Orduda itkilər

2003-2011-ci illərin statistik göstəriciləri açıqlandı

Bu il yanvarın 27-də Hərbi Prokurorluqda keçirilmiş geniş kollegiya iclasında hərbi prokuror, ədliyyə general-leytenantı Xanlar Vəliyev qeyd etmişdi ki, 2009-cu ilə nisbətən ötən il SQ-də və qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş başqa silahlı birləşmələrdə qeydə alınmış hərbi xidmət əleyhinə olan cinayətlər 3,8 faiz, o cümlədən tabelik qaydaları əleyhinə olan cinayətlər 12,7 faiz, hərbi xidmətdən yayınma cinayətləri 9,5 faiz, hərbi hissəni və ya xidmət yerini özbaşına tərk etmə cinayətləri 13,7 faiz, qəsdən adam öldürmə cinayətləri 46,2 faiz, özünü öldürmə həddinə çatdırma cinayətləri 23,5 faiz, hakimiyyətdən sui-istifadə etmə cinayətləri 8,2 faiz, qulluğa səhlənkar yanaşma cinayətləri 18,2 faiz, silahla və ətrafdakılar üçün yüksək təhlükə törədən əşyalarla davranış qaydalarını pozma cinayətləri 24 faiz, rüşvət alma və rüşvət vermə cinayətləri 6,8 faiz azalıb. Hərbi hissəni və xidmət yerini döyüş şəraitində özbaşına tərk etmə halları baş verməyib.

Eyni zamanda, onun sözlərinə görə, 2010-cu ildə tabelik münasibətləri olmayan hərbi qulluqçular arasında qarşılıqlı münasibətlərin nizamnamə qaydalarını pozma cinayətləri 6,8 faiz, texnikanı idarəetmə və istismar qaydalarını pozma cinayətləri 62,5 faiz və qeyri-hərbi cinayətlər 18,9 faiz artıb. Təhqiqat orqanlarının fəaliyyətində qanunların icrasına nəzarət qaydasında 182 yoxlama keçirilib, nəticədə 2450 qanun pozuntusu aşkar edilib. Bununla əlaqədar 146 nəfərə xəbərdarlıq edilib, 67 cinayət işi başlanıb, təhqiqat orqanlarının icraatında olan işlər üzrə 122 yazılı göstəriş verilib, cinayət işlərinin başlanmasının rədd edilməsinə dair 74 qanunsuz qərar ləğv edilib.

"Doktrina" Jurnalistlərin Hərbi Araşdırmalar Mərkəzinin Azərbaycanın kütləvi informasiya vasitələri üzərində həyata keçirdiyi monitorinqin nəticələrinə əsasən isə, 2010-cu ildə Azərbaycan müdafiə və təhlükəsizlik sektorunda itkilər ən azı 71 nəfər təşkil edib, 71 nəfərsə yaralanıb (xəsarət alıb). Əldə olunan rəqəmlərə görə, müvafiq dövrdə döyüş itkiləri 17 (16 erməni gülləsi, 1-i mina partlayışı), qeyri-döyüş itkiləri isə 54 nəfər təşkil edir. Ötən il 7 nəfər xəstəlikdən, 9 nəfər intihardan, 16 nəfər qeyri-nizamnamə hərəkətlərindən, 15 nəfər təyyarə və avtomobil qəzalarından, 6 nəfər müəmmalı hal nəticəsində, 1 nəfərsə donvurmadan həyatlarını itirmişlər.

Araşdırmalara görə, itkilərin 95 faizi Müdafiə Nazirliyinə tabe hərbi hissələrin hərbi qulluqçuları, qalanları isə Dövlət Sərhəd Xidməti, Daxili Qoşunlar və digər güc strukturlarına aiddir.

Mərkəz ekspertləri hesab edir ki, 2011-ci il təhlükəsizlik və müdafiə sektorunda itkilərin ümumi sayında da kəskin artım hiss olunur. Belə ki, 2011-ci ilin geridə qalan dövründə Azərbaycan təhlükəsizlik və müdafiə sektorunun itkiləri 22 nəfər təşkil edib. Ötən müddətdə 14 nəfər yaralanıb (və ya xəsarət alıb). Müvafiq dövrdə döyüş itkiləri (erməni gülləsi) 3 nəfər, qeyri-döyüş itkiləri isə 19 nəfər təşkil edir. 1 nəfər naməlum səbəbdən, 2 nəfər qar uçqunundan, 2 nəfər bədbəxt hadisədən (dəm qazından boğulma), 1 nəfər avtoqəzadan, 3 nəfər xəstəlikdən, 9 nəfərsə qeyri-nizamnamə hadisələrindən dünyasını dəyişib. 1 nəfərsə intihar edib. Dünyasını dəyişənlərin 21-i Müdafiə Nazirliyinin, 1-i isə Daxili Qoşunların hərbi qulluqçusu olub.

2011-ci il itkilərinin ümumi siyahısı:

İtkilər

4 yanvar. 2010-cu ilin oktyabrında Tovuz rayon Hərbi Komissarlığından çağırılmış 19 yaşlı əsgər Tural İbrahimov Müdafiə Nazirliyinin hospitalında vəfat edib (səbəbləri dəqiq deyil).

4 yanvar. DSX-nin Astaradakı zastavasında 2010-cu ilin yanvarında Ağsu RHK-dan çağırılmış 19 yaşlı Niyaz İsrafilov sərəncamında olan avtomat silahdan atəş açaraq əsgər yoldaşı, Yevlax RHK-dan çağırılmış 19 yaşlı İdris İsmayılovu qətlə yetirib. DSX-nin məlumatına görə, hadisə silahla ehtiyatsız davranma nəticəsində baş verib.

10 yanvar. SQ-nin Qazax rayonunda yerləşən N saylı hərbi hissəsinin əsgəri, 1992-ci il doğumlu 15.10.2010-cu ildə Binəqədi RHK-dan çağırılmış Səfərov Nurlan Telman oğlu intihar edib.

15 yanvar. Naxçıvan MR-də əsgərlər - 1991-ci il doğumlu, 2010-cu ilin oktyabrında Sumqayıt şəhər Hərbi Komissarlığından həqiqi hərbi xidmətə çağırılmış Bayramov Elşad İsmayıl oğlu və 1991-ci il doğumlu, 2010-cu ilin yanvarında Babək rayonundan həqiqi hərbi xidmətə çağırılmış Həmzəyev Təbriz Vəli oğlu qar uçqunu zamanı həlak olublar.

17 yanvar. Ermənistan silahlı bölmələrinin Tərtər rayonunun Çiləbürt kəndi yaxınlığındakı mövqelərdən açdığı atəş nəticəsində əsgər, 1990-cı il doğumlu, 2010-cu ilin oktyabrında Sumqayıt şəhər Hərbi Komissarlığından hərbi xidmətə çağırılmış Azadəliyev Məmməd Rasim oğlu şəhid olub.

25 yanvar. MN Təlim-Tədris Mərkəzinin zabiti, leytenant Rafael Elxan oğlu Yusifli kirayədə yaşadığı evdə dəm qazından boğularaq ölüb.

25 yanvar. Daxili Qoşunların əsgəri, Xaçmaz RHK-dan həqiqi hərbi xidmətə çağırılmış 18 yaşlı Əliyar Cəfərov vəfat edib. Onun xəstəlikdən dünyasını dəyişdiyi bildirilir.

25 yanvar. Ermənistan SQ-nin Ağdamın Cəvahirli kəndi yaxınlığındakı mövqelərindən açılan atəş nəticəsində hərbi qulluqçu, 1985-ci il doğumlu leytenant Zamin Allahverdi oğlu Məmmədov şəhid olub.

29 yanvar. Goranboydakı hərbi hissənin əsgəri, 2011-ci il yanvarın 3-də Birləsuvar RHK-dan hərbi xidmətə çağırılmış 1992-ci il doğumlu Fərəcli Nuran Vahid oğlu dünyasını dəyişib. Səbəblər bəlli deyil.

3 fevral. MN Naxçıvan MR-dəki hərbi hissəsində Tovuz RHK-dan çağırılmış Qaybalı Əli oğlu Məhərrəmovun sərəncamında olan avtomat silahdan açdığı atəş nəticəsində onun əsgər yoldaşı, Şərur RHK-dan çağırılmış Camal Etibar oğlu Abbasov həyatını itirib. MN-in açıqlamasına görə, hadisə silahla ehtiyatsız davranış nəticəsində baş verib.

9 fevral. Ağdam RHK-dan çağırılmış SQ əsgəri Hüseynov Sarvan Vidadi oğlu Naxçıvandakı hərbi hissədə böyrək çatışmazlığından (MN versiyası) vəfat edib.

11 fevral. MN Təlim-Tədris Mərkəzinin şöbə rəisi polkovnik Aydın Allahverdiyev yaşadığı evdə dəm qazından boğularaq dünyasını dəyişib.

20 fevral. Müdafiə Nazirliyinin Goranboydakı hərbi hissələrinin birində baş verən hadisə zamanı 7 nəfər ölüb. Ölən hərbçilər 1991 və 1992-ci il doğumludurlar. Hadisənin səbəbləri barədə hələlik açıqlama verilmir. Siyahı belədir:

Quliyev Naib Fəxrəddin oğlu - 1992-ci il doğumlu, 2010-cu ilin aprelində Beyləqan RHK-dan hərbi xidmətə çağırılıb; Cavadzadə Cavid Vəkil oğlu - 1991-ci il doğumlu, ötən ilin yanvarında Mingəçevir Şəhər Hərbi Komissarlığından hərbi xidmətə çağırılıb; Suanverdiyev Nurlan Radfel oğlu - 1991-ci il doğumlu, ötən ilin aprelində Ağdam RHK-dan hərbi xidmətə çağırılıb; Xocberov Ramazan Abdulla oğlu - 1992-ci il doğumlu, ötən ilin aprelində Balakən RHK-dan hərbi xidmətə çağırılıb; Kərimov Əfqan Yaşar oğlu - 1991-ci il doğumlu, 2009-cu ilin oktyabrında Balakən RHK-dan hərbi xidmətə çağırılıb; Hüseynov Əhməd Əhmədalı oğlu - 1992-ci il doğumlu, ötən ilin yanvarında Ağcabədi RHK-dan hərbi xidmətə çağırılıb; Quliyev Zakir Etibar oğlu - 1991-ci il doğumlu, ötən ilin yanvarında Bakının Yasamal RHK-dan hərbi xidmətə çağırılıb.

20 fevral. Ermənistan silahlı qüvvələrinin bölmələrinin Füzuli rayonunun ərazisindəki adsız yüksəkliklərdə, Aşağı Seyidəhmədli və Aşağı Əbdülrəhmanlı kəndləri yaxınlığında yerləşən mövqelərindən Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin üzbəüz mövqelərini atəşə tutması nəticəsində 1990-cı il doğumlu, 2009-cu ilin oktyabrında Neftçala RHK-dan hərbi xidmətə çağırılmış əsgər Hüseynov Tural Murad oğlu şəhid olub.

23 fevral. Tovuz rayonunda baş vermiş yol qəzasında əsgər, 1992-ci il doğumlu Ramin Əlisafa oğlu Cəbrayılov hadisə yerində keçinib.

Yaralılar (və ya xəsarət alanlar)

6 yanvar. Ermənistan silahlı bölmələrinin Ağdam rayonunun Mərzili kəndi ərazisindən açdığı atəş nəticəsində əsgər, 1991-ci il doğumlu, 2010-cu ilin yanvar ayında Qaradağ RHK-dan çağırılmış Hüseynov Ülvi İftixar oğlu döş nahiyəsindən və sağ qolundan yaralanıb. Əsgərin vəziyyətinin ağır olduğu bildirilib.

17 yanvar. Ermənistan silahlı birləşmələrinin Tərtər rayonunun Qızıloba kəndi yaxınlığında açdığı atəş nəticəsində 1991-ci il doğumlu əsgər Vüsət Vasif oğlu Bilalov döş qəfəsindən yaralanıb. Əsgər hospitala yerləşdirilib. V.Bilalov 2010-cu ilin yanvar ayında Şamaxı RHK-dan həqiqi hərbi xidmətə çağırılıb.

19 yanvar.MN-in Qazax rayonunda yerləşən hərbi hissəsində əsgər, Cəbrayıl RHK-dan həqiqi hərbi xidmətə çağırılmış 18 yaşlı Ramin Behbud oğlu Quliyev sərəncamında olan avtomat silahdan açılan atəş nəticəsində özünü yaralayıb. Yaralı əsgər hospitala yerləşdirilib. MN-dən bildirilib ki, hadisəyə əsgərin silahla ehtiyatsız davranması səbəb olub.

20 yanvar. Ermənilərin cəbhənin Tərtər istiqamətində, Çiləbürt kəndi yaxınlığında atəşkəsi pozması nəticəsində Azərbaycan Ordusunun zabiti, 1986-cı il doğumlu Şamil Əli oğlu Sadıqov ağır yaralanıb.

23 yanvar. Ali Hərbi Təyyarəçilik Məktəbinin kursantı, Xəzər RHK-dan hərbi xidmətə çağırılmış Cəlilov Əfsun Firidun oğlu Gədəbəy RHK-dan çağırılmış Alməmmədov Mikayıl Azər oğlunu bıçaqlayıb. Qarın boşluğundan ağır xəsarət alan Alməmmədov xəstəxanaya çatdırılıb.

24 yanvar. Bakı-Qazax yolunun Şəmkir rayonu, Çinarlı kəndi ərazisində "VAZ-2107" markalı avtomobilin "UAZ" markalı hərbi maşınla toqquşması nəticəsində bir hərbçi yüngül bədən xəsarəti alıb.

17 fevral. Ermənistan silahlı birləşmələrinin Tərtər rayonunun Qızıloba kəndi yaxınlığında açdığı atəş nəticəsində 1991-ci il doğumlu əsgər Vüsət Vasif oğlu Bilalov döş qəfəsindən yaralanıb. Əsgər hospitala yerləşdirilib. V.Bilalov 2010-cu ilin yanvar ayında Şamaxı RHK-dan həqiqi hərbi xidmətə çağırılıb.

20 fevral. Ermənistan silahlı qüvvələrinin fevralın 20-də Füzuli rayonunun Aşağı Əbdürrəhmanlı kəndi yaxınlığında atəşkəsi pozması nəticəsində 19 yaşlı əsgər Rzazadə Hikmət Ağa oğlu yaralanıb. Əsgər hospitala yerləşdirilib. Rzazadə Cəlilabad RHK-dan hərbi xidmətə çağırılıb.

22 fevral. Müdafiə Nazirliyinin Gəncə şəhərində yerləşən "N" saylı hərbi hissəsində əsgər Səlimzadə Loğman İlqar oğlu üçüncü mərtəbədən yıxılıb. Yaralı əsgər hospitala yerləşdirilib, onun vəziyyəti kafi dəyərləndirilir. Qeyd edək ki, L.Səlimzadə 2011-ci ilin yanvarında Ağsu RHK-dan həqiqi hərbi xidmətə çağırılıb.

23 fevral. Tovuz rayonunda baş vermiş yol qəzasında beş hərbçi yaralanıb. Onlar 1987-ci il doğumlu leytenant Elvin Aslan oğlu Atakişiyev, Qazax Hərbi Prokurorluğunun təcrübədə olan müstəntiqi, 1984-cü il doğumlu Abbas Kainat oğlu Bayramov, müddətdən artıq hərbi qulluqçu, 1987-ci il doğumlu Nemət Hümmət oğlu Hacıyev və əsgərlər - 1992-ci il doğumlu Nuru Adil Zeynalov (Bakı şəhər Nizami RHK), 1992-ci il doğumlu Əliheydər Əlisa oğlu Şükürovdur (Neftçala RHK). Polis bölməsindən verilən məlumata görə, qəzaya pis hava şəraiti və ehtiyatsızlığın səbəb olduğu ehtimal edilir. Faktla bağlı araşdırma başlanılıb.

2003-2010-cu illərin itkiləri

"Doktrina" Mərkəzinin Azərbaycanda KİV və EİV üzərində həyata keçirdiyi monitorinqin nəticələrinə görə, 2003-2010-cu illərdə Azərbaycan SQ ən azı 465 hərbi qulluqçusunu itirib. Onun 157 nəfəri döyüş (131 nəfəri erməni gülləsi, 22 nəfər mina və sursat partlayışı, 4 nəfər əməliyyat tədbirləri), 308 nəfəri isə qeyri-döyüş (58 nəfər intihar, 60 nəfər qəza, 101 nəfər qeyri-nizamnamə hərəkətləri, 41 nəfər bədbəxt hadisələr, 21 nəfər müəmmalı və naməlum hadisələr, 26 nəfər müxtəlif xəstəliklər və s.) itkiləridir.

Ümumilikdə, 2003-cü ildən bəri bu və digər səbəblərdən yaralanan və xəsarət alan hərbi qulluqçuların sayı 376 nəfərdən çoxdur. Qeyd edək ki, itkilərlə bağlı rəqəmlər KİV və EİV üzərində monitorinq nəticəsində ortaya çıxıb. Lakin araşdırmalar göstərir ki, Azərbaycan müdafiə və təhlükəsizlik sektorunda baş verən itkilərin bir çoxu mətbuata sızmır və məlumatlara görə, bu rəqəm itkilərin ümumi sayının təxminən 25-30 faizini təşkil edir.

Üzə çıxan budur ki, Azərbaycan əsgərinin səngərdə sayıqlığı artıb, amma təəssüf ki, daxili münasibətlərdə müəyyən ziddiyyətlər, çatışmazlıqlar var. Belə ki, təhlükəsizlik və müdafiə sektorunun itkiləri 2007-ci ildən etibarən qeyri-nizamnamə, "dedovşina", intihar və avtomobil (təyyarə) qəzaları hesabına kəskin artıb. Ümumilikdə əgər 2003-2006-cı illərdə Azərbaycanda 197 hərbi qulluqçu həyatını itiribsə, 2007-2010-cu illərdə bu göstərici 268 nəfər təşkil edib.

Son 4 ildə müxtəlif səbəblərdən yaralanan və ya xəsarət alanların da sayında artım hiss olunur. Əgər 2003-2006-cı ildə bu göstərici 137 nəfər təşkil edirdisə, 2007-2010-cu illlərdə bu göstərici 239 nəfər təşkil edir.

Ayna.- 2011.- 5 mart.- S.9-10.