Mənsum İbrahimov: "Mən nə həyatda, nə də səhnədə aktyorluq edirəm"

Yalnız həqiqəti söyləməyə çalışır

O gün - 2008-ci il yanvarın 25-də - Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrında "Leyli və Məcnun" operasının yüzüncü tamaşası oynanılmışdı. Üzeyir Hacıbəylinin bu möhtəşəm əsərini dünyanın hər bir yerindən olan, dilimizi bilməyən seyrçilər ayaq üstə alqışlayırdılar. Səhnəmiz çox Leyli və Məcnunlar görüb, amma yüzüncü tamaşada Məcnunu oynamaq həmsöhbətimə qismət olmuşdu. Onu "iki əsrin Məcnunu", "yeddi Leylinin Məcnunu" da adlandırırlar. Müsahibim Xalq artisti, Dövlət mükafatçısı, Opera və Balet Teatrının solisti, məşhur xanəndə Mənsum İbrahimovdur.

Mənsum İsrafil oğlu İbrahimov 1960-cı ildə Ağdam rayonunda doğulub. 1982-1987-ci illəldə Asəf Zeynallı adına Bakı Musiqi Texnikumunun muğam şöbəsində, 1988-1993-cü illərdə Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin "Mədəni Maarif" fakültəsində təhsil almışdır. 1985-ci ildə Ü.Hacıbəylinin anadan olmasının 100 illiyinə həsr olunmuş müsabiqədə birinci dərəcəli diploma layiq görülən M. İbrahimov mərhum sənətkarımız Ş.Ələkbərovanın məsləhəti ilə Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrına dəvət olunub. 1993-cü ildən "Leyli və Məcnun" operasında Məcnunu ifa edir.

"Aşıq Qərib"də Qərib, "Gəlin qayası"nda Camal, "Sevil"də Azançı istedadlı muğam ustasının böyük peşəkarlıqla yaratdığı obrazlar sayılır. Azərbaycan muğam sənətini dünyanın yaxın və uzaq ölkələrində layiqincə təmsil edir.

- Ağdamı necə xatırlayırsınız?

- Mən 21 yaşıma qədər Ağdamda yaşamışam. Bu torpaq mənim üçün hər şeydir. Sanki səsimi Tanrı mənə bu torpaqda doğulduğuma görə verib. Bilirsiz ki, bizim bölgədə hamının gözəl səsi olub. Gözümü açandan sənətkarların içində böyümüşəm, onların gözəl ifasını dinləmişəm. Yaşadığım kəndimiz çox mənzərəli olub.Yaradıcı insanın formalaşmasında gözəl təbiətin böyük rolu var. Ağdama Qarabağın toy otağı deyirlər. Ağdam Qarabağın gözüdür. Xatirələr çoxdur, danışıram, həm də pis oluram, çünki doğma Qarabağımız düşmən tapdağı altındadır. Mən inanıram ki, biz torpağımıza qayıdacağıq.

- İnşallah, qayıdan kimi doğma torpaqda nəyi ifa etməyi arzulayırsınız?

- Bunu heç düşünməmişəm. Təki Ulu Tanrı bu günü bizə nəsib etsin, içimdən nə gəlsə, onu oxuyaram. Məncə, içimdəki o harayı ilk öncə "Qarabağ şikəstəsi" ilə çıxarda bilərəm.

- Ailənizdə sənətinizin davamçıları varmı?

- Adi bir Azərbaycan ailəsiyik. Həyat yoldaşım coğrafiya müəlliməsidir. Dörd övladım var, onların arasında sənətimi davam etdirən yoxdur. İki övladım Bakı Dövlət Universitetində tələbədir. Onları bir o qədər həvəsləndirmədim, heç özlərinin də həvəsi olmayıb. Təbii ki, hansısa övladımda fitri bir istedad duysaydım, ona mane olmazdım, əksinə, kömək edərdim. Övladlarım elm ardınca getdilər. Amma dörd yaşlı oğlum hələ çox kiçik olduğu üçün heç nə deyə bilmərəm, zaman göstərər. Sadəcə, mən onun əleyhinəyəm ki, "xanəndənin övladı gərək xanəndə olmalıdır", yaxud "həkimin övladı həkim olmalıdır".

- Mənsum müəllim bu sənətə gəldiyinə görə kimə borcludur?

- Tanrıya və sonra valideynlərimə. Mənə dəstək oldular, oxutdular. Onlar görürdülər ki, muğam ciddi sənətdir və mən də bu sənətə ciddi yanaşıram. Daha sonra mənə zəhmət çəkən müəllimlərimə borcluyam. Mərhum muğam müəllimim Vahid Abdullayev çox tez dünyasını dəyişdi. Mənə muğamın sirlərini öyrətdi. Gözəl xanəndəmiz Arif Babayevi hər zaman özümə mənəvi ustad hesab etmişəm.

- Bəs, Şövkət Ələkbərovanı necə xatırlayırsınız?

- 1985-ci ildə dahi Üzeyir Hacıbəylinin 100 illik yubileyi münasibəti ilə müsabiqə idi. Onda üçüncü kurs tələbəsi idim, müsabiqədə iştirak etdim və qalib oldum. Gözəl və təmənnasız insan olan Şövkət xanım münsiflər heyətində idi. Tanış olduq. Həmin il Şövkət xanım mənə Opera və Balet Teatrında işləməyi təklif etdi. Hətta teatrın rəhbərliyi ilə danışdı, ordakı müsabiqəyə mənimlə birlikdə getdi. Bədii Şura yığılmışdı: rejissorlar, dirijorlar, xalq artistləri. Onlar məni dinləyəndən sonra elə həmin günü teatra işə götürdülər.

- Deyirsiz Məcnun qiyafəsinə düşməkdən ötrü səkkiz il çalışmalı oldunuz, əvvəl kiçik rollardan başlamısız. Teatrlarda isə baş rollar üstündə rəqabət gedir...

- Mənim ilk oynadığım rol "Leyli və Məcnun"da Zeyd olub. Mənim bu operada Məcnun kimi uğur qazanmağımda bu kiçik rolların böyük rolu oldu. Operaya xanəndə kimi gəlmişəm, aktyor kimi gəlməmişdim. İllər ötdükcə təcrübə yığırdım. Yavaş-yavaş səhnədə yeriməyi, obraza girməyi öyrənirdim. Və nəhayət 1993-cü ildə teatrın rəhbərliyi mənə Məcnun rolunu etibar etdi. Hardasa yarım ildən çox bu rol üzərində işlədim. Hazırda Opera və Balet Teatrının baş rejissoru vəzifəsində çalışan Hafiz Quliyev o zamanlar bir rejissor kimi mənə çox kömək etdi. Vokal üzrə isə müəllimim Xalq artisti Canəli Əkbərov idi. Bilirsiz, azca da olsa, mənə zəhməti keçən insanları unutmamağa çalışıram. Unudan insan unudular.

- Siz yeddi Leyli ilə tərəf-müqabil olmusunuz. Bu yeddi Leylinin hansı ilə işləmək bir Məcnuna daha rahat idi?

- Onların yeddisi də xalq tərəfindən qəbul olunmuş, fəxri ada layiq görülmüş sənət adamlarıdır.Hər birinin öz dəst-xətti var, hər gülün öz ətri olduğu kimi. Amma tamaşalarımın 80 faizini mən Nəzakət Teymurova ilə oxumuşam, dəfələrlə qastrollara çıxmışıq. O, 1996-cı ildə teatra gəlib, ilk Məcnunu da mən olmuşam. Onun çox gözəl yanıqlı səsi var, obrazı ürəkdən yaşayır, səhnədə tərəf-müqabilinə qarşı çox diqqətli olur. Heç kəs düşünməsin ki, Leyli və Məcnunun qiyafələrini geyinib, ssenarini əzbərləyib səhnəyə çıxmaqla Leyli və Məcnun olursan. İndiki tamaşaçı iyirmi il öncəki tamaşaçı deyil, o daha tələbkardır, o daha da təbiiliyi arzulayır. Əsas meyar da təbiilikdir. Çox sevinirəm ki, son illərdə gənclərimizin muğama həvəsi və marağı artıb. Hətta neçə aylardır "Leyli və Məcnun" tamaşasına bilet tapılmır.

- Oynadığınız hansı tamaşanı heç unuda bilmirsiz?

- Elə tamaşalar olub. Hər tamaşadan sonra səhnə arxasında tanıdığım və tanımadığım insanların izdihamı ilə rastlaşıram. O insanların gözlərindəki sevgini, sevinci unuda bilmirəm.

Biz "Leyli və Məcnun"u Parisdə, YUNESKO-nun öz qərargahında, öz səhnəsində oynamışdıq. Və tamaşanın sonunda bütün parisli tamaşaçılarımız ayağa qalxdı. Fransa Avropanın mədəniyyət mərkəzlərindən biri sayılır. Dilimizi bilməyən fransızlar Üzeyir Hacıbəylinin yaratdığı bu əsər üçün zaldan "fantastik musiqi" sözlərini qışqırırdılar. Məhz bu tamaşanı, fransızları ayağa qaldırmağımızı heç vaxt yaddan çıxarmaram.

Bir var ki insan nəyinsə naminə bu sənətə gəlir, bir də var ki insan özünü bu sənətin fədaisi seçir, bu sənətə görə özünü fəda edir, heç nəyi düşünmür. Yorğun olanda, xəstə olanda yalnız sənətimi düşünmüşəm. Onda sənət özü insanı zirvələrə qaldırır. Əməkdar artist də olmuşam, bu gün Xalq artistiyəm, amma hərdən bunu unuduram, mənə Xalq artisti deyəndə, soruşmuşam: "Mən Xalq artistiyəm?" Düzdür, çox sevinmişəm, amma bu adlar üçün çalışmamışam.

- Özünüzü hansı muğamda daha rahat hiss edirsiniz, hansı muğam sizə daha əzizdir?

- Bütün muğamlar mənə əzizdir. Amma aralarında xalqımız tərəfindən daha çox dinlənilən, arzulanan muğamlar var. Bunlar "Segah"dır, "Şahnaz"dır, "Rast"dır. Daha çox "Segah"dır, çünki bizim Ana laylamız da Segah üzərində qurulub.

- İdeal hesab etdiyiniz xanəndə kimdir?

- Daha çox qədimi xanəndələrimizə qulaq asmağı sevirəm; Xan Şuşinskiyə, Zülfü Adıgözəlova, Şövkət Ələkbərovaya, Yaqub Məmmədova. Hazırda mənəvi ustadım Arif Babayevi dinləməyi çox sevirəm. Onun səsində şirinlik var, onun böyük ifa mədəniyyətinə heyranam.

- L.Tolstoyun sözüdür: "İnsan yaxşılığı ilk dəfə gücnən edir, amma bu yaxşı əməlləri təkrar edəndə onlar vərdişə çevrilir". Mənsum müəllim kimlərə yaxşılıq edib və yaxşılığa yamanlıqla cavab verən olubmu?

- Gözümü açıb atamı elə yaxşılıq edən görmüşəm, bu tərbiyəni almışam. Yaxşılıq etmək müsbət cəhətdir, amma mən bunu qəhrəmanlıq hesab etmirəm.Mən paxıllıq nədir bilməmişəm, indi də bu hiss mənə yaddır. Heç zaman yaxşılığın əvəzinə yaxşılıq gözləməmişəm, yaxşılığı təmənnasız etmişəm. Mənim haqqımda bəzən deyirlər ki, o ona daş atana da gül atır. Sülhsevərəm, kinsizəm. Amma yaxşılığıma yamanlıqla cavab verənlər də olub. Səhnəmizdə yarımçıq ifaçılar var, istedadların yolunu kəsənlər də yox deyil.

- "Sağlam bədən - bu əladır, sağlam ruh - ondan da yaxşıdır. Amma insan üçün, millət üçün bunlardan da önəmli olan xasiyyətdir, o xasiyyət ki qadını qadın, kişinin isə kişi edir". Mənsum müəllimin xasiyyəti necədir?

- Mülayim. Bilirsiz səbir etmək bizə peyğəmbərimizdən gəlib, nə qədər səbirli olsam da, yenə də Allahdan səbir diləyirəm. Bir çətinliklə rastlaşanda, yenə səbir edirəm. Hər halda, məndən heç kəsə ziyan deyməyib.

- Bü gün ətrafınızdaki dostlarınızı və uğurlarınızı ağlınızla, yoxsa ürəyinizlə qazanmısınız?

- Həyat tərzimlə. Çalışıram insanlara qarşı diqqətli olum. Belə deyim var: "Dost yolda tanınar". Bir də görürsüz hamı gülə-gülə çıxır səfərə, qayıdanda isə küsülü qayıdırlar. Dostluqda hansısa marağı güdməməlisən. O yerdə ki, maddi maraq var, dostluq ola bilməz. Səmimiliyi sevən insanam. Bəzən insanlar həyatda aktyorluq edir, mən nə həyatda, nə də səhnədə aktyorluq edirəm. Səhnədə obraza girib, o obrazı yaşayıram. Dönə-dönə atama təşəkkürümü bildirirəm ki, mənə belə tərbiyə verib.

- Mənsum müəllim həqiqəti söyləməyi bacarırmı?

- Muğam müsabiqəsinin münsiflər heyətində idim. Hər iştirakçıya həqiqəti söyləyirdim. Həyatda da həmçinin. Sadəcə, həqiqəti söyləməyin bir qaydası olmalıdır ki, insanın xətrinə dəyməyəsən. Mən heç zaman istər uşağa, istərsə yaşıdıma haqsız söz demərəm.

Sevinc İsmayıl

Ayna.-2010.-1 may.-S.19.