Bu gün ailə quranların 13 faizinin övladı olmur

Nikahdan əvvəl tibbi müayinə çox vacibdir

Bu il Azərbaycanda 155 min doğuş qeydə alınır. Gələn il 196 min doğuş proqnozlaşdırılır.

MM sosial siyasət komitəsinin sədri Hadı Rəcəbli bildirib ki, gələn il təxminən 54 min ölü gözlənilir:

"Ümumilikdə gələn il Azərbaycanda təxminən 140 min artım olacağı proqnozlaşdırılır. 1992-ci ildən indiyə qədər Azərbaycanda əhali iki dəfə artıb. Biz istəyirik ki, həyata keçirdiyimiz sosial layihələrlə bu tendensiyaya təkan verək. Amma təəssüflə onu da qeyd etməliyəm ki, bu gün nikaha girənlərin 13 faizinin övladı olmur".

Artıq Azərbaycanda nikahdan əvvəl tibbi müayinə çox vacibdir. Sosial siyasət komitəsinin sədri deyir ki, əgər talassemiya xəstələri nikaha girirsə, uşaq dünyaya xəstə gəlir. "Əgər nikaha girənlər pulla arayış alarsa, Cinayət Məcəlləsində məsuliyyət qoyulacaq. Həmin saxta arayış verən cəzalandırılacaq. Artıq bu barədə layihə hazırlanır", - deyə Rəcəbli vurğulayıb.

Bundan başqa, Rəcəbli bildirib ki, nikahdan öncə tibbi müayinənin məcburi olması çox aktuallaşıb.

Millət vəkili deyir ki, dövlətin, cəmiyyətin sağlamlığının təmin edilməsi üçün ailə sağlamlığı zəruri şərtdir. Odur ki, nikaha daxil olan şəxslərin tibbi müayinədən keçməyi vacibdir. Bu övladların sağlamlığı möhkəm ailənin təməlidir! Ailə həyatına qədəm qoyan gənclərin qan qohumluğunun yaratdığı fəsadlar haqqında tam məlumatı olmalıdır. Tədqiqatlar sübut edir ki, yaxın qohumlar arasında bağlanan nikah nəticəsində dünyaya gələn körpələr xəstəliklərə, qısaömürlülüyə daha meyillidirlər. Onların nəsilvermə qabiliyyəti isə daha aşağıdır.

Sağlam uşaq sağlam ailədə böyüyür. Hər hansı bir problemi öncədən bilib qarşısını almaq onu həll etməkdən daha asandır.

Əfsuslar olsun ki, bəzən insanlar öz sağlamlıqları barədə yalnız dünyaya xəstə uşaq gətirdikdə və ya ümumiyyətlə, hər hansı bir problemlə üzləşdikdə fikirləşirlər. Halbuki bu xoşagəlməz hadisənin qarşısını əvvəlcədən almaq mümkündür. Sağlam ailənin formalaşması kimi vacib bir prosesdə gənclərin ailə həyatı qurmazdan əvvəl tibbi müayinədən keçməsi dünyaya göz açan uşaqların irsi və ya anadangəlmə xəstəliklərlə doğulmasının qarşısının alınması və ailələrin şən, firavan, rahat həyat sürmələri üçün atılan addımların başlanğıcıdır.

Ailə və nikah sosial institut kimi bir çox funksiyaları yerinə yetirir. Əksər tədqiqatçıların fikrincə, bunlardan ən mühümü reproduktiv funksiyalardır. Reproduktiv hüquqlar insan hüquqlarının ayrılmaz hissəsidir. Bu, insan hüquqları sahəsində beynəlxalq standartlara əsaslanır və hər bir şəxsə nikah bağlamaq, məcburiyyət olmadan nəsilartırma məsələsində sərbəst qərar qəbul etmək imkanı verir. Cinsindən, irqindən, yaşından və dinindən asılı olmayaraq, hər insanın reproduktiv və sosial sağlamlıq hüququ vardır. Gələcək ailə cəmiyyət qarşısında müəyyən məsuliyyət daşıyır. Gənclər ailə həyatı qurarkən yalnız özləri barədə deyil, dünyaya gətirdikləri övladları barədə də fikirləşməlidirlər. Gələcək valideynlərin öz sağlamlıqlarının qeydinə qalmaları dünyaya gətirdikləri körpənin sağlamlığının təminatıdır.

Nikahdan əvvəl tibbi müayinə keçirilmədikdə yarana biləcək problemlərdən biri sonsuzluqdur. Hepatit, QİÇS və s. xəstəliklərin vaxtında aşkarlanmaması, dünyaya irsi və ya anadangəlmə xəstəliklərlə gələ biləcək xəstə uşaqların sayının artması da ciddi problemdir. Xəstə valideynlərdən dünyaya gələn uşaqlarda ən çox təsadüf olunan xəstəliklər psixi və fiziki inkişafda anadangəlmə çatışmazlıqlar, qan xəstəlikləri - talassemiya, hemofiliya və s.-dir.

Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi xəbərdar edir ki, yarana biləcək problemlərin qarşısının alınması üçün sağlam həyat tərzini seçin, dünyaya gələcək uşaqların səhhətini fikirləşin, nikah qurmağa məsuliyyətlə yanaşın!

Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi keçirdiyi sorğu zamanı cəmiyyətimizdə reproduktiv sağlamlıq anlayışının bəzi vacib aspektləri öyrənilib. Bunlara hər şeydən əvvəl insanların reproduktiv yönəlmələri və reproduktiv davranışı aiddir. Fokus qruplarında iştirakçıların əksər hissəsi nikahdan əvvəl tibbi müayinənin vacibliyinə müsbət münasibət bildiriblər. Gələcək övladların irsi xəstəliklərlə doğulacağı və yaxud ümumiyyətlə, dünyaya uşağın gəlməməsi ehtimalı (sonsuzluq) gəncləri ən çox narahat edən problemlər siyahısındadır. Fokus qrupların iştirakçıları sırasında nikahdan əvvəl tibbi müayinənin məcburi olaraq keçirilməsinə heç bir ehtiyac olmadığını bildirən gənclər də vardır. "Hər bir insan öz sağlamlığına özü şüurlu surətdə nəzarət etməlidir" söyləyən gənclər mütəmadi olaraq həkim müayinəsindən keçdiklərini bildirmişlər. Sorğu iştirakçıları eyni zamanda özlərinin qan qohumu ilə nikaha daxil olmalarını da qeyri-mümkün hesab edirlər. Bu yanaşma ilə bağlı kişilərdən təşkil olunmuş fokus qrupunun iştirakçıları da öz mənfi münasibətlərini bildirmişlər.

Adıçəkilən komitə mütəxəssislərlə birlikdə ailə həyatı qurmazdan əvvəl vətəndaşların hansı növ tibbi müayinədən keçməyinin zəruriliyini müəyyənləşdirib. Mütəxəssislər tibb müəssisələrində həkim müayinəsi (psixoloq, narkoloq, dəri-zöhrəvi, vərəm və s.) və aidiyyəti üzrə analizlərin verilməsi zəruri hesab edilib.

Nikahdan əvvəl kişilər üçün nəzərdə tutulmuş tibbi müayinələr:

1. Qan qrupu rezus faktor

2. Cinsi əlaqə ilə keçən xəstəliklər (QİÇS, hepatit B, hepotit C, xlamidioz, herpes, ureoplazmoz, sifilis və s.)

3. Spermoqramma

4.Talassemiya

5. Genetik xəstəliklər

Nikahdan əvvəl qadınlar üçün nəzərdə tutulmuş tibbi müayinələr:

1. Qan qrupu rezus faktor

2. Cinsi əlaqə ilə keçən xəstəliklər (QİÇS, hepatit B, hepotit C, xlamidioz, herpes, ureoplazmoz, sifilis və s.)

3. Toksoplazmoz, sitalomeqalovirus və s.

4. Talassemiya

5. Genetik xəstəliklər

6. Ağ ciyərin ümumi rentgen müayinəsi

7. Qadın cinsiyyət orqanlarının ultrasəs müayinəsi

Qeyd edək ki, QİÇS - Qazanılmış İmmun Çatışmazlığı Sindromu deməkdir. İİV-ə yoluxmuş insanlarda müdafiə (immun) sistemi zəiflədiyinə görə onlar bir çox xəstəliklərə asanlıqla tutulurlar. Bu xəstəliklər ölümlə nəticələnir.

Talassemiya genetik qüsur nəticəsində hemoqlobin sintezinin pozulması və xroniki anemiya ilə xarakterizə olunan irsi qan xəstəliyidir.

Hepatit B qaraciyərdə iltihab və qaraciyər hüceyrələrinin məhvi ilə müşahidə edilən bir xəstəlikdir.

Nikahdan əvvəl alınması nəzərdə tutulan tibbi arayış - ailə həyatı qurmaq istəyən insanların tibbi sağlamlığı haqqında bir sənəddir. Komitə hesab edir ki, tibbi arayış dövlət və özəl tibb müəssisələrində təsdiq edilə bilər. Müayinədən sonra verilmiş tibbi arayış ailə həyatı quran insanları bir sıra problemlərdən sığortalayır. Hər bir insanın düzgün qərar qəbul edə bilməsi üçün onun dəqiq informasiyası olmalıdır. Tibbi müayinə insanların onlara bəlli olmayan xəstəliklərinin (vərəm, sonsuzluq, QİÇS, psixi, dəri-zöhrəvi və s.) üzə çıxmasına imkan verir. Ailə qurmağa hazırlaşanların bir-birinin səhhəti barədə tam bilgisi olmalıdır. Yalnız bilgi əldə edildikdən sonra ailə həyatı qurub-qurmamaq barədə şüurlu qərar çıxarıla bilər.

Gələcək nəslin taleyi dünyaya gələcək övladın fiziki və əqli cəhətdən sağlam olmasından asılıdır.

Nikaha daxil olmazdan əvvəl tibbi müayinənin məqsədi sağlam ailə özəyinin qurulması, nikaha daxil olan uşaqların dünyaya irsi və ya anadangəlmə xəstəliklərlə gəlməsinin qarşısının alınmasına nail olmaqdır. Əksər ölkələrdə nikaha daxil olan şəxslərin tibbi müayinəsi, habelə tibbi-genetik, tibbi-psixoloji və ailənin planlaşdırılması məsələləri üzrə məsləhət verilməsi onların razılığı ilə yaşayış yerindəki dövlət və bələdiyyə tibb müəssisələrində pulsuz həyata keçirilir. Əgər Azərbaycanın qanunvericiliyində müvafiq dəyişiklik edilərsə, nikahdan öncə tibbi müayinə həm məcburi, həm də pulsuz ola bilər.

A.Əhmədova

Ayna.- 2011.- 3 dekabr.- S.15.