İslamabada "etiraz yürüşü"

Pakistan müxalifətinin lideri, keçmiş baş nazir Nəvaz Şərifin tərəfdarları prezident Zərdari qarşısında tələb qoyurlar

Ötən bir neçə gündə Pakistan rəhbərliyi hökumət əleyhinə çıxışların dalğasını səngitməyə cəhd edərək müxalifət lideri Nəvaz Şərifin həbsinə qərar vermişdir. Ancaq nə bu addım, nə də N.Şərifin çoxsaylı tərəfdarlarının həbs edilməsi müxalifətin İslamabada yürüş etmək cəhdinin qarşısını ala bilməmişdir. Siyasi böhranın dərinləşməsi Pakistanda yeni hərbi çevrilişin baş verməsinə gətirib çıxara bilər.

Keçmiş baş nazir və "Pakistan müsəlman liqası" müxalifət partiyasının indiki lideri Nəvaz Şərifin ev dustağı edilməsi haqqında qərar onun Lahorda hökumət əleyhinə təşkil edilmiş mitinqin iştirakçılarının qarşısında nəzərdə tutulmuş çıxışından bir neçə saat qabaq verilib. Polisin onun yaşadığı evi sıx əhatəyə almasına baxmayaraq N.Şərif öz tərəfdarlarının qarşısına çıxa bilib. O, bəyan edib ki, hökumətə tabe olmaq fikrində deyil və öz evini tərk edərək hamı ilə birlikdə İslamabada edilən etiraz yürüşündə iştirak etmək fikrindədir.

Pakistan rəhbərliyi paytaxta üz tutan "etiraz yürüşü"nün qarşısını almaq üçün hələ keçən cümə ünündən ölkənin dörd əyalətindən üçündə nümayişlərin keçirilməsinə qadağa qoymaqla kütləvi həbslərə başlamışdır. Müxalifətin prezident Asif Əli Zərdariyə qarşı irəli sürdüyü başlıca tələb keçmiş prezident Pərviz Müşərrəfin işdən çıxardığı bütün hakimlərin (xüsusən də Ali Məhkəmənin keçmiş sədri İftixar Çoudhrinin) öz vəzifələrinə bərpa ediləcəyi haqqında çoxdan verdiyi vədə əməl etməsidir. Pakistan Ali Məhkəməsinin ölkənin ən populyar siyasətçisi olan Nəvaz Şərifi deputat mandatından məhrum etmək və onun qardaşı Şehbazın Pəncab əyalətinin qubernatoru vəzifəsindən çıxarılmaq haqqında qərarı hökümət əleyhinə əhval-ruhiyyəni daha da qızışdırmışdır. Ötən şənbə günü hökumət Şərif qardaşlarının seçilmək hüququndan məhrum edilməsi haqqında qərara yenidən baxılacağını vəd etmişdir. Ancaq verilən vəd prezident əleyhdarlarının qətiyyətini azaltmayıb. Onlar İslamabada yürüş etmək və parlamentin binasını mühasirəyə almaqla öz tələblərinin yerinə yetirilməsində israrlıdırlar.

Pakistandakı siyasi gərginlik ABŞ-ın ciddi narahatçılığına səbəb olmuşdur. Olaylardan əndişilənən Vaşinqton ehtiyat edir ki, daxili siyasi çəkişmələr İslamabadı taliblərlə mübarizə vəzifələrini həll etməkdən yayındıra bilər. Onsuz da İslamabad bu vaxta qədər həmin məsələdə bir qayda olaraq uğursuzluqla üzləşib. Qeyd etmək lazımdır ki, yaxın keçmişdə Vaşinqtonun ölkədə o qədər də populyar olmayan keçmiş prezident Pərviz Müşərrəfi inadla dəstəkləməsi Pakistanda ABŞ əleyhinə əhval-ruhiyyəni daha da artırırdı. Ona görə də Vaşinqton bu dəfə münaqişə tərəflərinin hər ikisi ilə problemi müzakirə etməyə qərar verdi. Ötən cümə ABŞ prezidentinin Pakistandakı xüsusi təmsilçisi Riçard Xolbruk prezident Zərdarini vəziyyəti normallaşdırmağa çağırmış, ABŞ-ın Pakistandakı səfiri Enn Patterson isə Nəvaz Şəriflə böhrandan çıxış yollarını aramışdır. Bundan sonra isə Vaşinqton tərəflərin barış prosesinə dövlət katibi Hillari Klintonu da qoşdu və dövlət katibinin Pakistanın hər iki siyasətçisi ilə telefon danışıqları oldu.

Pakistanda cərəyan edən hazırkı proseslər keçmiş prezident P.Müşərrəfin istefası ərəfəsində baş verənləri xatırladır. O zaman 2007-ci ildə 60 hakimi işdən çıxaran general Müşərrəfin atdığı addımlar ölkədə etiraz dalğalarının yayılmasına səbəb oldu. İndiki prezident kimi, o zaman Müşərrəf də bu dalğanı fövqəladə vəziyyət elan etməklə və həbslər keçirməklə yatırmağa cəhd etdi. Ancaq bu cəhd P.Müşərrəf əleyhdarlarını daha da sıx birləşdirdi və onun istefasına gətirib çıxardı.

Müşərrəfin xələfinin vəziyyəti daha acınacaqlıdır. Qətlə yetirilmiş həyat yoldaşı Benazir Bhuttoya əhalinin rəğbəti sayəsində hakimiyyətə gəlmiş Asif Əli Zərdari xalqın dəstəyindən çox tez məhrum oldu, belə ki, nə ölkənin getlikcə pisləşməkdə olan iqtisadi vəziyyətini düzəldə bildi, nə də Pakistanda "talibanlaşma" prosesinin qarşısını ala bildi. Ən başlıcası isə, prezident Zərdari öz sələfindən fərqli olaraq, heç zaman hərbçilərin dəstəyini qazana bilmədi. Ötən həftənin sonunda Pakistan ordusunun komandanı, general Kiani bəyan etdi ki, "hərbçilər mülki hökümətə sadiqdirlər. Ancaq siyasi böhran dərinləşməkdə davam edərsə, hərbçilərin sabitliyin və dövlətin bütövlüyünün qarantı olmaq şansı artacaq".

Nəzərə alaq ki, Pakistan tarixi 1947-ci ildə ölkə suverenlik və müstəqillik əldə edəndən bəri belə olayların çox şahidi olmuşdur.

İsmayıl

Ədalət.- 2009.- 17 mart.- S. 4.