Vaqif Bayatlı Odər: "Hərdən ölümlə oynayırıq"

Ədib ölümün olduğuna inanmır

Oxucuların bədbin ruhlu şair kimi tanıdığı Vaqif Bayatlı Odər əslində çox nikbin insan imiş. Özü də oxucuların münasibətinə təəccüb edir. Şeirlərində ilahi gözəllikdən, sevgidən yazır. Amma əsas hədəfi qarışqalardır. Onların simasında bir çox xüsusiyyətləri üzə çıxarmağa çalışır. Qarışqaya böyük rəğbəti olan şair həm yaradıcılığından, həm də şairlərin indiki vəziyyətindən danışdı.

- Deyə bilərsinizmi, son illər ərzində şeirimizdə nələr dəyişib?

- Azərbaycan ədəbiyyatı dünya ədəbiyyatının güclü qollarından biridir. Təəssüf ki, bir çoxları bizim ədəbiyyatımızı zəif sayırlar. Bizim şeirimiz çox güclüdür. Əslində bu, təkcə Azərbaycanda deyil, bütün türk ölkələrində belədir. Bu gücün sürəti ildən-ilə artır. Buna sözün sürətinin artması kimi baxmaq olar. Bizim şeir ilahi həqiqətdən ilahi həqiqətə doğru gedir.

- Kimlər ədəbiyyatımızın zəif olduğunu zənn edir ki?

- Belə fikirləşən kiçik insanlardır. Hamı hər şeyi özü boyda görür. Söhbət onun fiziki boyundan getmir. İşgüzar, dünya haqqında gözəl fikirləri olan qarışqa dünya haqqında pis fikirdə olan, düşüncələri zəif olan insandan daha hündürdür. Fillər hər şeydə nəsə pislik axtarırlar. "Fil" deyəndə insanları nəzərdə tuturam.

- İndiki zamanda şairlərə qiymət verilir ki?

- Şairlər iki cür olur - zamanın şairləri, zamansızlığın şairləri. Zamanın şairlərinin işi odur ki, onlara qiymət, pul, maşın, fəxri ad, malikanə versinlər. Bunları doyuzdurmaq mümkün deyil və mənə elə gəlir ki, heç vaxt da mümkün olmayacaq. Dövlət təqaüd, xalq, əməkdar incəsənət xadimi adlarını verir ki, burada da çox böyük ədalətsizliklər var. Bütün bunlar gözəl şairlərimizə deyil, layiq olmayanlara verilir. Mənim anlamımda mən sözümün prezidentiyəm. Dünya da sözümü prezident kimi qəbul etsə, mənim fərmanım öz prezidentliyimi ləğv etmək olardı. Əlimdə imkan olsaydı, bütün o adları ləğv edərdim. Bu iş İlahiyə yaxın insanların əlində olsaydı, bəlkə bu adlara həqiqətən də ehtiyac olardı. Amma indi bu, mümkün deyil. Fəxri ad, təqaüd alacaq şairlərin siyahısını hazırlayıb, Prezident Aparatına - bu sahədən anlayışı olmayanlara təqdim edirlər. Əslində onlardan ədəbiyyatı bilmək tələb olunmur da. Şeir çox mürəkkəb şeydir. Şairlərin 90 faizi şeiri yaxşı bilmirsə, mən nə Prezident Aparatının işçilərindən, nə jurnalistlərdən, nə də başqalarından bunu tələb edə bilərəm. Şeirdə zərgər dəqiqliyi olmalıdır. Bu nöqteyi-nəzərdən mən hələ özümə "3" qiyməti verirəm. Şairi xalq seçməlidir.

Türkiyədə belə işlərə yaxşı münasibət var. Orada dövlət şairin dövlətə xidmətini nəzərə alıb, dövlət sənətçisi adını verir. Bizdə isə tamam başqa vəziyyətdir. Xalqın münasibəti nəzərə alınmadan dövlət "xalq artisti" adını verir. Türkiyədə aşıqlara xalq şairi deyirlər.

Bir çoxları elə bilir ki, mən xalq şairiyəm. Əgər insanlar belə düşünürsə, mənə dövlətin təltifi lazım deyil. Şair insanlar üçün çalışmalıdır. İnsanlar "şeiri yaxşı bilirəm" deyəndə əsəbiləşirəm.İnsan yalnız bir sahəni yaxşı öyrənə bilər. Kimsə başqa sahəyə də can atırsa, deməli, o, heç öz işini də bilmir. Mən özüm nəsr haqqında danışmağa qorxuram. İndi hər şey o qədər professionallaşıb ki... "Xəzər"jurnalının redaktoru olmuşam. Amma jurnalistika haqqında danışmağa qorxuram. Hətta 1991-ci ildə Mirzə Cəlil mükafatını mənə vermişdilər. Bununla belə, bu haqda danışmağa cəsarət etmirəm. İncəlikləri yalnız peşəkarlar bilər.

- Belə çıxır ki, indi ədəbiyyatda yalnız maddi gəlir güdənlər çoxdur...

- Onlar məni maraqlandırmır. Belələri ehtiyac uğrunda vuruşan insanlardır. Yalnız mənfəət güdənlər kimə lazımdır? Onları tanımaq da istəmirəm. Düzdür, şairlər arasında fəxri adı layiq olaraq alanlar da var. Ümumiyyətlə, bunun heç bir fərqi yoxdur. Əli Kərim ad almadan dünyadan köçdü. Hazırda ad alan şairlərin əksəriyyətindən daha çox tanınır

Əhməd Cavadın xalq şairi adı olub? Halbuki onunla fəxr edirik. Mən başa düşmürəm, titul insanlara nə verir axı?

- Sizcə, qələm əhli arasında niyə fikir ayrılığı yaranıb? Bir qrup yazar Azərbaycan Yazıçılar Birliyindən hey narazılıq edir.

- Mən heç kimdən narazı deyiləm və hamısını sevirəm. Çalışıram ki, hamı bir-birini sevsin. Yazıçılar arasında məhəbbət olmalıdır. Hətta fikrimi siyasiləşdirirəm də. Yaxşı olar ki, ölkələrdə iqtidarla müxalifəti, islamla xristian dünyasını bir-birinə sevdirək. Şairlərin əsas məqsədi sevgini gücləndirməkdir. Şair ürəkli insanlar və şairlər bunu etməlidirlər. Dünyada sevgini gücləndirməkdən daha gözəl nə ola bilər? Çalışmalıyıq ki, insanları eşqə doğru itələyək və nifrəti unutduraq.

Əslində yazarlar arasında həmişə mübahisə olub. Əvvəllər hamı bir-birindən şikayət yazırdı. Onlar əslində şair deyillər. Mən təsəvvür edə bilmirəm ki, şairin işi qurtarsın və başqa şairin işinə qarışaraq onu pisləsin. Bu, gülməli, mənasız, hətta ağlamalı bir şeydir. Bəlkə belələri heç şair deyil? Açığını deyim ki, mən Yazıçılar Birliyini başqa cür təsəvvür edirəm. Düşüncəmdə Yazarlar Birliyi ya klub şəklində açılmalıdır ki, kim gəldi qəbul edilsin, ya da 1500 üzvünü ixtisar edib oranı elitar etmək lazımdır. Yazıçılar Birliyi hüquqi, maliyyə məsələləri ilə məşğul olmalı, yeni nəsil yazarlarına yardım təşkilatı yaratmalı və ayrı-ayrı jurnallar buraxdırmalıdır. Xarici ölkələrdə belədir. Mən Yazıçılar Birliyinin ləğv olunmasının tərəfdarı da deyiləm. Əksinə, çox olmalıdır ki, bir-biri ilə rəqabət aparsınlar...

- Dünyanın dərdini niyə çəkirsiniz?

- Ona görə çəkirəm ki, dünyanın dərdi azalsın. Əslində, çəkdiyim dünyanın dərdi deyil, insanların dərdidir. Allah dünyanı dərdsiz yaradıb, dərdi insanlar yaradır. Elə insanlar var bilir ki, bir həftəyə öləcək, yenə pul yığır. Amerikada bir milyarder 9-10 milyardını payladı. Məlum oldu ki, 6 aydan sonra öləcək. O, peşman olmadı. Onun yerinə bizimkilər peşman oldu.

- Şeirlərinizdə ölümdən niyə bu qədər çox yazırsınız?

- Mən ölümdən yox, ölümsüzlükdən yazıram. Ölüm adında şey yoxdur. Ölüm mənasız söhbətdir insanların beyninə salınıb. Quran da deyir ölüm yoxdur.

- Bəs ölüm kimlərin oyunudur?

- Hə, belə bir şeri yazmışdım - Çingiz Mustafayev haqqında idi. "Gəl ölüm-ölüm oynayaq". Bu bir ağrıdır. Ölüm həm də İlahinin yanında biz - çocuq insanların ən gözəl oyunlarından biridir. Hərdən biz özümüz ölümlə oynayırıq...

XATUN

Ayna.- 2010.- 26 iyun.- S.18.