HEYDƏR ƏLİYEV TARİXİN XALQIMIZA ƏN
BÖYÜK TÖHFƏSİ İDİ
Cəmiyyət həyatı
önəmli insanlarla,
böyük tarixi şəxsiyyətlərlə zaman-zaman
zənginləşir. Təbii
ki, şəxsiyyətlərin
tarix və cəmiyyəti zənginləşdirməsi
bu və ya digər xalqın
həyatında say və kəmiyyət etibarı ilə həmişə fərqli
olubdur.
Hər dəfə xalqımızın
tarixində silinməz
və danılmaz yeri olan böyük
simaların, müdrik
insanların sırasına
nəzər salanda Ulu Öndərimiz Heydər Əlirza oğlu Əliyevin yeri ön cərgədə
görünür. Bu bəlkə xalqın və onun tarixinin ən böyük qazanclarından biridir. Heydər Əliyev böyüklüyü ondan
irəli gəlir ki, o, xidmətləriylə
bu xalq üçün,
bu dövlət üçün etdikləriylə
xalqı tərəfindən
bütün zamanlar üçün birinci olmaq haqqını qazanıbdır.
Vətəndaşların sosial rifah halının yüksəldilməsini özünün mühüm fəaliyyət istiqamətlərindən biri sayan H.Əliyevin Azərbaycana rəhbərlik etdiyi 1969-1982-ci illərdə əldə olunan ən mühüm nailiyyətlərdən biri də respublikanın enerji təhlükəsizliyi məsələsinin həll edilməsi oldu. Azərbaycan Sovet İttifaqının tərkibində olduğu dövrdə dövlətçiliyimizin sosial-iqtisadi, ideya-siyasi əsaslarını qurub yaratmağa başlamış, doğma xalqına ləyaqət və sədaqətlə xidmət etmiş Ümummilli Liderimiz Heydər Əliyev respublikamızın enerji təhlükəsizliyinin təmin olunması, o cümlədən müstəqil elektrik energetikası sisteminin formalaşması üçün zəruri tədbirlər görmüşdür.
Ümumiyyətlə, Azərbaycanın bir əsrdən artıq tarixə malik milli elektrik
energetikası sisteminin
inkişafı Ümummilli
Liderimiz Heydər Əliyevin respublika rəhbəri olduğu illərə təsadüf
edir. Məhz həmin
illərdə Ulu Öndərin təşəbbüsü
və birbaşa rəhbərliyi altında
Qafqazda ən iri istilik elektrik
stansiyası olan "Azərbaycan" İstilik
Elektrik Stansiyası
(İES) inşa olunmuşdur.
2400 Mvt gücündə
olan bu elektrik
stansiyası hal-hazırda milli energetika sisteminin ümumi generasiya gücünün 40 faizindən çoxunu təşkil edir. Eyni zamanda, istehsal
edilən elektrik enerjisinin 50 faizə yaxını da məhz onun payına düşür.
Ulu Öndərin rəhbərliyi altında 1970-ci ildə ümumi gücü 22 Mvt olan Araz SES, 1976-cı ildə ümumi gücü 50 Mvt olan Tərtər SES (bu su elektrik stansiyası erməni silahlı birləşmələrinin işğalı altındadır), 1982-ci ildə isə ümumi gücü 380 Mvt olan Şəmkir SES inşa edilmişdir.
Ulu Öndərimiz sonralar bu şərəfli tarixi xatırlayarkən demişdir: "Mən xoşbəxtəm ki, bu işlərin həyata keçirilməsinin böyük bir hissəsində bilavasitə iştirak etmişəm və o illərdə - 1970-80-ci illərdə Azərbaycanın rəhbəri olduğum zaman ölkəmizdə müstəqil elektrik enerjisi potensialının yaradılmasına nail olmuşam".
Həmin dövrdə elektrik stansiyalarının inşası ilə yanaşı elektrik şəbəkələri də sistematik inkişaf etdirilmiş və respublikamızın dayanıqlı enerji sistemi yaradılmışdır. O illərdə 330 kv-luq "Əli Bayramlı" İES - "Ağdam" - "Gəncə" - "Ağstafa", Əli Bayramlı - Yaşma-Dərbənd, 5-ci Mingəçevir, 500 kV-luq 1-ci və 2-ci Abşeron, Muxranis - Vəli və s. kimi elektrik verilişi xətləri, 330/110/20 kv-luq "Yaşma", "Gəncə", "Ağstafa", 330/110/10 kv-luq İmişli, 500/330/220 kv-luq Abşeron, 220/110/10 kv-luq "Hövsan", "Nizami", "Müşfiq", "Səngəçal", "Masallı", "Ağsu", "Babək" və s. kimi qovşaq yarımstansiyaları istismara verilmişdir.
Respublikamıza ikinci rəhbərliyi dövründə də Ulu Öndər Heydər Əliyev həmişə olduğu kimi yenə də bir sıra strateji sahələrlə yanaşı elektrik energetikası sisteminə də öz qayğı və diqqətini əsirgəməmişdir. Məhz onun elektrik enegetikası sisteminə olan diqqətinin nəticəsi kimi 1995-ci ilin dekabr ayında İngiltərəyə səfəri zamanı Yenikənd SES-in tikintisi üçün Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankından 53 milyon ABŞ dolları həcmində kreditin ayrılmasına nail oldu və hər biri 37,5 MVt, ümumi gücü 150 MVt olan Yenikənd SES inşa edildi.
Ermənistanın Azərbaycana hərbi təcavüzü nəticəsində nəticəsində işğal altında qalan "Ağdam" yarımstansiyası və 330 kv-luq Azərbaycan İES-Ağdam-İmişli EVX əvəzinə 330 kv-luq Ağcabədi, 110 kv-luq Bərdə yarımstansiyalarının və 330 kv-luq Azərbaycan İES-Ağcabədi-İmişli EVX-nin inşası zərurəti yaranmışdı.
Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı və İslam İnkişaf Bankından ayrılmış kredit hesabına Mingəçevir SES-in yenidənqurulması, 330 kv-luq Ağcabədi, 110 kv-luq Bərdə yarımstansiyalarının və 330 kv-luq Azərbaycan İES-Ağcabədi-İmişli EVX-nin inşası həyata keçirildi.
Ulu Öndərin şah əsəri olan "Əsrin müqaviləsi", Xəzərin zəngin neft və qaz ehtiyatlarından istifadə edilməsi üzrə digər müqavilələrdə nəzərdə tutulan tədbirlərin icrası, həmçinin əsas istehsal obyektlərinin Abşeron yarımadasında yerləşməsi burada yeni generasiya güclərinin işə salınması zərurətini yaratdı.
Bu məqsədlə də Almaniyanın "Bayerişe Landesbank Girosentrale" bankının krediti hesabına Bakı İEM-də hər birinin gücü 53,5 Mvt olan iki qaz-turbin qurğusu və Yaponiyanın Beynəlxalq Əməkdaşlıq Bankının krediti hesabına isə "Şimal" ES-də 400 Mvt-lıq buxar qaz qurğusu istismara verildi.
Yeni generasiya güclərinin işə salınması ilə yanaşı sistemtəşkiledici elektrik şəbəkəsinin yenidənqurulması məqsədilə Almaniyanın KFW bankından kreditin ayrılmasına nail olundu.
Ümumiyyətlə, Ulu Öndərin rəhbərliyi dövründə 3500 Mvt-a yaxın generasiya gücü işə salınmışdır.
Ulu Öndərimizin birmənalı şəkildə qarşıya qoyduğu vəzifələr Azərbaycanın düzgün yolda olduğunu, inkişaf və tərəqqi istiqamətini tutduğunu hər kəsə göstərdi. Bütün zamanların hakimi və yaddaşı xalqdır. Məhz bu mənada Azərbaycan xalqı doğum gününü qeyd etməyə hazırlaşdığı Ulu Öndərinin əbədiyaşar bir tarixi şəxsiyyət olduğu barədə hökmünü artıq coxdan veribdir. Ümummilli Liderin doğum günü ərəfəsində görülən tədbirlər, xalqın əhval ruhiyyəsi bu dediklərimizi bir daha sübut edir. Danılmaz bir həqiqət də var ki, Heydər Əlirza oğlu Əliyev öz əbədiyaşarlığını xalqımızın ürəyində özü yaşadır. Bu haqq ona Tanrıdan və Azərbaycan xalqından verilibdir.
Etibar Pirverdiyev
"Azərenerji" ASC-nin prezidenti
Ədalət.- 2009.- 8 may.- S. 4.