ƏDƏBİ OVQATA KÖKLƏNMİŞ GÜNLƏR

Vidadi - 300, Mehdi Hüseyn - 100, İsmayıl Şıxlı - 90...

Ölkənin şeir-sənət ocağı kimi tapındığımız Qazax bu bahar nəfəsli günlərdə bir-birinin ardınca iri ədəbi mərasimlərə ev sahibliyi etdi. Molla Vəli Vidadi - 300, Mehdi Hüseyn - 100, İsmayıl Şıxlı - 90... Bu böyük söz adamlarının hər üçü elə bu bahar günlərində bu yurdun Şıxlı elində dünyaya göz açıblar və qədirbilən, sözə qiymət qoymağı bacaran insanlarımız onların adını əziz tuturlar. Bu millət, bu ölkə qaldıqca onların hər üçü onun ədəbiyyatında yaşayacaq, adları anılacaq, irsləri öyrəniləcək, sözləri-söhbətləri oxunacaqdır.

Qazaxda yerli sakinlərin "Mütəfəkkirlər bağı" dedikləri bir park var, millətə və bu yurda başucalığı gətirmiş övladlarının büstləri iki cərgədə sıralanıb. Cərgənin o başında Vaqif və Vidadi ayaqüstə danışırlar. Söhbətlərinin mövzusu bəlkə şeir-sənətdir, bəlkə dünya işləridir. Bir sözlə öz aləmlərinə qapılıblar və onları fikirdən yayındırmaq günahdır. O biri ucda isə Vurğunun romantik ovqata köklənmiş heykəli dayanıb, düşüncəli baxışları sıradakıların başı üzərindən uzaqlara yönəlib. Avtovağzalın qarşısındakı kiçik bir bağçada Mehdi Hüseynin öz təbiəti ilə uyğunluq təşkil edən qranit abidəsini görürük. Sanki şəhərə gələnləri qarşılayır, gedənləri isə yola salır.

Şəhərin köhnə parklarından biri isə müasir üslubda abadlaşdırılmış və burada İsmayıl Şıxlının kresloda əyləşmiş halda orijinal heykəli var. Bu abidə şəhərin koloritində çox cazibəli bir element təəssüratı yaradır. Bakıdan şose yolu ilə şəhərə daxil olanlar isə ulu atamız Dədə Qorqudun müdrik nəzərlərinin qarşısından keçib gedirlər və adam istər-istəməz özünü yığışdırmalı, fikrini cəmləşdirməli olur.

Qazax bu gün bir-birindən fərqli üslublarda işlənmiş heykəllər şəhəridir. Bu ölkənin başqa əyalət şəhərləri də bu üslubdan bəhrələnsəydilər... Bu abidələrdən süzülən müsbət enerjinin axarında dolaşdıqca adam öz-özünə deyir: "Hələ yaşamağa dəyər!"

Qazaxın bu ədəbi törənləri azacıq fasilə ilə bir-birini əvəz etmiş, hər dəfə Bakıdan, Gəncədən, Sumqayıtdan böyük bir ziyalı dəstəsi Qazaxa gəlmiş və bu mərasimlərə qatılmışlar. Bir sözlə, hər hansı bir əyalət şəhərimizin qibtə edəcəyi günlərdir. Bu mərasimlər artıq bir ənənə şəklini alıb və bu əyalət şəhərinin sosial-mədəni həyatına xoş bir ovqat bəxş edirdi.

Mehdi Hüseynin 100 illik yubiley tədbirləri sırasında iyunun 10-da M.F.Axundov adına Milli Kitabxanada zəngin bir sərgi açılacaqdır. İyunun 12-də isə Mədəniyyət Nazirliyi Musiqili Komediya Teatrının binasında bu mövzuda respublika tədbiri planlaşdırmışdır.

"VİCDAN SUSANDA" 14-cü NƏŞRİNİ GÖRDÜ

Bu həftənin mənə görə maraqlı olan daha bir ədəbi mərasiminə M.F.Axundov adına Milli Kitabxanada şahidlik etdim. Qocaman yazıçı Vidadi Babanlının "Vicdan susanda" romanının latın qrafikası ilə nəşrinin təqdimatı keçirilirdi. İndi ömrünün 83-cü baharını yaşayan Vidadi Babanlı da yuxarıda xatırladığımız üç böyük ədəbiyyat ismi ilə eyni bir kənddən - Şıxlıdan dünyaya pərvazlanıb.

Və bəlli oldu ki, bu, romanın 14-cü nəşridir. Etiraf edək ki, bizdə çox nadir kitablar bu qədər nəşr olunur. Əgər xatırlayırıqsa, 1970-ci ildən bəri bu roman çox populyar idi və hər dəfə nəşr olunduqca tezliklə satılıb qurtarırdı. "Elmə gələn romantik gənclik onu oxuyub özünü onda görürdü" - Taleh Həmid bu xatırlatmasında doğrunu deyirdi. Yazıçı bu romanı yazmaq üçün bir müddət Neft və Kimya İnstitutunun kitabxanasında çalışmış, bu mühitdə müşahidələr aparmışdı. Roman Rusiyada yüz min tirajla yayılmışdı.

Filoloq alim Nizami Cəfərov da çıxışında romanın özəlliklərinə toxunarkən, onun bu dərəcədə uğurlu bir həyat yaşamasını ondakı bədii kəşflə izah etdi. Ona görə, bu kitab bir yazıçının qələmindən çıxsa da, millətə məxsusdur. Bu mənada onu İsmayıl Şıxlının "Dəli Kür" romanının taleyi ilə müqayisə etdi. "Vicdan susanda" ədəbiyyatımızda xoşbəxt taleli əsərlərdən biridir və belə əsərlər çox nadir hallarda yaranır. Qeyd etdi ki, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvləri 1500 nəfəri aşsa da, bizim 10-15 yazıçımız var və onlardan biri Vidadi Babanlıdır. Nizami Cəfərov əmindir ki, "Vicdan susanda" Azərbaycan ədəbiyyatında bütün yeni nəsillərin oxuyacağı on-on beş romandan biridir.

Mərasimdə çıxış edənlər roman barədə bir-birindən fərqli təəssüratlarını bölüşəndə Vidadi Babanlıya baxırdım. Sakitcə dinləyir və həlim bir təbəssümlə gülümsünürdü. Üz-gözündə isə hər zamankı nur ziyası...

İSMAYIL

Ayna.-2009.-6 iyun.-S.7.