Müdafiə və təhlükəsizlik sektorunda nə baş verib?

(15 - 31 mart)

"SNT" əlavəsi çərçivəsində ənənəvi olaraq ötən dövrdə Azərbaycanın müdafiə və təhlükəsizlik sektorunda baş verənləri diqqətinizə çatdırırıq.

14-18 mart. ANAMA baş direktoru Nazim İsmayılov Cenevrədə Mina Əməliyyatları üzrə Milli Direktorlar və BMT Məsləhətçilərinin 14-cü görüşünə qatılıb.

16 mart. Türkiyənin Makina və Kimya Sənayesi Təşkilatının (MKEK) Azərbaycanın hərbi müəssisələri ilə birlikdə yaxın dövr üçün bir sıra mühüm layihələr həyata keçirməyi planlaşdırdığı qeyd olunub. MKEK-in satış və ixracat idarəsinin müdiri Akif Akgül bildirib ki, İDEX sərgisində imzalanan müqavilə çərçivəsində bir sıra sahələrdə əməkdaşlıq ediləcək (APA). Bura MP5 tapançapulemyotlarının istehsalı, 40 mm çaplı revolver tipli qumbaraatanların və onların döyüş sursatlarının istehsalı, birgə araşdırma və elmi-tədqiqatların aparılması, Azərbaycan məhsullarının birgə satışı daxildir. Azərbaycan müəssisələrində istehsal edilən "Kalaşnikov" avtomatları üçün döyüş sursatlarının yüksək keyfiyyətə malik olduğunu deyən şirkət nümayəndəsi bu məhsulun birgə satışının mümkün olduğunu xüsusilə qeyd edib. Akif Akgül Azərbaycan mühəndislərinin yaratdığı İST-12.7 "İstiqlal" snayper tüfənginin birgə istehsalının da müzakirə mövzusu olduğunu vurğulayıb. Akgül bildirib ki, MKEK bu silahın NATO ordularında istifadə olunan kalibrə uyğunlaşdırılmasını istəyir. Bunun üçün öncə araşdırma-tədqiqat işləri aparılacaq. "İstiqlal" snayper tüfənginin 14.5 mm çaplı versiyasına gəlincə, A.Akgül bu kalibrin NATO ordularında istifadə olunmadığını, lakin İST-14.5 tüfənginin antimaterial olaraq çox populyar olduğunu deyib. Bu silahın müştərək satışının, yaxud bəzi hissələrinin Türkiyədə istehsal olunmasının mümkünlüyünü vurğulayıb.

16 mart. Azərbaycan Dövlət Mülki Aviasiya Administrasiyasının direktoru Arif Məmmədov bildirib ki, rəsmi Bakı Azərbaycanın işğal olunmuş Dağlıq Qarabağ bölgəsində yerləşən Xankəndi şəhərində ermənilərin inşa etdiyi hava limanına uçuşlar edən təyyarələri məhv edə bilər. Artıq ötən ilin oktyabr ayında ADMAA bununla bağlı Beynəlxalq Mülki Aviasiya Təşkilatına (İCAO) da xəbərdarlıq göndərib.

16 mart. ATƏT Minsk Qrupunun həmsədrləri İqor Popov, Robert Bradtke və Bernar Fasye Xankəndidə işğalçı Dağlıq Qarabağ rejiminin başçısı Bako Saakyanla görüşüblər. Onlar təmas xəttindəki insidentlərin araşdırılması məsələsini müzakirə ediblər.

16-18 mart. Ukraynanın müdafiə naziri Mixail Yejel Azərbaycana rəsmi səfərə gəlib. O, azərbaycanlı həmkarı Səfər Əbiyevlə ikitərəfli hərbi əməkdaşlığın genişləndirilməsini müzakirə edib. M.Yejel prezident İlham Əliyev, baş nazir Artur Rəsizadə və Milli Məclisin sədri Oqtay Əsədov tərəfindən də qəbul edilib. Ukrayna MN nümayəndə heyəti səfər zamanı Hərbi-Təlim Mərkəzi və Hərbi Akademiya ilə tanış olub. Mixail Yejel Azərbaycan rəhbərliyi ilə apardığı danışıqları məhsuldar adlandırıb:

"Biz ilk növbədə hər iki ölkənin Silahlı Qüvvələri arasında hərbi əməkdaşlığa dair məsələləri, eləcə də silahların və hərbi texnikanın modernləşdirilməsinə dair məsələləri müzakirə etdik. Azərbaycan sovet dövründə istehsal olunmuş hərbi texnikanı Ukraynanın müdafiə sənayesi kompleksində təmir etdirmək və modernləşdirməkdə maraqlı olduğunu bildirib".

İkitərəfli hərbi-texniki əməkdaşlıqdan danışan nazir xatırladıb ki, bu sahədə ikitərəfli komissiya fəaliyyət göstərir. Komissiya üzvləri ötən ilin oktyabrında ilk iclasını keçirib, tədbirlər planı hazırlayıblar.

17 mart. İtkin Düşmüş və Girov Götürülmüşlərlə İş üzrə Dövlət Komissiyasının katibi Şahin Sayılov bildirib ki, 2009-cu ilin fevral ayında könüllü olaraq Azərbaycana keçən erməni əsgərlər Qrant Markosyan, Rafik Tevosyan, Vartan Sarkisyan öz xahişləri ilə bu yaxınlarda BMT-nin də vasitəçiliyi ilə üçüncü ölkəyə göndəriliblər.

17 mart. Ağdam rayonu ərazisində həyata keçirilən mübadilə prosesi zamanı 2009-cu il mayın 10-da Füzuli rayonu ərazisində əsir düşmüş Azərbaycan ordusunun çavuşu Anar Xanbaba oğlu Hacıyev Azərbaycana, eləcə də 2009-cu il mayın 9-da Gədəbəy rayonunun Göyəli kəndinin sakinləri tərəfindən saxlanılmış mülki şəxs Artur Qrişayeviç Badalyan Ermənistan tərəfə təhvil verilib.

17 mart. Polşa Milli Müdafiə Nazirliyi heyətinin Bakıya səfəri çərçivəsində Polşa və Azərbaycan müdafiə nazirlikləri arasında 2011-ci il üçün ikitərəfli əməkdaşlıq planı imzalanıb.

17 mart. Avropa Parlamentinin sədri Eji Buzek Brüsseldə Ermənistan baş naziri Tiqran Sərkisyanla keçirdiyi brifinqdə bəyan edib ki, hərbi münaqişədən istənilən yolla qaçmaq lazımdır.

17 mart. Bakıda 306 nömrəli marşrut ilə hərəkət edən "Daewoo" markalı iritutumlu avtobus yolu keçmək istəyən Müdafiə Nazirliyinin 43 yaşlı giziri Əbdülhəsənov Həsən Əbdülhəsən oğlunu vurub. Nəticədə piyada ağır kəllə-beyin və baş-beyin əzilməsi diaqnozu ilə mülki maşında Kliniki Tibbi Mərkəzə yerləşdirilərək ilkin tibbi yardım alıb. Daha sonra isə yaralı nazirliyin klinikasına aparılaraq həkim nəzarətinə verilib.

17 mart. Ermənistan MN bu ölkədə əsirlikdə olan Azərbaycan hərbçisi Roman Hüseynovun ölkəsinə qayıtmaq istəmədiyini bildirir. MN mətbuat katibi David Karapetyan bildirib ki, R.Hüseynov qayıtmaq istəsə, Ermənistan onu qaytarmağa hazırdır. Kiçik çavuş Roman Hüseynov ötən il avqustun 27-də Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən əsir götürülüb.

18 mart. ATƏT Minsk Qrupu bəyanat verərək Dağlıq Qarabağ münaqişəsi tərəflərini Azərbaycan, Rusiya və Ermənistan prezidentlərinin Soçi görüşünün danışıqlar prosesinə verdiyi müsbət impulsdan istifadə etməyə çağırıb. Bəyanatda o da deyilir ki, həmsədrlər ATƏT Minsk Qrupu missiyasının qiymətləndirici hesabatını prezidentlərə və Dağlıq Qarabağ separatçı rejiminə təqdim ediblər.

19 mart. Azərbaycan MN atəşkəsin pozulması nəticəsində erməni əsgərinin öldürülməsi barədə Ermənistan tərəfin yaydığı məlumatı təkzib edib. Nazirliyin mətbuat xidmətinin rəisi Eldar Sabiroğlu bildirib ki, Əsgəran rayonu ərazisində yerləşən, Ermənistan silahlı qüvvələrinə aid hərbi hissədə martın 17-də əsgərlər arasında günorta saatlarında başlanan mübahisə atışma həddinə çatıb və nəticədə iki erməni əsgər aldığı güllə yarasından yerindəcə keçinib. Bir nəfər isə ağır vəziyyətdə səhra hospitalına yerləşdirilib. Qeyd edək ki, Ermənistan mətbuatı martın 17-də Əsgəran istiqamətində atəşkəsin pozulması nəticəsində erməni hərbçi Aqaron Ayrapetyanın öldüyü barədə məlumat yayıb.

20 mart. Prezident İlham Əliyev deyib ki, Azərbaycanda ordu quruculuğuna diqqət bəzi xarici qüvvələri narahat edir. Onun sözlərinə görə, ordu quruculuğuna göstərilən diqqət, hərbi xərclərin artırılması, yeni hərbi texnikanın Azərbaycanda istehsal olunması məsələnin ədalətli həlli üçün əlavə imkanlar yaradacaq: "Bu gün Azərbaycanda ən müasir döyüş texnikası istehsal olunur. Artan iqtisadi imkanlarımız, enerji layihələrinin icrası nəticəsində əldə ediləcək əlavə gəlirlər, əlbəttə ki, Azərbaycanı bu cəhətdən daha da gücləndirəcək".

20 mart. MN-in Tərtər rayonu ərazisində yerləşən hərbi hissəsində ermənilər tərəfindən atəşkəsin pozulması nəticəsində 2010-cu ilin yanvarında Füzuli RHK-dan həqiqi hərbi xidmətə çağırılmış əsgər Elnur Mübariz oğlu Məmmədov (1991) şəhid olub.

23 mart. Füzuli rayonunun Aşağı Əbdürrəhmanlı kəndi yaxınlığında Ermənistan hərbçilərinin açdığı atəş nəticəsində Tovuz RHK-dan çağırılmış müddətdən artıq xidmət edən hərbi qulluqçu Samir Hidayət oğlu Ağayev (1986) həlak olub.

23 mart. Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin Şəmkir Hərbi Birləşməsinin hərbi hissələrindən birində baş vermiş güclü yanğın nəticəsində sığınacaq, odlu silah və döyüş sursatı yanıb. Yanğın zamanı, həmçinin, 6 əsgər müxtəlif dərəcəli yanıq xəsarətləri alıb: 2010-cu ilin oktyabrında Şəki Rayon Hərbi Komissarlığından (RHK) hərbi xidmətə çağırılmış Yusif Fərman oğlu Əhmədov; 2010-cu ilin yanvarında Salyan RHK-dan hərbi xidmətə çağırılmış Ülvi Yusif oğlu Məlikov; 2010-cu ilin iyulunda Bakının Nizami RHK-dan hərbi xidmətə çağırılmış Rasim Rəşad oğlu Əsədov; 2009-cu ilin oktyabrında Yevlax RHK-dan hərbi xidmətə çağırılmış Alı İnqilab oğlu Eminli; 2010-cu ilin oktyabrında Ağdam RHK-dan hərbi xidmətə çağırılmış Rəvan Qəhrəman oğlu Quliyev; 2010-cu ilin Yanvarında Lerik rayonundan hərbi xidmətə çağırılmış Elmar Rais oğlu Əliyev.

24 mart. Azərbaycan MSN mayın 10-13-də İstanbulda İDEF-2011 beynəlxalq müdafiə sərgisində 75 adda müdafiə təyinatlı məhsul nümayiş etdirəcəyini bəyan edib.

24 mart. Azərbaycan BMT-də 9 yaşlı Fariz Bədəlovun ermənilər tərəfindən öldürülməsi ilə bağlı məsələ qaldırıb. BMT-dəki daimi nümayəndə, səfir Aqşin Mehdiyevin bununla bağlı BMT Baş Katibinə məktubu təşkilata üzv dövlətlərin nümayəndəliklərinə göndərilib.

25 mart. ATƏT Minsk Qrupu həmsədrlərinin ötən il noyabrın 7-dən 12-dək Azərbaycanın işğal altındakı yeddi rayonunda humanitar və digər aspektlər də daxil olmaqla ümumi vəziyyətin qiymətləndirilməsi üçün həyata keçirilən qiymətləndirmə missiyasının hesabatının xülasəsi açıqlanıb. Xülasədə deyilir ki, ərazilərdə min kilometdən artıq yol qət edən həmsədrlər Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin fəlakətli nəticələrinin sübutlarını və sülh prosesində irəliləyişlərin olmadığını görüblər:

"Münaqişəyə qədər mövcud olmuş şəhər və kəndlər boşalıb və demək olar, tamamilə xarabalığa çevrilib. Laçın və Kəlbəcər şəhərləri, eləcə də xırda yaşayış məntəqələrində yaşayanların dəqiq sayı barədə məlumat olmasa da, onların sayı 1400 nəfərə yaxındır".

Həmsədrlərin qiymətləndirməsinə görə, işğal altındakı ərazilərdə 2005-ci ildən sonra əhalinin sayında əhəmiyyətli artım müşahidə edilməyib, bu ərazidəkilər çətin, inkişaf etməmiş infrastruktur, iqtisadiyyat və ictimai xidmətlərə məhdud çıxış şəraitində yaşayırlar. Onların əksəriyyətinin şəxsiyyətini təsdiq edən sənədləri yoxdur. İşğal altındakı ərazilərlə bağlı acı reallıq həmsədrləri bu qənaətə gətirib ki, status-kvo qəbuledilməzdir və münaqişənin həllində yalnız sülh danışıqları yolu ilə perspektivə çatmaq mümkündür. Həmsədrlər tərəflərin liderlərini münaqişənin birdəfəlik nizamlanmasını təhlükə altında qoymamaq üçün mübahisəli ərazilərdə hər hansı fəaliyyətdən çəkinməyə və bu ərazilərin görkəmini dəyişməməyə çağırıblar. Onlar işğal altındakı ərazilərdə qəbiristanlıqları qorumağı, eləcə də şəxsiyyəti təsdiq edən sənədi olmayan köçkünlərin statusunu dəqiqləşdirməyi tövsiyə edirlər.

25 mart. RF XİN rəsmi nümayəndəsi Aleksandr Lukaşeviç deyib ki, Rusiya Dağlıq Qarabağ münaqişəsi tərəflərinin dialoqa can atdıqlarını görür və ümid edir ki, gələcəkdə Ermənistan və Azərbaycan qoşunlarının təmas xəttində insidentlər olmayacaq.

26 mart. Azərbaycan diasporunun ABŞ Konqresində təşkil etdiyi seminarda ABŞ-Azərbaycan münasibətləri və Dağlıq Qarabağın Ermənistan tərəfindən işğalı faktı müzakirə edilib. Azərbaycan parlamentinin üzvləri Asim Mollazadə, Rasim Musabəyov və Ceyhun Osmanlı, diaspor liderləri Adil Bağırov və Bədir Məmmədli seminarda çıxış ediblər.

26 mart. Ermənilərin Füzuli rayonu istiqamətində atəşkəsi pozması nəticəsində kapitan Cəfərov Ramin Vaqif oğlu yaralanıb və hospitala yerləşdirilib.

26 mart. Bakı-Quba yolunun 28-ci kilometrliyində, Sumqayıt ərazisində yerləşən "Quba" kafesində Müdafiə Nazirliyinin "N" saylı hərbi hissəsinin giziri Azər Əsgərov (1984) "Makarov" markalı tabel silahı ilə Salyan rayon sakini Firuzə Əsədovaya (1989) bir dəfə atəş açaraq qətlə yetirib. A.Əsgərov daha sonra tapançadan başına atəş açaraq özünə qəsd edib. Gizir ağır vəziyyətdə Sumqayıt şəhər Təcilli Tibbi Yardım Xəstəxanasına çatdırılsa da, onun həyatını xilas etmək mümkün olmayıb. Polisdən bildirilib ki, hərbçinin hadisəni törətməsinin motivi hələlik məlum deyil.

26-27 mart. Azərbaycan daxili işlər nazirinin müavini, Daxili Qoşunların komandanı general-leytenant Zakir Həsənovun rəhbərlik etdiyi heyət Rusiya Daxili Qoşunlarının 200 illik yubileyi münasibəti ilə keçirilən tədbirlərə qatılıb.

27 mart. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin iki yüksək rütbəli zabiti - MN "N" saylı hərbi hissəsinin qərargah rəisi, mayor Nəsimi Xankişiyev və rabitə bölüyünün rəis müavini, mayor Tahir Məmmədov Şəmkir rayonu ərazisində avtoqəza nəticəsində aldıqları xəsarətlər nəticəsində hadisə yerində ölüblər.

27 mart. Azərbaycanın Ağdam rayonunun işğal altında olan ərazilərində ara-sıra partlayış səsləri eşidilib. Partlayışlar Şahbulaq dağı və Uzundərə adlanan ərazilər istiqamətində müxtəlif fasilələrlə qeydə alınıb. Məlumata görə, düşmən işğal altındakı ərazilərdə o qədər də böyük olmayan hərbi təlim keçirir. Bunun üçün isə bəzən artilleriyadan istifadə edilir. Digər məlumata görə, ermənilər işğal altındakı dağ massivlərində tikinti-mühəndis işləri məqsədi ilə partlayışlar törədirlər.

28 mart. Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi ATƏT-in Sahə Qiymətləndirmə Missiyasının hesabatına münasibət açıqlayıb. Bildirilir ki, Sahə Qiymətləndirmə Missiyasının nəticələri işğal olunmuş ərazilərdə qanunsuz fəaliyyətin aparılması ilə bağlı Azərbaycanın narahatlığının əsaslı olduğunu təsdiqləyib.

28 mart. Azərbaycanın milli təhlükəsizlik orqanlarının yaranmasının 92-ci ildönümü ilə bağlı MTN-də keçirilən tədbirdə nazir Eldar Mahmudov bildirib ki, Transmilli mütəşəkkil cinayətkarlıqla mübarizə üzrə keçirilən əməliyyat-axtarış tədbirləri nəticəsində 24 cinayət işi başlanıb, 44 nəfər cinayət məsuliyyətinə cəlb edilib. Onun sözlərinə görə, vaxtında görülmüş tədbirlər sayəsində xarici xüsusi xidmət orqanlarının və digər subyektlərin kəşfiyyat-pozuculuq və terror-təxribat fəaliyyətinin qabaqlanması və ifşa edilməsi istiqamətində işlər uğurla davam etdirilib. Əks-kəşfiyyat və hərbi əks-kəşfiyyat tədbirləri nəticəsində dövlətə xəyanətə və casusluğa görə 12 nəfər ifşa olunub. 2010-cu ildən hazırkı dövrədək antiterror xətti ilə keçirilmiş əməliyyat-axtarış tədbirləri nəticəsində 9 cinayət işi başlanıb, 29 nəfər cinayət məsuliyyətinə cəlb olunub.

30 mart-2 aprel. Azərbaycan Milli Məclisinin NATO Parlament Assambleyasındakı nümayəndə heyətinin üzvü Məlahət İbrahimqızı NATO-nun PfP çərçivəsində Cenevrədə təşkil edilən "Silahlara nəzarət, tərk-silah və kütləvi qırğın silahlarının yayılmaması məsələlərində parlamentlərin rolu" mövzusunda seminara qatılıb.

28 mart. Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin Füzuli rayonu istiqamətində atəşkəsi pozması nəticəsində Azərbaycan Ordusunun əsgəri, Masallı RHK-dan çağırılmış Ağa Ağamir oğlu Hüseynov (1991) düşmən gülləsinə tuş gəlib. Kürək nahiyəsindən güllə yarası alan A.Hüseynov hospitala yerləşdirilib.

31 mart. Azərbaycan və Türkiyə arasında "Fırtına" özüyeriyən artilleriya qurğusunun alğı-satqısına dair danışıqlar aparıldığına, cari ilin sonuna qədər bununla bağlı tərəflər arasında müqavilənin imzalanacağı barədə məlumat yayılıb.

31 mart. MN mətbuat xidmətinin məlumatına əsasən, Azərbaycan SQ hərbi qulluqçuları bu hərbi tədbirlərdə iştirak edəcəklər:

03-15.04.2011. FTP-dən əlavə. Qara Dəniz Təhlükəsizlik Proqramı üzrə kurs. Buxarest, Rumıniya, Vyana, Avstriya, Boston, ABŞ.

04-08.04.2011. NATO Qərargah zabitləri üçün tanışlıq kursu. Oberammerqau, Almaniya.

04-15.04.2011. Açılan Birgə Qüvvələrin Qərargah təlim kursu, Brunsum, Niderland.

04.04-11.06.2011. Azərbaycan-Pakistan ikitərəfli əməkdaşlıq planına əsasən, zabitlər üçün kəşfiyyat kursu, Murree, Pakistan.

05-06.04.2011. Azərbaycan-Qazaxıstan ikitərəfli əməkdaşlıq planına əsasən hidroqrafiya sahəsində əməkdaşlıq və Qazaxıstan HDQ üçün kadrlar hazırlanması məsələləri üzrə işçi görüşü, Bakı, Azərbaycan.

06.04-02.12.2011. Azərbaycan-ABŞ iş planına əsasən, suüstü əməliyyatlar üzrə zabit kursu, San Antonio, ABŞ.

06.04.2011-11.06.2012. Azərbaycan-ABŞ iş planına əsasən, HHQ Komanda Qərargah Akademiyasında kurs, San-Antonio, ABŞ.

06.04.2011-13.08.2012. Azərbaycan-ABŞ iş planına əsasən, xüsusi təyinatlı zabit kursu, San-Antonio, ABŞ.

07.04-30.09.2011. Azərbaycan-AFR ikitərəfli əməkdaşlıq proqramına əsasən, alman dili kursu, motoatıcı tabor komandiri kursu, Hürt, Almaniya.

08-15.04.2011. Təbabətə müraciət mövzusunda konfrans, Manheym, AFR.

11-15.04.2011. OCC Proqramı çərçivəsində qiymətləndiricilər üçün 21-ci təlim kursu, Kavadarçi, Makedoniya.

11-15.04.2011. IPOC Ali zabitlər üçün keçiriləcək kurs çərçivəsində "Tərəfdaşlar üçün tanışlıq kursu", Roma, İtaliya.

11-15.04.2011. Strateji kommunikasiya kursu, Ankara, Türkiyə.

11-17.04.2011. 14-cü Beynəlxalq Dənizçilik yarışları, İstanbul, Türkiyə.

11.04-01.07.2011. FTP-yə əsasən, hərbi ingilis dili kursu. Budapeşt, Macarıstan.

12-14.04.2011. FTP-dən əlavə. Sülh Naminə Tərəfdaşlıq Konsorsiumunun Terrorizmlə mübarizə üzrə İşçi Qrupunun növbəti görüşü.

Ayna.- 2011.- 2 aprel.- S.9-10.