Loğman Kərimov: "Rejissorun xarakteri onun hazırladığı tamaşadan bəlli olur"

Teatrlarımızın dramaturgiya materialı problemi yoxmuş

Gənc Tamaşaçılar Teatrının Azərbaycan və rus bölmələrində 100-dən çox aktyor çalışır. Teatrın baş rejissoru Loğman Kərimov etiraf edir ki, bu qədər aktyorla işləmək çətindir. Onun sözlərinə görə, baş rejissor həm də inzibatçıdır:

"Yəqin mənimki onlarla tutur ki, birgə işləyirik. Şükürlər olsun, işlər qaydasında gedir. Ümumiyyətlə, hansısa aktyorun rejissoru və yaxud rejissorun aktyoru bəyənmədiyi təbii haldır. Əsas odur ki, rejissor istədiyini aktyordan almağı bacarsın. Mən bu qənaətdəyəm ki, rejissor xeyirxah olmalıdır".

Teatrların repertuarından söhbət açan L.Kərimovun söylədiyinə görə, əslində mədəniyyət ocaqlarında dramaturgiya materialı problemi yoxdur. Çünki əsərlər kifayət qədər çoxdur. Rejissorun fikrincə, Məhəmməd Füzulidən, Nizamidən tutmuş Elçinin, Anarın və digər xalq yazıçılarımızın maraqlı əsərləri var. Deməli, klassiklərin və müasirlərin əsərlərinə müraciət etmək lazımdır. O deyir ki, əsər qıtlığı barədə söylənənlər bəhanədir. "Adil İsgəndərov deyib ki, rejissor rejissor olarsa, ütünün pasportu ilə tamaşa hazırlayar. Maraqlıdır ki, dünya teatrları Elçinin, Anarın əsərlərini səhnələşdirir. Tofiq Kazımov İlyas Əfəndiyevin "Sən həmişə mənimləsən" əsərini 1967-ci ildə səhnələşdirib. Buna baxmayaraq, teatrlar vaxtaşırı bu əsərə müraciət edir.

Sadəcə, istək, təşəbbüs göstərmək lazımdır", - deyə rejissor söyləyir. O əlavə edir ki, Azərbaycan klassikləri ilə yanaşı, rejissorlarımız Şekspirin, Şillerin, Balzakın yaradıcılığına müraciət edə bilərlər.

Loğman Kərimova gəldikdə, ona həm hisslər, həm də fəlsəfi dramaturgiya yüklü əsərlər yaxındır. Onun son tamaşalarından biri Elçinin "Hamının günahı"dır ki, rejissor bu əsərin fəlsəfi məna kəsb etdiyini söyləyir.

Aktyorlarla iş prinsipindən danışan baş rejissor deyir ki, istedadlı, nizam-intizamlı, öz işinə can yandıran aktyorları xoşlayır. Zəhmətkeş aktyorlarla işləməkdən zövq aldığını dilə gətirən müsahibim "əgər söhbət insani münasibətlərdən gedirsə, ola bilər ki, mən hər hansı aktyoru insan kimi bəyənmirəm. Ancaq o, mənə bir aktyor kimi çox lazımdır", - dedi. Öyrəndik ki, rejissorun belə tələbkar olması təsadüfi deyil. Belə ki, o, çox işlək adamdır və sənətini sevir. Bunun müqabilində qazandığı isə mənəvi ehtiyaclarının ödənməsidir. Bəzi aktyorların rejissordan daha böyük gözləntilərinin olduğunu vurğulayaraq "bilirsiniz, stəkanda fırtına yaratmaq olmur. Əgər aktyorda istedad yoxdursa, rejissorun ondan nəyisə çıxarması çox müşkül məsələdir. Unutmaq olmaz ki, raketin öz sürəti var, təyyarənin öz". Rejissor onu da etiraf edir ki, heç vaxt tamaşadan tamamilə razı qalmır. Dediyinə görə, aktyorlardan yalnız istədiyinin 80 faizini ala bilib.

Quruluş verdiyi tamaşaların ünvanına deyilən tənqidi qəbul etdiyini söyləyən L.Kərimov onu da qeyd edir ki, yalnız obyektiv tənqidi qəbul edir. Dediyinə görə, tənqidin deyilmə qaydası da var.

Vaxtilə səhnəyə aktyor kimi gəldiyini xatırladan L.Kərimov söyləyir ki, məktəbdə oxuduğu illərdə rejissor olmaq istəsə də, bu arzusuna sonralar çatıb. Hazırda peşəkar teatr rejissorluğu ilə məşğul olan müsahibim xatırladır ki, aktyor tamaşada bir rol, rejissor isə 10 rol oynayır. Odur ki, aktyorluq etmədiyi üçün peşmançılıq hissi keçirmir. Xatırladır ki, hər bir rejissorun, bəstəkarın xarakteri onun çəkdiyi filmdə, hazırladığı tamaşada, yazdığı əsərdə görünür.

Xatırladaq ki, L.Kərimov "Qəzəlxan" filmində yaratdığı obrazına görə yaddaşlarda bir aktyor kimi qalıb. Həmin filmin ardınca daha iki filmə çəkilən müsahibim söyləyir ki, sonralar filmə çəkilmək dəvəti alsa da, ssenarini bəyənmədiyindən imtina edib. Kinonu sevdiyini dilə gətirən L.Kərimov "bəziləri kinonu teatrdan ayırır. Mənim üçün isə kino ilə teatr eynidir", - deyir və əlavə edir ki, yaradıcı insanlar bir az utopiyadan uzaq olmalıdır.

Teatrların tamaşaçı qıtlığı məsələsinə toxunan L.Kərimovun qənaətincə, hər bir tamaşanın, şounun, teatrın öz tamaşaçısı var. Odur ki, heç kimi güclə hansısa tamaşaya baxmağa vadar etmək olmaz. Yəni hər məkanın öz tamaşaçısı var və heç vaxt futbol azarkeşini gimnastikaya baxmağa məcbur etmək olmaz. Deməli, hər bir şəxs öz zövqünə görə tamaşa salonu seçir.

Xatun

Ayna.- 2011.- 15 yanvar.- S.20.