Per Stankina: "Ana Tereza mənə deyib ki, ətrafdakılara kömək etmək insana məmnuniyyət verir"

Almaniya Federativ Respublikasının səlahiyyətli və fövqəladə səfiri ilə müsahibə

Cənab Stankina ilə bizim görüşümüz "Ayna" və "Zerkalo" qəzetlərinin Almaniya Federativ Respublikasının səfirliyi ilə birgə layihəsi çərçivəsində ənənəvi şəkil alıb. Əfsuslar olsun ki, cari ilin yazında səfirin Azərbaycanda iş müddəti başa çatacaq. Belə demək olar ki, hazırkı görüşümüz bir növ Per Stankinanın gördüyü layihələrin yekunlarına həsr olundu.

- Ötən il Azərbaycandakı Almaniya Federativ Respublikasının səfirliyi Almaniya Mədəniyyət İli keçirdi. Onu necə qiymətləndirirsiniz?

- Mən ötən ili yüksək qiymətləndirirəm və bunun da xeyli səbəbləri var. Bilirsiniz ki, 2008-ci ildə Almaniyada Azərbaycan Mədəniyyət İli keçirildi. Görülən işlər göstərdi ki, Azərbaycan hökuməti də dövlətin xarici siyasətində mədəniyyətin önəmli məsələ olduğu fikrini təsdiqləyir. Başqa sözlə, xarici siyasətin əsasını üç önəmli sütun - siyasət, iqtisadiyyat və mədəniyyət təşkil edir.

Mənim fikrimcə, Azərbaycan və Almaniya kimi ölkələrdə sadaladığım ilk iki sütun - siyasət və iqtisadiyyat öz-özünə dinamik inkişaf edir. Ona görə də üçüncü sütuna - mədəniyyətə daha çox diqqət ayırmaq lazımdır. Axı məhz bu sahə sayəsində xalqlarımız bir-birlərini yaxşı tanıyır, münasibətlər yaradırlar.

Sizin ölkənizdə Almaniya Mədəniyyət İli haqqında danışarkən ilk növbədə qeyd etmək lazımdır ki, biz onu Azərbaycan hökumətinə təşəkkür əlaməti olaraq keçirdik. Məsələ ondadır ki, Azərbaycan hökuməti xaricdə ilk Mədəniyyət İlini hansısa başqa ölkədə deyil, məhz Almaniyada keçirmək haqqında qərar vermişdi.

Digər əhəmiyyətli səbəblərdən biri də o idi ki, biz tədbirlərin proqramını hazırlayanda gördük ki, o çox zəngin və dinamikdir. Bunu dəqiqləşdirdikdən sonra Almaniyanın Xarici İşlər Nazirliyi səfirliyimizə əvvəlcədən planlaşdırılandan daha çox maliyyə vəsaiti ayırdı. Bunun sayəsində mədəniyyət proqramı geniş və əhatəli idi.

Nəticə özünü çox gözlətmədi. Biz 2009-cu ilin birinci və ikinci yarımilliyi üçün zəngin proqram tərtib etdik. Bakıda elə bir diplomatik nümayəndəlik yoxdur ki, Azərbaycanda belə geniş əhatəli mədəniyyət proqramı reallaşdırsın. İl ərzində Azərbaycanın təxminən 6-7 rayonunda 50-dən çox müxtəlif tədbir keçirildi.

Mənim qənaətimcə, bu bizim tərəfimizdən son ildə mədəniyyət sahəsindəki görülən işlərin ən yaxşı göstəricisidir.

Həmçinin qeyd etmək lazımdır ki, Mədəniyyət İli Almaniyaya konkret təsir etdi. Belə ki, Bundestaqın bəzi deputatları Bakıda bir neçə böyük tədbirin açılışında iştirak etdilər.

- Almaniya digər ölkələrdə də belə mədəniyyət proqramları həyata keçirirmi?

- Hər il Almaniya ili və ya həftəsi dünyanın təxminən 20 ölkəsində keçirilir. Bizim parlamentin əksər deputatları Almaniya tərəfinin hansısa ölkədə tədbir keçirdiyi barədə məlumat alaraq məmnuniyyətlə orada iştirak edirlər. Məsələn, Almaniya Federativ Respublikasının xarici işlər üzrə müavini Bakıya səfərindən öncə burada bizim vacib tədbirlərimizdən birinin keçiriləcəyini öyrənəndə orada iştirak etmək arzusunu dilə gətirdi. Azərbaycana gələndə o həmin mərasimdə də iştirak etdi.

- Almaniya səfirliyinin gələcək planları arasında Azərbaycanda mədəni tədbirlərin keçirilməsi planlarının olduğuna şübhəmiz yoxdur..

- Sözsüz. Düzdür, bütün bunlan nəinki maliyyə vəsaiti, həm də xeyli insan resursları da tələb edir. Çünki ötən il ərzində bizim səfirliyin əməkdaşları işlə çox yüklənmişdilər. Planlara gəldikdə isə deyə bilərəm ki, ötən ilin payızında Almaniyada parlament seçkiləri keçirildi və bir ay ərzində yeni hökumət yaradıldı. Əfsuslar olsun ki, hökumətin 2010-cu il üçün büdcəsi hələ təsdiqlənməyib. Biz büdcənin cari ilin mayında təsdiq ediləcəyini güman edirik. Hələlik isə bizim yeni tədbirlər keçirmək üçün maliyyə vəsaitimiz yoxdur. Baxmayaraq ki, ideyalarımız çoxdur.

Hələ ötən il biz builki tədbirləri planlaşdırmışdıq. Bizim əsas məqsədli auditoriyamız - tələbələrdir. Məlum olduğu kimi, ötən il Bakı Slavyan Universitetində alman ədəbiyyatı üzrə silsilə mühazirələr başlayıb. Bu il də 4-5 mühazirənin keçirilməsini planlaşdırırıq. Hazırda biz layihənin maliyyələşdirilməsi üzərində düşünürük.

- Tədbirin iştirakçılarından, seyrçilərindən rəylər alırsınızmı?

- Bəli, əlbəttə, alırıq. Özü də çox gözəl rəylər eşidirik. Mədəniyyət İlinin lap başlanğıcında mən qərara aldım ki, keçirilən tədbirlərin mövzusu sizin ölkəniz üçün maraqlı, əhaliniz üçün yaxın olmalıdır. Bunun ən yaxşı nümunəsi Salman Qəmbərovun və Fəridə Məmmədovanın romans gecəsində onların alman bəstəkarlarının əsərlərini ifa etməsi oldu. Gecədə Azərbaycanın mədəniyyət və turizm naziri Əbülfəs Qarayev da iştirak edirdi. Yeri gəlmişkən, o, tədbirin keçirilməsi üçün filarmoniyanı bizim ixtiyarımıza pulsuz olaraq verdi.

Biz həmçinin müxtəlif təhsil ocaqlarının tələbələri üçün tədbirlər keçirmişik. Almaniyadan rəssamları, incəsənət xadimlərini dəvət etmişik ki, sizin ölkənizdə öz işlərini sərgiləsinlər. Bədii nöqteyi-nəzərindən bizim ötən il keçirdiyimiz ən vacib sərgilərdən biri Günter Ukerin sərgisi oldu.

Almanlar təbiətən tədqiqatçıdırlar. Bizim alimlərimiz əksər ölkələrin mütəxəssisləri ilə əməkdaşlıq edirlər.

200 il əvvəl Drezdendəki Kral kitabxanasında təsadüfən orta əsrlərə məxsus dastan tapılmışdı. Sonradan məlum oldu ki, bu, türkdilli xalqların ilk "Dədə Qorqud" dastanı imiş. Maraqlıdır ki, həmin dövrdə sözügedən dastan unudulmuşdu. Almanlar dastanı tapandan sonra onu bir neçə dilə tərcümə etdilər və nəşr etməklə ona ikinci həyat verdilər. Bilirsiniz, dastandakı hadisələr hazırkı Azərbaycanın ərazisində baş verir. Bu da orta əsr ədəbiyyatı ilə məşğul olan Azərbaycan ədəbiyyatçıları arasında marağa səbəb oldu. Bununla əlaqədar beş il ərzində gerçəkləşdirilməsi nəzərdə tutulan yeni layihəyə start verilib. Belə ki, beynəlxalq simpoziumların təşkili planlaşdırılır ki, tədbirdə iki orta əsr dastanının - "Dədə Qorqud" və "Nibelunqlar haqqında nəğmə"nin müqayisəli analizi aparılacaq. Sizin tərəfinizdən Bakı Slavyan Universiteti, Almaniya tərəfdən isə Mayns Universiteti bu layihədə iştirak edirlər. Yeri gəlmişkən, bu şəhər Bakı ilə qardaş şəhərdir.

- Məlumdur ki, arxeologiya Sizin əsas hobbinizdir və Siz çox uğurla onu öz işinizlə uyğunlaşdırırsınız...

- Bəli, bu belədir. Bildiyiniz kimi, biz ötən il böyük beynəlxalq arxeoloji konfrans keçirmişik. Hazırda alman arxeoloqları Azərbaycanda iki arxeoloji qazıntıda iştirak edirlər. Arxeologiya hər iki ölkəni maraqlandıran sahədir. İşlər hər iki ölkə tərəfindən maliyyələşdirilir və layihədə hər iki ölkənin alimləri iştirak edirlər. Yəni bu sahə böyük layihələrin birgə reallaşdırılmasını göstərən ən yaxşı nümunədir.

Yeri gəlmişkən, biz arxeologiyada ən böyük tapıntılara həsr edilən böyük arxeoloji sərgi təşkil etməyi planlaşdırırıq. Bu sərginin keçirilməsi ideyası mənim kabinetimdə, bu stolun arxasında yaranıb. Alman Arxeoloji İnstitutu Almaniyadakı 40-dan artıq muzeyə müraciət edib ki, eksponatların fotolarını çəkmək üçün təqdim etsinlər. Çox gözəl işlər alınıb. Hazırda biz həmin işləri Bakıya gətirmək və sərgisini düzənləmək üçün maliyyə vəsaitləri axtarışı üzərində düşünürük. Həmin fotolar o qədər gözəldir ki, Arxeologiya İnstitutu belə sərgini nəinki Azərbaycanda, həmçinin digər ölkələrdə də keçirməyi planlaşdırır.

Alman alimləri və tədqiqatçıları üçtərəfli Azərbaycan, Fransa və Almaniyanın iştirak edəcəyi böyük layihənin həyata keçirilməsi üçün də maliyyə vəsaiti toplayıblar. Söhbət Naxçıvanda Araz boyunca neolit dövrünə məxsus arxeoloji sahədən gedir. Bir müddət öncə bizim alim Mil düzündə arxeoloji qazıntılar zamanı artefakt aşkarlayıb ki, biz güman edirdik ki, o bizim eramızdan əvvəl 5-ci minilliyə aiddir. Lakin məlum oldu ki, o daha qədimdir və eramızdan əvvəl 6-cı minilliyə aiddir. Azərbaycanda belə artefaktın tapılması böyük sensasiya idi. Çünki həmin vaxta qədər ölkənizdə belə tapıntı aşkarlanmamışdı.

Şəmkir yaxınlığında həyata keçirilən başqa üçtərəfli layihədə Gürcüstan, Azərbaycan və Almaniya iştirak edir. Orada Əhəmənilər dövrünə məxsus saray xarabalığı tapılıb. O bizim eramızdan əvvəl 6-4-cü əsrlərə aiddir. Və qədim Farsdan kənarda tapılan ən böyük eksponatdır. Yəni mənim hobbim çox yaxşı nəticə əldə etməyə imkan yaradır.

Mən digər ölkələrin səfirləri kimi, böyük siyasi və iqtisadi hadisələrin gedişatına təsir edə bilmərəm. Mədəniyyət sahəsi isə mənim sərhədsiz fəaliyyətim üçün münasibdir. Ümid edirəm ki, mən uğur qazana bilmişəm.

Gördüyünüz kimi, bizim mədəniyyət proqramımız təkcə konsertlərin keçirilməsi ilə məhdudlaşmır. Onun daha dərin qatları var. Biz yeni əlaqələr yaratmaq, yeni partnyorlar tapmaq istəyirik. Yuxarıda dediyim kimi, xarici siyasətin üçüncü sütunu bizim üçün iş görmək üçün vacib sahədir.

- Bu ilin yazında Azərbaycanda iş müddətiniz başa çatır. Buradan hansı təəssüratlarla ayrılırsınız?

- Sizin ölkənizdə 4 il yaşayandan sonra obyektiv nəticə çıxarmaq çətindir. Arxada nə qədər vaxt qalıb. Dörd il az zaman deyil. Bu müddətdə öncə təsəvvür etdiyimdən daha real təəssürat yaranır. Almanlar və azərbaycanlılar bir-biri ilə dostluq edən xalqdır və təbiidir ki, münasibətlərimiz müsbət istiqamətə yönəlik inkişaf edir.Bizim hansısa böyük əngəlləri aşmağımıza lüzum yoxdur.

Alman xalqı öyrənməyə həvəslidir və dünyada baş verənlərlə maraqlanır. Azərbaycanın Almaniyada keçirdiyi Mədəniyyət İli alman ictimaiyyəti tərəfdən şövqlə qarşılandı. Bizim tədbirlərimiz sizin ictimaiyyətdə elə böyük maraq oyatmadı. Çünki hələ belə tədbirlərlə xüsusilə maraqlanmırsınız.

Mənim yaddaşımda Azərbaycanla bağlı xeyli hadisə qalacaq. Ola bilər ki, onlar həmişə sevindirici olmasın. Lakin ilk növbədə sizin ölkənizin xoşqəlbliyini, qonaqpərvərliyini, gözəl landşaftını, təbiətini yadda saxlayacam. Həmçinin alimlər, ziyalılarla görüşləri xatırlayacam. Bunlar mənim xatirimdə həmişə qalacaq və gələcək həyatımda da köməyim olacaq.

- Məlumdur ki, AFR səfirliyi mədəni tədbirlərdən başqa təhsil və digər sosial layihələri də həyata keçirir. İşinizin o tərəfi barədə də danışa bilərsiniz?

- Sosial layihələrə gəldikdə deyə bilərəm ki, son vaxtlar bu sahədə biz xüsusilə uğurlu işlərə imza atmışıq. Bu uğurun 95-98 faizi də yeganə insan - mənim həyat yoldaşım sayəsində əldə edilib. Məsələ ondadır ki, o fəal insandır. İxtisasca iqtisadçı olsa da, o özünü sosial layihələrin reallaşdırılmasında tapıb. Onun əməyi sayəsində Bakıda hər il Milad yarmarkası təşkil edilir. Bu yarmarka sayəsində əldə edilən vəsait Sarayda yerləşən uşaq evinə xərclənir. Mənim həyat yoldaşım səfir xanımı olsa da, gəlib məndən hansısa layihələri maliyyələşdirməyi xahiş etmir.

Yəni səfirlik maliyyə məsələsində ona yardım etməyib.

Sözsüz ki, hər bir alman səfirliyi sosial layihələrin reallaşdırılması üçün büdcəyə malikdir. Bu vəsaiti biz uşaq evlərinə və internatlara xərcləyirik. Məsələn, Saraydakı uşaq evi üçün paltaryuyan maşın almışıq. Göründüyü kimi, bu layihələri böyük hesab etmək olmaz. Bir il öncə başqa sağlamlıq imkanları məhdud olan uşaq evinin iki otağını restavrasiya etdik və ora iki tikiş maşını aldıq. Bu gün də həmin internatın sakinləri həm özlərinə nə isə tikə, həm də kiçik sifarişlər götürə bilərlər.

Həyat yoldaşım Saraydakı uşaq evi üçün xəmir hazırlamaq üçün maşın da alıb. Bu gün internatda tərbiyə alanlar özlərinə çörək bişirirlər. Əsas odur ki, internatdakılar nə isə yaratmaqla həyatda məna tapıblar.

Mənim həyat yoldaşım mənşəcə Kəlküttədəndir. Orada o Ana Tereza ilə yaxın işləyib. Mən də onunla şəxsən tanış idim. Və mən xatırlayıram, o mənə deyirdi ki, insanlara kömək etmək insana məmnuniyyət verir. Bununla yanaşı, Ana Tereza tez-tez təkrarlayırdı ki, insanlara kömək etmək üçün pul tapmaq problem deyil. Bu gün mən onun sözlərində haqlı olduğuna bir daha əmin oluram. Və bunu mənim həyat yoldaşım xeyriyyə fəaliyyətinə başlamaqla sübut etdi. O öz işinə xeyli sponsor cəlb edə bildi.

- Və sonda. Ötən görüşümüzdə özünüzə başqa şeylərlə yanaşı, nəvə arzulamışdınız...

- Bəli (gülümsəyir), mənim arzum çin oldu. Bizim çox gözəl balaca qız nəvəmiz dünyaya gəlib. O artıq 13 aylıqdır. O bizə sevinc verir. Artıq iki dəfə Azərbaycanda olub.

Adətə sadiq qalaraq, müsahibəmizin sonunda özümə arzu edə bilərəm ki, qoy Azərbaycanla əlaqələrimiz kəsilməsin, yaradılmış əlaqələr, münasibətlər uzun müddət qalsın. Sizin qəzetin oxucularına isə ilk növbədə sağlamlıq arzulayıram, qoy Qarabağ problemi tezliklə həll olunsun.

A. Əhmədova,

L.Bayramova

Ayna.-2010.-20 fevral.-S.15.