən doğan səmimiyyətin
havasından istifadə etməyi qərara aldım.
Jurnalistika fakültəsində
hansı tələbəni, müəllimi dindirsən ən
mehriban, uşaqların "halına yanan", kursda saxlamaqda
"əli olmayan" müəllimlərdən biri kimi, ilk
növbədə, Həmid müəllimin adını çəkər.
Amma indi çox az belə kafedra müdiri
tapmaq olar. Özünü dartmayan, tələbə
ilə özü arasında uçurum yaratmaqla natamamlıq
kompleksi keçirməyən belə
ziyalılarımızı təəssüf ki, barmaqla
göstərmək olar. Həmid müəllimin
bir fərqi də onun necə deyərlər, "yad eldə
baş çıxarmasıdır". Belə
ki, o, uzun illər "Sovet Gürcüstanı" qəzetində
korrektorluqdan tutmuş ən məsul vəzifələrə qədər
yüksələ bilib. Gürcüstanın əməkdar
jurnalisti adını almaq sizə elə də asan iş gəlməsin.
Özü demişkən, gördüyü
işlər fikirləşdiklərinin heç 10 faizi də
deyil. Jurnalist və ya istənilən sənətin
sahibi olmaq əvvəlcə həvəslə başlayır.
Həvəslə yaranan iş sonradan tam reallaşır və
son qərar da bu zaman verilir. Davam etmək! O deyir: "Məncə
lap başdan jurnalist olmaq istəyən şəxsə
jurnalist demək olar. Belə şəxsə min
cür maneələr yaratmaq istəsən də, nəticə
verməyəcək. Hələ inistituta
imtahan verənə kimi mənim çoxlu yazılarım var
idi. Amma bunlar ayrı. Qarşıma
məqsəd qoymuşdum ki, jurnalist olacağam. 1958-ci ildə orta məktəbi bitirib işimi jurnalistikaya
verdim. İmtahan verdim və kəsilmədim.
Lakin məni yüksək nəticəyə
görə hüquq fakültəsinə keçirmək istədilər.
Razı olmadım. İki ildən
sonra yenidən imtahan verdim. Məndən
imtahanı Mir Cəlal götürdü. Onun
sualları və mehribanlığı hələ də
gözümün önündədir. İmtahan
verərək jurnalistikaya qəbul olundum. Yaxşı
da oxudum. Şirməmməd müəllimdən
"beş" almaq çətin iş idi. Amma
mən "beş" ala bildim. Yəni ali
məktəbdə bu cür oxudum". Universitet imtahanları
zamanı yüksək bal toplamasına
baxmayaraq, o, hüquq fakiültəsinə getmək istəmir,
jurnalistikanı seçir. Bəlkə də
indi çoxlarımıza fantastik görünər bu sözlər.
Peşəni belə sevərlər. Sıravi müxbirdən əməkdar jurnalistliyə,
müəllimlikdən kafedra müdirliyinə qədər
yüksələn bir yol gərgin zəhmətin nəticəsidir.
Həmid müəllim bu
fikirlərini tez-tez vurğulamağı xoşlayır:
"Çox şeylər var ki, adam cavanlıqda əhəmiyyət
vermir. Sonradan isə artıq onun yerini doldurmaq
mümkün olmur. Amma mən bu 70 yaşa qədər
xeyli iş görmüşəm. Bunun
loğvalıq kimi qəbul edilməsini istəməzdim.
Bizim Fəridə Vəzirova adlı müəlliməmiz
var idi. Məmməd Səid Ordubadinin
araşdırmaçısı idi. Ordubadinin 60 illiyinin
keçirilməsi haqqında danışarkən deyirdi ki,
Ordubadi ona söz verilərkən bildirib: "Siz bu gün mənim
60 yaşımı yox, gərək 30 yaşımı qeyd edəsiniz.
Çünki onun 30 ilini yatmışam".
Eyni zamanda o deyir: "Əgər gəncliyimi mənə
qaytarmış olsaydılar, onda bilərdim ondan necə istifadə
etmək lazımdır".
Daim vəzifələrdə
çalışmaq şirnikdirici görünə bilər. Amma vəzifədə
olmağın ən pis üzü insanlardan uzaqlaşmaqla
başlayır. Bu azar adamı hər
şeydən kənarlaşdırır. Sevdiyin
məşğuliyyətlərdən, istirahətdən, rahat
yuxudan, hətta ailədən. Həmid
müəllim də bu yolu keçib. Bu ləngimə
onun elmi işlərinə də oz mənfi təsirini göstərib.
Sürətlə keçən zaman və gərgin iş onu
vaxtında müdafiə edib doktorluq almasına imkan verməyib.
Bəzən
onunla kafedrada müzakirələr aparırıq. Bir az
mübahisəli məsələ də olsa, etiraf etmək
lazımdır ki, jurnalistika praktik elmdir, yəni bir
ayağı təcrübədədir. Və jurnalistika
bəlkə yeganə sahədir ki, burada insan hər gün
öz qabiliyyətinə görə cəmiyyət, dövlət
və xalq qarşısında hesabat verir. Burada auditoriya
kütləvi şəklidə jurnalistin peşəkarlığı,
məhsuldarlığı ilə yanaşı, onun
insanlığı ilə də
Tale Həmid müəllimə
özünü sırf müəllimliyə bağlamasına
da imkan verdi. Həmişə
gənc həmkarlarına nəsihət verir ki, müəllim
kimi auditoriya girərkən mütləq yeni söz, indormasiya
desinlər, yenilikləri tələbələri ilə sərbəst
şəkildə müzakirə etsinlər. "Müəllim hər gün oxumalı, biliyini
artırmalıdır. Bundan başqa,
müəllimin şəxsiyyəti məsələsi də
önəmlidir. Biri var tələbə
qorxa-qorxa yaxınlaşsın, biri də var sevə-sevə".
Yəqin ki, tələbələrinin sevimlisi
olmaq istəməyən müəllim yoxdur. Amma heç nə yalnız arzu etməklə
reallaşmır, həyata keçirməklə
başlayır.
Həmid müəllimin
jurnalistikasının əsasını təqdiqat tutur. Müasir dillə
desək, araşdırmaçılıq. Xüsusən də, Gürcüstan-Azərbaycan
arasındakı tarixi məsələlər, toponimlər,
folklor onun tədqiqat obyekti olub. Övladı
olduğu Sadaxlı kəndindən danışan zaman bu
adın mənasını açdığı
üçün özünü xoşbəxt sayır.
Həmişə deyir ki, "kəndin
adının hardan gəlməsi mənim üçün
çox maraqlı olub. Lüğətlərə
baxarkən "sadaq" sözünü tapdım. Vladimir Dal deyən bir lüğət yazan var idi.
Onun kitabında "sadaq" sözü yay-ox
toplanan alət mənasında qeyd edilmişdi. "Sadaqlı" isə yay-ox daşıyan adama
deyirlər. Bununla da belə
anlaşıldı ki, kəndin tarixi XII əsrin əvvəllərinə
gedib çıxır. Bu materialları qəzetlərdə
çap etdirdim. Böyük maraq
doğurdu".
Uzun müddət
gürcü xalqının arasında yaşayan və onlara
yaxından bələd olan insan kimi Həmid müəllim qeyd
edir ki, "Gürcüstanla bağlı fikirlərdə
bildirirlər ki, guya gürcülər azərbaycanlılara
mane olurlar.
Amma mən onların arasında 30 ildən artıq yaşayan
və işləyən adam kimi deyə bilərəm
ki, bu belə deyil. Əksinə şərait
yaradırdılar. Əgər sübut etsən
ki, tarixdə filan məsələ Azərbaycanın xeyirinə
olub bununla razılaşacaqlar. Buna görə
də yeri düşdükcə fikirləri bildirmək
lazımdır".
Bir müəllim
kimi tələbələrinə keçdiyi həyat yolunun təcrübəsindən
doğan məsləhətləri də var Həmid müəllimin. "Gənclərə
məsləhət görərdim ki, oxusunlar. Oxumaqda bəhsləşmənin tərəfdarıyam.
60-cı illərdə ki, biz təhsil
alırdıq, tələbələrin əksəriyyəti
oxuyurdu. Fikirləşirdik ki, filankəs
niyə "beş" alsın mən yox. İndi də belə olmasını istərdim.
Onda onlar çox şey qazanarlar, gələcəkdə
də peşmançılıq çəkməzlər.
Gənclikdə adam çox şeylərə
fikir vermir, çox şeylərə girişmir. Yaxud elə şeylərə girişir ki, onların
həyatda o qədər də böyük izi qalmır. Məsələn mən indiyə kimi doktorluğumu
çoxdan müdafiə edərdim. Bəlkə
də gənclikdə olan məsələlər bunlara mane
oldu. Gəncliyin tənbəllikdən uzaq
durmasını, boş-boş işlərlə məşğul
olmasını istəməzdim. Hətta
istirahətimizi belə arxivlərdə işləməkdə,
nəyi isə fikirləşməkdə, kitab oxumaqda
axtarmalıyıq. Onların fikirləşmək
üçün vaxtları var. Hər dəqiqədən,
saatdan səmərəli istifadə etmək lazımdır.
Şəraitdən şikayət etmək
mümkün deyil".
Doğrudan da,
şəraitdən şikayət etmək mümkün deyil. Mən deyərdim,
hətta, düzgün deyil. Çünki
insan nəyisə qarşısına məqsəd qoyubsa,
şəraitin boyu çox qısalır. Həyatda hər
məqsədi reallışdırmağın isə yalnız
bir yolu var! Iradə, mübarizlik ruhu və
özünəinam. Belə bir söz var: "istəyən
şərait axtarır, istəməyən bəhanə".
Bu məsələ
ən gözəl nümunə bugünkü qəhrəmanımdır. 70 yaşınız
mübarək, Həmid müəllim! İradəli,
mübariz və özünəinan insanlara eşq olsun!
İradə İSAQ
irada-isaq@rambler.ru
Ədalət.- 2009.- 18 iyul.- S. 22.