Möhsün Sənani - 110

Onu xatırlayanlar üçün

Milli teatrımızın görkəmli isimlərindən Möhsün Sənanini unutmayanlar üçün bu gün onun 110 illik yubileyidir. 1900-cü il iyunun 19-da Tiflisdə dünyaya göz açıb, 11 fevral 1981-də Bakıda dünyadan köçən bu unudulmaz aktyor öz adını Azərbaycanın teatr və kino tarixinə həkk edə bildi. Teatr və kinosunda silinməz izlər qoydu.

Möhsünün hələ yeniyetmə yaşlarından musiqi alətlərində çalmağa, oxumağa marağı varmış, o zamanın həvəskar truppalarında əvvəlcə sözsüz, sonra isə sözlü uşaq rolları oynamışdır. Beləliklə, 1915-ci ildən 1920-ci ilə kimi Tiflis Müsəlman Teatrında çalışır. Sovetləşmədən az sonra - 1920-ci ilin mayında Azərbaycan Dövlət Teatrı "yenidən təşkil edilir" və bu vaxtlar artıq yaxşı tanınan Möhsün Sənani baş rejissor A.İ.Şərifzadənin təşəbbüsü ilə bu teatra qəbul olunur. Bakı səhnəsində diqqəti cəlb etməyə başlayır.

1929-1939-cu illərdə M.Sənani Dağıstan Xalq Maarif Komissarlığının dəvəti ilə Mahaç-Qala teatrlarında çıxış etmiş, bir müddət avar milli teatrının bədii rəhbəri olmuşdu.

Sonra yenidən Bakıya qayıdır və Dövlət Akademik Dram Teatrında fəaliyyətini davam etdirir. Möhsün Sənani o vaxtdan ömrünün sonuna qədər fasilələrlə bu sənət ocağında çalışmışdı.

Onun sənət yoluna dərindən bələd olan sənətşünasların gətirdikləri rəqəmə görə, Möhsün Sənani bütün yaradıcılığı boyu 200-ə qədər rol oynamışdır. Bunlar öz xarakterləri etibarilə bir-birindən fərqlənən, müxtəlif ictimai-siyasi dövr və hadisələrlə bağlı obrazlardır. Dramatik rollar oynamaqla yanaşı, onda güclü yumor-məzhəkə istedadı, cəldlik, çeviklik, aydın diksiya, gözəl səs vardı və bunlar bütövləşərək Möhsün Sənani istedadını təcəssüm etdirirdilər.

Möhsün Sənani 50 il ərzində həm müasir, həm də klassik əsərlərdə yaratdığı həmin o yaddaşlardan silinməz obrazlara diqqət edək: Nəbi ("Qaçaq Nəbi"), Eldar ("Vaqif"), Həsənağa ("Əcz həkimi"), Mehdi ("Uzaq sahillərdə"), Qoçu Əsgər ("Məşədi İbad"), Toğrul ("Yaşar")... Yaxud kinofilmlərdən bizə yaxşı tanış olan obrazlar - "Səbuhi", "İsmət", "Kəndlilər", "Bakılılar"...

Arxiv sənədlərindən görürük ki, Möhsün Sənani həm də gözəl təşkilatçı idi, Azərbaycanın rayonlarına yollanmış, yerli teatrların təşkilinə bacardığı köməyi əsirgəməmişdir. Müntəzəm olaraq sənaye müəssisələrində, kənd əməkçiləri qarşısında, hərbi hissələrdə çıxış edirdi. Möhsün Sənani deyərmiş: "Mən yaratdığım obrazları həyatda axtarıb tapır və həmin adama bənzəməyə çalışıram".

Belə deyirlər ki, Möhsün Sənanini xalqa sevdirən onun sənətə olan böyük məhəbbəti idi. Ona tapşırılmış işə məsuliyyət hissilə yanaşdığı, öz işini sevə-sevə yerinə yetirdiyi söylənir.

Lalə AĞAYEVA

Ayna.- 2010.- 19 iyun.- S.20.