MUĞAM FƏLSƏFƏSİ

İNAM ATA

(ASİF ATA)

Musiqi barmaqla çalınan deyil,

Ölçü qalıbına salınan deyil,

O, Ruhun Göylərə qovuşmasıdır,

İlahi Məqamdır, adi an deyil.

Mütləqə İnam Peyğəmbəri, Ruhaniyyat Ocağı Yaradıcısı, dahi türk filosofu İnam Atanın (Asif Atanın) 16-cı Müqəddəs Kitabı olan bu Əsərində Muğam musiqi sisteminin fəlsəfi mahiyyəti açılır, Doğu ruhaniyyatı, sənəti, dünyabaxışı ilə onun üzvi birliyi, habelə dünya musiqi klassikasındakı üstün mövqeyi vurğulanır.

Muğam fəlsəfəsi haqqında kitab - Doğu filosofluğunun özünəməxsusluğu haqqında - zəkanın, duyğunun, əxlaqın, iradənin vəhdəti haqqında kitabdır.

Təqdim edir: İşıqlı Atalı

(Əvvəli ötən şənbə saylarımızda)

ƏSAS

Muğam Dərindən Düşünülmüş və Yüksək bədii biçimdə ifadə olunmuş Ülvi Fəlsəfi ideyalar sistemidir...

Onun məzmununu aşağıdakı şəkildə tənzim etmək (sistemləşdirmək) olar:

1. Əsl İnsani Həyat - İdealın Dərk olunması, Duyulması, Gerçəkləşməsidir.

2. İnsanilik - İdeala Layiq olan Ruhaniyyat deməkdir.

3. İdeal Həyatda yaranır, ancaq Həyatdan artıqdır, onunla Təzad təşkil eləyir.

Gerçəkliklə İdealın əlaqəsi Faciəvilik yaradır - İdeala yüksəlmək nəticəsində aradan qalxan.

4. Əsil İnsani həyat - Gərgin Səylər, Axtarışlar Yoludur - qanunauyğun surətdə İdrakın, Hissin və İradənin birliyini - Ehtizazlığı yaradan.

5. İnsani Mövcudluq Muğamda Katarsislər, Təmizlənmələr, Vəhylər, Təblər silsiləsi kimi mənalandırılır - Kamil Ruhaniyyatda tam gerçəkləşən!

6. Muğamın üzvi, ardıcıl, dəruni fəlsəfiliyinə Biçim, Quruluş, Struktura Dialektikliyi uyğun gəlir: hisslərin, düşüncələrin, ideyaların qanunauyğun surətdə keyfiyyət dəyişikliyinə məruz qalması və son nəticədə təzələnmiş halda özünə qayıtması.

7. Bütün bu deyilənlər tədqiq olunan hadisənin İdeya-bədii xüsusiyyətlərini "Muğam Fəlsəfəsi" adlandırmağa haqq qazandırır.

Muğam İnsan həyatının Mahiyyətini dərk edən Unikal, Misilsiz Sənət nümunəsidir - Daxilən, Üzvi, hərtərəfli, Total Fəlsəfilik səviyyəsində!

İşıq ayı, 7-ci il.

Bakı. (may, 1986).

İKİNCİ HİSSƏ

MƏNŞƏ

Birinci Fəsil

HÜRMÜZD İŞIĞI

Qanunauyğunluq

Zərdüşçütlüyün Mahiyyəti - Əhrimən Qaranlığıyla Döyüşən Hürmüzd İşığında peyda olur.

Muğam - Hürmüzd İşığı Yoludur - Yanğısıdır; Hürmüzd İşığına çatmaqdır.

I. ÜLVİ HƏYAT İŞIĞI

1. "Rast" muğamı

"Maye-Rast"

Dünyayla Təmas İşığı - Aydınlıqla, Ciddiliklə.

Dünyayla Təmasda olan Aydın Ruh İşığı.

Aydın, Ciddi Həyata İnam İşığı.

Varlığın Mahiyyətindən Doğan İşıq.

Qorxunun, Şübhənin Süqutundan yaranmış Aydın Ruh İşığı.

Dünyayla Qovuşmadan yaranmış Yüksək Təmas İşığı.

Bilik və Təmizlənmə İşığı.

"Hüseyni"

Labüd Gərginliyə, Dramatizmə keçid İşığı.

Dünya Kədəriylə Təmas İşığı.

Şərlə Döyüş Qətiyyəti İşığı.

"Vilayəti"

Ruhani Hökm, Haray İşığı.

Ruhani Sarsıntı İşığı.

"İrak"

Şərin hərtərəfli İnkarından yaranan Ali İşıq.

Ruhani İradənin, Hissin, İdrakın Tüğyanından yaranan Ali İşıq.

Gerçəkliyi ötmək, Mütləqə Yüksəlmək İstəyindən yaranan Ali İşıq.

2. "Çahargah" muğamı

"Maye-Çahargah"

Müdrik Qəmlə aşılanmış Ali Düşüncələr İşığı.

Qeyri-Adiliyin Qeyri-Adi İşığı.

Möhtəşəm, riqqətli, Müqəddəs Duyğular İşığı.

"Bəstə-Nigar"

Kədər İşığı - keçidləri, saçmalarıyla.

İzhar Kədəri, İnkar Kədəri, Lənət Kədəri İşığı.

Ülviyyət Kədəri, Müdriklik Kədəri İşığı.

Müqəddəs Fərəh Kədəri - İşığı.

"Hasar"

Kədərin İnkarı - İşığı.

Ruhani Əməl İşığı.

Ruhani İradə İşığı.

"Mənsuriyyə"

Mütləqlə Görüşün Ali İşığı.

Qeyri-Adi Duyğular İşığı.

Vəcdin, Heyrətin, Müqəddəs Fərəhin, Ülvi Sarsıntının, Təlaşlı özünütəsdiqin, özünüifadənin Ali İşığı.

3. "Bayatı-Şiraz" muğamı

"Maye-Bayatı-Şiraz"

Ruhani İradəylə Ram olunmuş Qəm İşığı.

Zəka Ahəngi İşığı.

Sirli Möhtəşəmlik və Riqqətli İncəlik İşığı.

Atəşin İzhar və Müdrik hekayət İşığı.

Zəriflikdən Əzəmətə keçid İşığı.

Əsrara meyil və İdraka Eşq İşığı.

"Bayatı-İsfahan"

Ali Kədərə Qapılma İşığı.

Adi Qəmdən Ali Qəmə keçid İşığı.

Mütləq Çağırış İşığı.

"Hüzzal"

Kədərdən Azad olmaq İşığı.

Mütləqə Qovuşma İşığı.

Müqəddəs Hal İşığı.

İlkinliyə Qayıtma İşığı.

4. "Şur" muğamı

"Maye-Şur"

Daxilində Coşğunluq gəzdirən Təmkinlik İşığı.

Daxilində Ehtiras gəzdirən İdrak İşığı.

Daxilində Gələcək gəzdirən İlkinlik İşığı.

Daxili Görüm İşığı.

"Hicaz"

Ağrı İşığı.

Labüd Yol İşığı.

Əzab İşığı.

Ruhani İradə İşığı.

Mütləq Yönü - İşığı.

"Zəmin-Xara"

Kamillik Həsrəti - İşığı.

Qeyri-Adilik İstəyi - İşığı.

Kamilliyə yetmək Yanğısı - İşığı.

(ardı var)

Ədalət.- 2009.- 14 mart.- S. 17.