Məzahir Pənahov: "Biz referenduma hazırıq"

Referendumu 2000 beynəlxalq müşahidəçi izləyəcək

Sabah-martın 18-i ümumxalq səsvermə keçiriləcək. ANS-ə müsahibə verən Mərkəzi Seçki Komissiyasının sədri Məzahir Pənahov seçkiyə hansı səviyydə hazırlaşdıqlarına dair sualları cavablandırıb. MSK sədri "Referendumun keçirilməsinə hazırsınızmı" sualına konkret cavab verib: "Əlbəttə hazırıq".

M. Pənahov seçki məntəqələrinin referenduma hazır olmasını hansı kriteriyalarla müəyyənləşdirdiklərinə də aydınlıq gətirib: "Bizim 5 min 300-dən çox məntəqəmiz var. Həmişə həmin məntəqələri yüksək səviyyədə səsvermə üçün rahat, hazırlıqlı vəziyyətə gətirmək üçün hazırlaşırıq. Biz çalışırıq ki, məntəqələrdə narahatçılıq olan xırda məqamları belə aradan qaldıraq. Məntəqələrdə kifayət qədər səsvermə kabinələri quraşdırmışıq. Bu, referendum üçün əlamətdar olan məqamdır. Bilirsiniz ki, bülletenin ölçüləri böyükdür. Seçicilər 29 maddə üzrə 45 düzəlişə səs verəcəklər. Ona görə də kabinələrin sayını kifayət qədər artırmışıq. Təsəvvür edin ki, məntəqələrdə kabinələrin sayı ən az olan yerdə 4-6-dır. Bizim 50-dən başlayaraq, 1500-ə qədər seçici olan məntəqələrimiz var. 16, 18, 14 kabinə olan məntəqələrimiz çoxluq təşkil edir. Çalışırıq ki, seçicilərimiz səsverməyə gələndə heç bir problemlə üzləşməsinlər. Həm də səsvermə bülletenini atmaq üçün kifayət qədər qutular paylamışıq. Hər bir qutunun ən azı 450-500 bülleteni sərbəst tutmasına baxmayaraq, biz 1500-ə qədər seçici olan məntəqələrə 4 qutu paylamışıq. Ən az qutusu olan məntəqələrdə 4 daşınmaz qutu var. Hesab edirəm ki, bununla da bağlı heç bir problemimiz olmayacaq. Seçici siyahıları ciddi şəkildə dəfələrlə dəqiqləşdirilib, düzəlişlər aparılıb. Məntəqələr səviyyəsində çox detallı siyahılar artıq divarlardan asılıb. Seçici siyahısı çox ciddi məsələdir. Ümumilikdə, həm seçicilərimiz üçün, həm də komissiyaların normal işləməsi üçün bütün şərait yaradılıb".

Seçki prosesinin şəffaflığını göstərən amillərdən biri müşahidəçilərə yaradılan şəraitlə bağlıdır. MSK sədri iddia edir ki, müraciət edən bütün müşahidəçilər akkreditasiyadan keçib: "47 mindən yuxarı müşahidəçimiz olacaq. Onların 200-ə qədəri beynəlxalq müşahidəçilərdir. Bunlar Avropa Şurasının, Müstəqil Dövlətlər Birliyinin (MDB) Parlament Assambleyasının, MDB-nin Müşahidə Missiyasının, nüfuzlu Avropa ölkələrinin parlamentlərinin, seçki üzrə ixtisaslaşmış qurumların nümayəndələridir. Seçki məntəqələrimiz səhər saat 8-də səsvermə üçün hazır olacaq. Amma 8-ə qədər məntəqə seçki komissiyaları Seçki Məcəlləsinin tələbinə uyğun olaraq müəyyən addımları atmalıdırlar, hazırlıq işləri getməlidir, bəzi sənədləşmə işləri aparılmalıdır və bu sənədləşmə məsələləri də müşahidəçilərin nəzarəti altında həyata keçirilməlidir. Seçicilərin səs verməsi üçün lazımi şərait yaradılıb. Məntəqələrimiz kifayət qədər abad binalarda yerləşdirilib. 500 məntəqədə veb-kameralar quraşdırılıb və Mərkəzi Seçki Komissiyasının internet xətti vasitəsilə dünya ictimaiyyətinə imkan yaradılacaq ki, həmin məntəqələrdə bütün prosesləri əvvəldən axıra qədər müşahidə etsinlər.

Referendumla başqa seçki proseslərinin fərqi seçicilərlə bağlı yetərsay faktorundadır. Belə ki, seçicilərin 25 faizdən çoxu səsvermədə iştirak edəcəyi təqdirə referendum baş tutmuş hesab edilir. M.Pənahovun fikrincə,seçkidən seçkiyə fərq var - prezident seçkiləri, parlament seçkiləri, bələdiyyə seçkiləri və referendum müxtəlif xarakterli seçkilər olduğuna görə burada müəyyən spesifikalar var. Amma ümumilikdə Azərbaycan seçiciləri seçkilərdə həmişə kifayət qədər fəal olublar. Baxmayaraq ki, seçkilər üçün bizdə heç bir kvorum yoxdur, tək referendum üçün 25 faizdir: "Hesab edirəm ki, seçicilərimiz fəal olacaqlar. Çünki referenduma çıxarılan məsələlərə münasibətlə bağlı bizim müəyyən yerlərdə müşahidələrimiz olur. Mərkəzi Seçki Komissiyası ilə seçicilərin və müxtəlif qurumların əlaqələri demək olar ki, mütəmadi xarakter alıb. Bütün bunların nəticəsində bizim gəldiyimiz qənaət ondan ibarətdir ki, seçki fəallığı yüksək olacaq. Digər tərəfdən, Mərkəzi Seçki Komissiyası bu istiqamətdə kifayət qədər iş görüb. Milyonlarla tirajla referenduma çıxarılan məsələlərin müqayisəli mətnini, referendum aktı layihəsini dərc etmişik və hər mənzilə paylanmasını təmin etmişik. Radio-televiziyanın imkanlarından, kütləvi nəşrlərin imkanlarından geniş istifadə etmişik. Kifayət qədər maarifləndirmə işləri aparılıb və seçicilərin referendum aktına münasibətini fəallaşdırmaq üçün lazımi işlər görülüb. Eyni zamanda, 9 təşviqat qrupu qeydiyyata alınıb və onlar yerlərdə fəal işlər görüblər".

MSK sədri müsahibəsində təşviqat kampaniyasının gedişatına da münasibət bildirib. Təşviqat prosesinin dinamikasına nəzərən bu istiqamətdə əldə olunanları nailiyyət hesab edən M.Pənahov indiki seçicini 90-cı illərin axırlarındakı, 2000-ci illərin əvvəllərindəki seçici ilə müqayisə etməyin düzgün olmadığını diqqətə çatdırıb: "İndiki seçicilər kifayət qədər maarifləndirilmiş seçicilərdir, seçkilərə münasibətdə özlərinin obyektiv mövqeyini formalaşdırıblar. Əvvəllər seçicilər fikirləşirdilər ki, ürəklərində tutduqları kimi keçirilsə, seçkiləri yaxşı təşkil olunmuş hesab etmək olar. Amma getdikcə seçicilər başa düşür ki, dünyada belə deyil. Seçkilər çoxluğun fikrini ortaya qoymaq üçün düşünülmüş tədbirdir. Çoxluğun fikri müəyyənləşdirilsin və cəmiyyətin idarəçiliyində buna icazə verilsin. Bu, demokratiyanın əsas prinsipidir. Amma eyni zamanda, müxtəlif fikirlər varsa, onların ən zəifi belə eşidilməlidir. Artıq seçkilərə münasibət özünün fərdi seçkinin nəticəsinə olan münasibətilə formalaşmır. O, nəticələri nə dərəcədə ictimai fikri düzgün əks etdirib etdirməmək baxımından formalaşdırır".

"Səsvermə günü adını siyahıda tapmayan seçicilər məntəqə sədrinə müraciət etməklə adlarını əlavə seçici siyahısına daxil edə bilər". Bu fikirlər də MSK sədrinə aiddir.

Səsvermənin ilkin nəticəsinin bir qayda olaraq səsvermə günü axşam elan olunacağını söyləyən M.Pənahovun sözlərinə görə, martın 18-i axşam seçicilər ilkin nəticələrdən xəbərdar olacaq.

Anar İsaoğlu

Ədalət.- 2009.- 17 mart.- S. 2.