BAKI VAŞİNQTONDAN NARAZIDIR

Novruz Məmmədov: "Azərbaycanın dönməz dostluğuna baxmayaraq, Obama administrasiyası Ermənistana təəssübkeşlik edir"

"Türkiyənin baş naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Bakıya səfəri son zamanlar Türkiyə ilə Azərbaycan arasında yaşanan gərginliyi aradan qaldırdı. İki dövlət arasında yaranmış bu gərginliyə bir qədər geniş yanaşmaq lazımdır. Belə ki, Türkiyə ilə Ermənistan arasında 2007-ci ildən İsveçrənin vasitəçiliyi ilə gizli danışıqlar aparılırdı. Bu danışıqların mahiyyəti isə müəyyən maneələrə baxmayaraq, iki ölkə arasında münasibətləri normallaşdırmaq və sərhədləri açmaqdan ibarət idi. Əlbəttə, bu, Azərbaycanın maraqlarına zidd olan bir hadisə idi". Bu barədə Azərbaycan Prezident Administrasiyasının beynəlxalq əlaqələr şöbəsinin müdiri Novruz Məmmədov "Turan"a müsahibəsində açıqlama verib. Türkiyənin Azərbaycanla dost, qardaş, strateji tərəfdaş dövlət olduğunu deyən Novruz Məmmədovun sözlərinə görə, ümumiyyətlə, hansısa təsir, təzyiq və hadisə Azərbayan - Türkiyə münasibətlərinə xələl gətirə bilməz. Administrasiya rəsmisinin fikrincə, bunu Türkiyə baş nazirinin Azərbaycana gəlməsi və onun Bakıda səsləndirdiyi bəyanatlar da bir daha nümayiş etdirdi.

SƏBƏB-NƏTİCƏ ƏLAQƏSİNƏ VURĞU

Novruz Məmmədov xüsusilə baş nazir Ərdoğanın bəyanatlarına diqqət çəkərək, baş nazirin Ermənistanla sərhədlərin bu dövlətin Azərbaycan ərazilərini işğal etməsi nəticəsində bağlandığı barədə dediklərini yada salıb. Baş nazir demişdi ki, Türkiyənin Ermənistanla sərhədlərinin bağlanması səbəb və nəticə əlaqəsi şəklində görünməlidir. "Yəni, sərhədlər Azərbaycan ərazilərinin işğalı səbəbindən bağlanıb. Ərazilərin işğalı səbəb, sərhə dlərin bağlanması nəticə olduğu üçün səbəb aradan qaldırılmalıdır ki, nəticə də ona uyğun olaraq formalaşsın", - deyə PA rəsmisi təkrarlayıb.

Haşiyə: Türkiyənin Rusiyadakı səfiri Xəlil Akıncı da bənzər bəyanatla çıxış edib. "Türkiyə Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllində Azərbaycanı qane etməyən qərarı dəstəkləməyəcək", - deyə səfir İTAR-TASS agentliyinə müsahibəsində bildirib. Türkiyənin ATƏT Minsk Qrupunun üzvü olduğunu xatırladan diplomat deyib ki, Ankara münaqişənin həllinə yönəlmiş istənilən səyi dəstəkləyir.

"Yaddan çıxarmaq olmaz ki, biz azərbaycanlılarla eyni millətik. Münaqişə tərəflərinin qəbul edəcəkləri istənilən qərarı dəstəkləyəcəyik. Bizim qonşularımız arasında heç bir problem olmamalıdır - bu, beynəlxalq siyasətimizin təməl prinsipidir. Lakin Türkiyə və Azərbaycan xalqlarının yaxınlığını nəzərə alaraq, biz Azərbaycanı qane etməyən qərarla razılaşa bilmərik. Eyni zamanda, biz Ermənistana doğru da müəyyən addımlar atırıq. Mənə elə gəlir ki, ölkələrimizin tarixini tarixçilər araşdırmalıdır. Müasir Türkiyə - Ermənistan münasibətlərini bugünkü insanlar naminə qurmaq lazımdır. Bunun üçünsə ölkələrimiz daha sıx əməkdaşlıq etməlidir", - deyə diplomat qeyd edib.

AZƏRBAYCANIN NATO İLƏ SIX ƏMƏKDAŞLIĞI VAR

Novruz Məmmədov yerli KİV-ə müsahibəsində NATO - Azərbaycan əlaqələrinə də toxunub. NATO-nun qeyri-hərbi yüklərinin Azərbaycan ərazisindən daşınması ilə bağlı rəsmi Bakının mövqeyinin müsbət olduğunu deyən Novruz Məmmədov deyir ki, bununla bağlı danışıqlar davam edir.

"Düşünürəm, elə bir problem olmayacaq. Azərbaycanın NATO ilə sıx əməkdaşlığı var. Ümumilikdə Azərbaycan həm Qərbə, həm də başda ABŞ olmaqla, NATO-ya çox böyük kömək edir. Kosovoda, İraqda, Əfqanıstandakı proseslərdə Azərbaycan çox fəal iştirak edib. Amma biz də Qərbdən etdiyimizin 30-50 faizini Azərbaycan üçün etməsini istəyirik", - deyə o qeyd edib.

BAKININ DA MARAQLARI NƏZƏRƏ ALINSIN

Novruz Məmmədov Vaşinqtonun hazırkı idarəçiliyinin də subyektiv siyasət yürütdüyü qənaətindədir. O hesab edir ki, ABŞ administrasiyası Ermənistana təəssübkeşlik edir. Azərbaycanın da maraqlarının nəzərə alınmasını vacib sayan rəsmi Bakı sözçüsü bəzi məqamları gözardı etməyi doğru saymır: "İstərdik ki, cənab Obama administrasiyasının Azərbaycanla bağlı siyasi kursu bizi təmin etsin və Azərbaycanın da maraqları nəzərə alınsın. Azərbaycan müstəqilliyini əldə etdikdən bəri Qərb üçün öz imkanları daxilində bütün səyləri ortaya qoyub. Bunu böyük layihələrlə, konkret addımlarla nümayiş etdirib". Novruz Məmmədov hesab edir ki, ABŞ administrasiyası Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinə ədalət prinsipindən yanaşmalı və beynəlxalq hüquqa söykənən qiymət verməlidir.

Amerikanın keçmiş prezidenti Ronald Reyqanın 1983-cü ildə Floridanın Orlando şəhərində işlətdiyi ifadəni xatırladan hakimiyyət təmsilçisi "Amerika nə qədər çox ədalətli olarsa, onun böyüklüyü də bir o qədər davam edəcək" deyib. Bu fikrin Barak Obama administrasiyası üçün də aktual olmalı olduğunu qeyd edən Novruz Məmmədov təəssüflə bildirib ki, Azərbaycan Amerika administrasiyasının daha çox Ermənistana təəssübkeşliyi ortaya qoyduğunu görür. Bunun son proseslərdə də özünü göstərdiyini deyən PA rəsmisi bildirir ki, Ermənistan işğalçı dövlət olsa da, Obama administrasiyası bu faktı bilə-bilə dilə gətirmir və bu isə Azərbaycan üçün qəbuledilməzdir.

"İki dövlət arasında vəziyyətin düzəlməsi üçün tərəflərin addım atması vacibdir. Vəziyyətin düzəlməsi bu gün hamı üçün lazımdır. Əslində, ABŞ-ın özü üçün də, Avropa üçün də, ilk növbədə Azərbaycan və region üçün lazımdır. Qafqaz hazırda dünyanın ən həssas regionlarındandır. Geosiyasət baniləri, bir qayda olaraq, Cənubi Qafqazı dünyanın və xüsusilə də Avrasiyanın ən mühüm regionu kimi müəyyən edib. Bu mənada regiondakı münaqişələrin ədalətli həlli hamının maraqlarına uyğun olardı. Bunun üçün ABŞ-ın beynəlxalq hüquqdan çıxış edərək münaqişələrə münasibət bildirməsi vacibdir", - deyə Novruz Məmmədov vurğulayıb.

Onun fikrincə, müxtəlif dövlət başçılarının Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıması ilə bağlı bəyanatları kifayət deyil, Ronald Reyqanın dediyi kimi, Amerika ədalətli olmalı və hadisələrə məhz bu baxışdan qiymət verməlidir. Administrasiya rəsmisi bu zaman ədalətin öz yerini tapacağı qənaətindədir.

"Necə olur ki, ABŞ prezidenti müxtəlif məsələlər ətrafında çıxış edərkən xahiş də edir, tələb də edir, sanksiyalar da irəli sürür, amma Dağlıq Qarabağ problemi ilə bağlı səyləri o istiqamətə yönəldir ki, Ermənistanın müəyyən maraqları təmin olunsun? Azərbaycanın isə bir milyon insanı hələ də məcburi köçkün və qaçqın kimi çətin vəziyyətdə yaşayır. Torpaqları iyirmi ildir işğal altındadır. Hesab edirik ki, ABŞ ədalətli mövqedən çıxış edərək münaqişənin həllinə cəhd edərsə, problem tezliklə həllini tapar", - Novruz Məmmədov fikrini bu şəkildə yekunlaşdırıb.

"NABUKKO"ya İNAM

PA rəsmisi açıqlamasında "Nabukko" layihəsi ilə bağlı məsələlərə də münasibət bildirir. Bu layihənin reallaşacağına və qazın qiyməti ilə bağlı razılıq əldə ediləcəyinə inandığını ifadə edən Adminstrasiya təmsilçisi bildirib ki, Avropada istehlakçı olan və layihədə maraqlı olan dövlətlər konkret addımlar atıb, məqsədlərini ortaya qoyarlarsa və sənəd imzalanarsa, həm Türkiyə, həm Azərbaycan, həm də digər dövlətlər "Nabukko" layihəsini həyata keçirə bilər.

Son zamanlar layihə ilə bağlı müəyyən addımlar da atılıb. Novruz Məmmədov deyir: "Bu yaxınlarda Cənub dəhlizi ilə bağlı geniş konfrans keçirilib. Cənub dəhlizinin isə ən mühüm və aparıcı komponenti "Nabukko" layihəsidir. Layihənin həyata keçirilməsi üçün səyləri koordinasiya etmək, konkretləşdirmək və qarşıya vəzifələr qoymaq lazımdır. Son proseslərdə bununla bağlı addımlar atılıb və müəyyən tərəflərin mövqeləri aydınlaşıb. Azərbaycan tərəfi də mövqeyini bildirib".

"Nabukko" layihəsi ilə bağlı Türkiyə ilə Azərbaycan arasında hər hansı problemli məqam varmı?" sualına cavabında deyib ki, bu iki dövlət arasında problem nədən ibarət olmasından asılı olmayaraq, son anda konstruktiv şəkildə həllini tapacaq. Qazın qiyməti ilə bağlı da danışıqlar aparıldığını deyən N.Məmmədov əmin olduğunu deyib ki, problem tezliklə müsbət formada həllini tapacaq. Onun sözlərinə görə, "Nabukko" ilə bağlı da müəyyən məsələlər müzakirə olunur və bu danışıqlar da pozitiv istiqamətdə davam edir.

Yeri gəlmişkən, Rəcəb Tayyib Ərdoğan Qərbin dəstəklədiyi və Avropa bazarlarına qaz təchizatını nəzərdə tutan "Nabukko" qaz kəməri layihəsinin həyata keçirilməsi ilə bağlı növbəti dəfə mövqe bildirib. Türkiyənin "The Yournal of Turkish Weekly" jurnalının xəbərinə görə, Ərdoğan bəyan edib ki, Türkiyənin tranzit ölkə olaraq "Nabukko" layihəsini dəstəkləyəcəyinə şübhə olmamalıdır.

Varşavada polşalı həmkarı Donald Tuskla birgə mətbuat konfransında bu məsələyə toxunan Ərdoğan deyib ki, dəyəri 7,9 milyard dollar olan "Nabukko" qaz kəmərinin tikintisi 2011-ci ildə nəzərdə tutulub, kəmərlə ilk qaz göndərişi 2014-cü ildə başlanacaq.

Bu aralar rəsmi Moskva da Rusiyadan yan keçməklə Xəzər hövzəsindən Avropaya təbii qazın nəqlini nəzərdə tutan "Nabukko" qaz kəmərinin tikintisinə qarşı olmadığını eşitdirir. "RİA Novosti"nin verdiyi xəbərə görə, Rusiya XİN Mətbuat və İnformasiya Departamentinin nümayəndəsi belə bir açıqlama verib. Azərbaycan və Gürcüstanın "Nabukko" layihəsinə qoşulmasını şərh edən diplomat bildirib ki, dünya bazarına karbohidrogenlərin nəqli marşrutlarının seçimi zamanı əsas meyarlar siyasi motivlər yox, iqtisadi səmərə, etibar və ekoloji təhlükəsizlik olmalıdır.

"Müxtəlif ölkələrin beynəlxalq enerji layihələrində iştirakı onların suveren hüququdur. Azərbaycanın Praqada "Nabukko"ya verdiyi dəstək Bakının karbohidrogenlərin ixrac marşrutlarının diversifikasiyasına yönəlmiş enerji siyasətinə uyğundur. Bu proses çərçivəsində Rusiya ilə Azərbaycan arasında önəmli enerji layihələri üzərində iş aparılır", - deyə diplomat bəyan edib.

Qeyd edək ki, sözügedən boru kəmərinin maksimal ötürmə gücü ildə 31 milyard kubmetr olacaq. Layihənin iştirakçıları Avstriyanın OMV, Macarıstanın MOL, Bolqarıstanın "Bolqarqaz", Rumıniyanın "Transqaz", Türkiyənin Botaş və Almaniyanın RVE şirkətləridir. Onların hər biri bərabər paya - 16,67 faizə malikdirlər.

T.AĞATLI

Ayna.-2009.-16 may.-S.7.