Mən bu həyatla mücadilədən qalib çıxmışam

Baba Vəziroğlu deyir ki, ən ümdəsi - söz elmini öyrənib

Bir vaxt istedadlı şair kimi tanınan, lakin indi əməkdar artist adını fəxrlə daşıyan Baba Vəziroğlu son illər yaradıcılığının əsas qolunu mahnılara ayırıb. Vaxtilə hekayələr də yazarmış, indi, ancaq şeir yazır. Söhbətimizdə publikanın "nəbzini tuta" bildiyi üçün nəğməli şeiriyyətə qapıldığını etiraf edir:

- Tarixdən yaxşı bilirik ki, inqilablar məmləkətləri xarabalığa döndərir. Təkcə ictimai-iqtisadi formasiya dəyişmir ki... Bütün mənəvi dəyərlər itir, ölçülər, meyarlar, baxış bucaqları baş-ayaq olur. Cəmiyyətin yenidən ayaq üstə qalxması üçün uzun illər, bəzən əsrlər lazım olur. "Bizim inqilab" da, bu mənada istisna deyildi. Hər şeyi dəyişdi - nəinki Baba Vəziroğlunun yaradıcılıq yönünü. Prioritetlər sırasında onsuz da, yetərincə öndə olmayan ciddi ədəbiyyat tamamilə çıxdaş edildi. Paralel şəkildə, ciddi oxucu da rəhmətə getdi - onun yerini dinləyici, tamaşaçı, şou həvəskarı tutdu.

- Deyirlər ki, nəsr - insanın həyatı, poeziya isə - taleyidir. Nəsr - torpaqda faydalı qazıntı axtarışıdır. Poeziya - göylərdə mələk sevdasına düşmək. Yazıçı nəsr yazanda yerdə zir-zibil içində eşələnməyi özünə necə rəva görürsə, müəyyən məqamlarda (yəni şeir yazanda) ayağını günahkar torpaqdan üzüb göylərə qanadlanmağı da bacarmalıdır. Bu qüdrətə isə insan lirikasız, emosiyasız, mistikasız, romantikasız sahib ola bilməz. Yenidən nəsrə qayıtmaq, yəni kəlləsi üstə yerə yıxılmaq o qədər də zəhmət tələb etməz.Dostumuz Ramiz Rövşən demişkən, "göy üzü daş saxlamaz...".

- Oxucunuza uzun illərdir yeni əsər söz vermisiniz. Bu əsərdə nədən yazmısınız ki, üzə çıxara bilmirsiz?

- Allah insana deyir ki, "əgər məni güldürmək istəyirsənsə, gələcək planlarından danış". Mən də Allahı güldürmək istəmirəm. Gələcəkdən yox, bu günümün işlərindən danışa bilərəm. Hərdənbir nəsrəbənzər cızma-qaralar edirəm. Bu günkü həyatımız kimi bu cızma-qaraların da janrı bilinməz. İnşallah, başını-ayağını düzəldib ortaya çıxara bilsəm, onun janrı barədə qoy ədəbiyyatşünaslar baş sındırsınlar.

Həcmcə o qədər də çox olmayan nəsr əsərlərimin bir az da suyunu sıxıb "Bu qatar o qatar deyil" adlı povest və hekayələr kitabımı məni şair kimi bəyənməyib nəsrimin təşnəsində olan oxucularıma sovqat göndərəcəyəm.

- Mahnı yaradıcılığınızda daha çalışqansınız. Bu gün yazılan mahnılar niyə milli mətbəximizdən xəbər vermir?

- Bütün peşə sahiblərinin içində olduğu kimi, bəstəkarlar arasında da hər adama rast gəlmək olur. "Duyumlusu-duyumsuzu, kamili-cahili, millisi-atnimillisi, istiqanlısı-soyuqqanlısı, ciddisi-qeyrisi var. Sovet dönəmi bəstəkarların bir mənfi cəhəti var idi, demək olar ki, əksəriyyəti rusdilli idilər, mətnə məzmununa, vurğusuna görə yox, ölçüsünə, kəmiyyətinə müvafiq qiymət verirdilər. Ancaq bəstələdəlikləri mahnılar əsl milli ruhda olurdu. İndikilərdə isə millilik yetərincədir, ancaq nə hikmətdirsə, yazdıqları (bişirdikləri) əcnəbi mətbəxin yeməklərini dadır. Həmişə millilikdən danışanların əməlini belə gördüm.

- Bəstəkar Kamalla tandeminiz deyəsən, daha rahat alınır. Son illərin yaradıcılığını onun musiqisinə yazılan mahnılar təşkil edir.

- Əgər bir adamı dost bilirsənsə, onunla yaxşı-yaman gününü bölüşürsənsə, yaradıcılıq tandeminiz alınırsa - deməli, o kəs haqqında sənin imzanla "müsbət xasiyyətnamə" hazırdır. Yəni, mənim münasibətim aydındır, bir daha dostum barədə mədhiyyə deməyə hacət görmürəm.

O ki, qaldı bu insan haqqında sizin münasibətinizi yönləndirmək məsələsinə - yalnız onu deyirəm ki, Kamal bəyin bəstələdiyi məğmələri bir daha dinləyin - "İlahi", "Sən elə zirvəsən", "Nigaranam", "Yenə yaz gələcək", "Ayrılığa dözərəm" və s... İnanıram ki, bundan sonrakı qərarınız daha ədalətli olacaq: insanın qəlbini titrədən bu nəğmələrin süzülüb gəldiyi ürəkdə pisliyə, zalımlığa, haqsızlığa, xəbisliyə və bu kimi qeyri-insani xislətə yer ola bilməz. Kiminsə Kamal müəllimi xarakterizə etməyinə ehtiyac yoxdur - onun haqqında hər şeyi, öz bəstələdiyi mahnıları deyir.

- Bir müddət mətbuat efirə qayıdacağınız barədə yazdı, amma qayıtmadınız. Niyə?

- Çalışdığım o illər mənim düşüncəmin, dünyagörüşümün, həyata, dünyaya baxışımın, insanlara münasibətimin - bir sözlə, mənəviyyatımın doğma vətəni idi və o mənəviyyatın məhsulu olan "Ömrün ayları" verilişi də o "vətən"in bir parçasıydı. Nə etməli, zəmanə dəyişdi, mən mənəviyyatımı dəyişə bilmədim. Bu gün özümü zaman qürbətində hiss edirəm - ətrafımda baş verənlərdən dəhşətə gəlirəm: mənəvi dəyərlərin hamısı "maddiləşir". Uzaq, təmiz, bambaşqa zəmanədən gəlmiş qərib bir qonaq, maddi dünyadan beşəlli yapışan bu günün teletamaşaçısına nə deyə bilər?! Bu - boz sürünün içində ala dana kimi fərqlənmək effekti verməzmi?!

Trifonovun bir kəlamı var. Deyir ki, insan yaş üstunə yaş gəldikcə qocalmır - harasa dırmaşmaqdan yorulanda, usananda - bax, onda qocalır. Mən isə hələ yorulmamışam - ona görə, daim axtarışdayam - deməli, yeni verilişlər də olacaq, kitablar da, tərcümələr də, kinossenarilər də, nəğmələr də...

- Həyatınızın təlatümü çox olub? Ümumiyyətlə şikayət edən adamsız, yoxsa, problemləri içinizdə sıxıb saxlayırsınız?

- Mən bu həyatla mücadilədən qalib çıxmışam. Söz elmini öyrənmişəm, sözü dəyərləndirməyi bacarmışam və ən ümdəsi, sözə heç vaxt xəyanət etməmişəm. 16 yaşından - İsmayıllının Mollaisaqlı kəndindən birkərəmlik çıxdığım zamandan rahat bir günüm olmayıb. Dünya ilə canavar kimi üzbəüz dayanmışıq - arxanı çevirən kimi hər an səni parçalamaq istəyən dünya ilə. Bəlkə də, bu ölüm-dirim savaşından qalib çıxmasaydım, daha yaxşı olardı. "Qalibləri mühakimə etmirlər" frazasından iyrənirəm. Mənim fikrimcə, qələbələrdən böyük ədəbiyyat yarana bilməz. Böyük sənət - məğlubiyyətlərdən, faciələrdən, təbəddülatlardan keçib gəlir. Qələbələrdən sonra, heç xoşbəxtlik də yoxdur. Bəlkə ona görə belə düşünürəm ki, mənə elə gəlir, ən xoşbəxt günlərim onda idi - gələcəyi duman içində qərq olan, hər şeydən əli üzülən, bir parça çörəyə, bir kəlmə xoş sözə möhtac fağır bir gəncin xoşbəxtliyinə bu gün həsəd aparıram.

- Yazıçıları özündə birləşdirən hansı qurumlarla təmasdasınız?

- AYB, yaxud qeyri-AYB kimi yaradıcı qurumlarla elə sıx təmaslarım yoxdur. Sovet dönəmində bu qurumlarsız keçinmək mümkün deyildi. Yaradıcı şəxsin bütün maddi və mənəvi stimullarının yeganə istinad nöqtələri idi. Xarici ölkələrə səfərlər, kitab nəşrləri, Moskvaya təhsilə göndəriş, maddi yardımlar, yaradıcılıq ezamiyyətləri, mükafatlar, fəxri adlar, mənzillər, bağlar və s... İndi isə... "ocaq yanıb, külü qalıb" - bağda ərik və salamməleyk məsələsi...

Xatun

Ayna.- 2012.- 25 oktyabr.- S.19.