Arxeoloji qazıntılar mövsümü başlanır

İsmayıllı və Ağsudan iki xəbər

Arxeoloji qazıntılar mövsümündən ilk xəbərlər gəlir. AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun mütəxəssisləri tərəfindən İsmayıllı rayonunun Çərmədil kəndində aparılan arxeoloji qazıntılar müsbət nəticə verib. Arxeoloji ekspedisiyanın rəhbəri tarix üzrə fəlsəfə doktoru Bəxtiyar Cəlilov APA-ya bildirib ki, Girdiman çayının sağ sahilində yerləşən Çərmədil kəndində 10 gün ərzində aparılan tədqiqat işləri zamanı eramızın III-V əsrlərinə aid nekropol aşkar edilib.

Arxeoloqlar son antik və ilk orta əsrlər dövrünə aid 3 ədəd küp və 12 ədəd torpaq qəbir, eləcə də tunc, şüşə və saxsı qablar, dəmir xəncər, məişət əşyaları, Sasani hökmdarı Firuzun gümüş draxması, mineral daşlardan hazırlanan bəzək əşyaları tapıblar.

Qəbirlərin və əşyaların Albaniya dövləti ərazisində xristianlıqdan əvvəl yaşayan insanlara məxsus olduğu bildirilir. Tarix üzrə fəlsəfə doktoru Akif Quliyev və Müzəffər Hüseynovun da yaxından iştirak etdiyi qazıntı işləri bir həftə ərzində başa çatdırılacaq və tapılan maddi-mədəniyyət nümunələri müayinə edildikdən sonra İsmayıllı rayon Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyinə veriləcəkdir. Arxeoloqlar nekropolun tapılmasını yaxın ərazidə böyük yaşayış məntəqəsinin olması ilə əlaqələndiriblər. Gələcəkdə bununla bağlı kəşfiyyat işləri nəzərdə tutulur.

MEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun Şamaxı-Ağsu arxeoloji ekspedisiyasının rəhbəri Akif Quliyev onu da bildirib ki, Ağsuda da Sasanilər dövrünə aid tarixi eksponatlar tapılıb. Ağsuda aşkar edilən döyüşçü qəbri təxminən V əsrə aid edilir. Qəbirdəki döyüşçünün sağ əlində şüşə cam, belində dəmir qılınc, ayaqlarının altında isə Sasani draxması (pulu) olub. Quliyev deyib ki, indiyədək Azərbaycanda Sasanilər dövrünə aid Şirvanda, Şamaxının Göylər kəndində dəfinə tapılıb. Ötən il Azərbaycanda aşkarlanmış pullar arasında ən qədimi Bizans imperatoru Konstantinə aid olub.

Muradxan dəfinəsi tədqiq edilir

Akif Quliyev vurğulayıb ki, Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu Kürdəmir rayonunun Muradxan kəndində aşkarlanmış pul dəfinəsinin tədqiqi zamanı Azərbaycan tarixi üçün maraqlı olan yeniliklər üzə çıxarıb ("Trend").

Sözügedən dəfinədə ümumilikdə 1134 ədəd sikkə qeydə alınıb. Muradxan dəfinəsinə daxil olan pulların ən qədimi Əmir Teymurun ölümündən sonra, təqribən 1405-1410-cu illər arasında Şirvanşah I İbrahim tərəfindən zərb olunduğu güman edilən anonim sikkədir. Dəfinənin tədqiqatı zamanı Şirvanşahlar dövründə pulların Şamaxı, Dərbənd, Bakı, Qəbələ və Ərdəbil şəhərlərində zərb olunduğu müəyyənləşdirilib.

Tədqiqatçı hesab edir ki, dəfinənin tədqiqatı zamanı ən maraqlı məsələ Ərdəbildə Şirvanşahların adından zərb edilən bir nüsxə pulun aşkarlanması olub. İndiyədək elm aləmində belə bir fakt yox imiş. Bu pulun aşkarlanması ilə Ərdəbil şeyxlərinin Şirvanşahlar dövlətinə hücum etməsinin səbəbləri də ehtimal kimi üzə çıxarılıb. Məlum olub ki, Şirvanşahlar dövləti tərəfindən Ərdəbil zəbt edilib və burada Şirvanşahların adından pullar zərb olunub. Bu da Ərdəbil şeyxləri ilə Şirvanşahlar dövləti arasında münasibətləri pisləşdirib.

Quliyevin sözlərinə görə, Ərdəbil şeyxlərinin Şirvanşahlara hücumlarının səbəblərindən biri bu dövlətin Ərdəbilə qarşı ərazi iddiası irəli sürməsi olub. Tədqiqatçı deyib ki, 1382-1417-ci illərdə hakimiyyətdə olmuş Şirvanşah I Şeyx İbrahim Əmir Teymurun ölümündən sonra Cənubi və Şimali Azərbaycan torpaqlarını birləşdirmək niyyətinə düşübmüş.

O, 1406-cı ildə Təbrizi də ələ keçirib. Lakin Cənubi Azərbaycan feodalları Şirvanşahlar dövlətinin tərəfində durmadığı üçün bu niyyət baş tutmayıb.

Quliyev bildirib ki, Azərbaycan tarixi üçün çox əhəmiyyətli olduğundan Muradxan dəfinəsinin kataloqu da hazırlanır. Bu kataloq Azərbaycan numizmatikası tarixində ilk nümunə kimi hər hansı bir dəfinənin bütövlükdə nəşr olunduğu ilk kitab/albom olacaq.

İsmayıl

Ayna.- 2012.- 5 may.- S.20.