Sənətinin ölməz
sultanı
On 09 Yanvar 2018 - 01:00 By turkustan-info
Elin istəyidir mənim sənətim,
El sənətdən, sənət eldən ayrılmaz.
Könül duyğusudur, könül
həmdəmi,
Onun səsi
heç könüldən
ayrılmaz.
(Aşıq İmran Həsənov)
İmran Mehralı
oğlu Həsənov
1931-ci ildə Göyçə
mahalının Ağbulaq
kəndində anadan olub, sonradan Tovuz rayonunda yaşayıbGənc yaşlarından
aşıqlıq sənətinə
meyl etmiş və bu sənətin
sirlərini əmisi aşıq Dünyamalıdan,
Gədəbəyli Aşıq
Hüseyn Quliyevdən,
Göyçəli Aşıq
Məhərrəm Hacıyevdən,
Aşıq Hüseyn Dəmirçidən öyrənmiş,
habelə, 1950-ci ildən
Tovuz rayonuna köçərək ustad
aşıqlar – Aşıq
Əsəd və Mirzədən bəhrələnmişdir.
Zil tembrli səsə malik olduğuna görə ona “Koroğlu aşığı”
deyirdilər. 1956-cı ildə Bakı şəhərində keçirilmiş
Ümumrespublika müsabiqəsinin
qalibi, 1-ci dərəcəli
diplom və qızıl medalı,
1957-ci ildə Moskvada keçirilmiş Ümumittifaq
müsabiqəsinin qalibi,
1-ci dərəcəli diplom
və qızıl medalı, 1957-ci ildə Moskvada keçirilmiş tələbə və gənclərin 6-cı Ümumdünya
festivalında rəhbərlik
etdiyi Aşıqlar ansamblı ilə birlikdə qalib gələrək qızıl
medal və 1-ci dərəcəli
diplom, 1959-cu ildə Moskvada keçirilmiş Azərbaycanın mədəniyyəti
və incəsənətinin
ongünlüyündə dəyərli
iştirakina görə
“Şərəf Nişanı”
ordeni və Fəxri Fərmanla təltif edilmişdir.
1967-ci Azərbaycan mədəniyyəti
və incəsənətində
göstərdiyi xidmətlərinə
görə “Əməkdar
mədəniyyət işçisi”
adına layiq görülmüşdür.
Azərbaycan aşıqlarının III və IV qurultaylarının
nümayəndəsi olan
Aşıq İmran bir
sıra ölkələrdə
beynəlxalq festivallarda
iştirak edərək
vətənə mükafatla
qayıdıb. 1982-ci ildə Xalq şairi Hüseyn Arifin təşəbbüsü
ilə Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin Təşkilat Komitəsi yaradıldı. Komitənin
üzvləri aşıq
Kamandar Əfəndiyev,
Suleyman Ələsgərov,
Vaqif Vəliyev, Məcnun Göyçəli,
Aydın Çobanoğlu,
Qaracan Borçalı
(Kərimli), Əzizə
Cəfərzadə, İmran Həsənov və Əhməd Şirvanlı
idi.Klassik aşıq yaradıcılığının mahir bilicisi olan Aşıq İmran həm də bədii yaradıcılıqla
məşğul olub.
Yubiley ərəfəsində onun
“Sənətimin sultanıyam”
adlı şeirlər
kitabı da işıq
üzü görüb.Aşıq
sənətində tanınan
ünlü simalardan biri də Aşıq
İmran Həsənovdur. İmran Həsənov əvəzsiz yaradıcı
bir aşıq olub. Saysız şeirləri, yaratdığı
dastanları və büllur səsi ilə aşıq sənətində özündən
sonra silinməz izlər buraxdı. Aşığın səsinin məharəti
haqqında bu gündə ağız dolusu danışırlar.
Misilsiz bir sənətkar idi. Aşıq İmran həmçinin bir neçə şeir kitabının müəllifidir. Gözəl bir
şairlik qabiliyyəti
olub. Sağlığında
aşığın şöhrəti
hər bir yana yayılıb.
Dövründə klassikləşən ustad aşıqlardan biri olub. Aşıq
İmran haqqında tanınmış
insanlar vaxtı ilə dəyərli sözlər söyləyib
və çoxlu sayda təltiflər alıb. Aşıq sənətinin dərin
bilicilərindən biri
Aşıq Məhərrəm
Hüseynli aşığın
kitablarının birində
ustad haqqında dəyərli fikirlər söyləyir və ustada həsr etdiyi dərin məzmunlu şeiri ilə çıxış
edir.Tovuzda aşıq
sənətinin inkişafında
misilsiz xidmətləri
olan ustad aşıqlardan biri də Aşıq İmran
Həsənovdur. Aşıq büllur
səsi, mahir ifaçılığı, əvəzsiz
biliyi və ürək oxşayan şeirləri ilə yaddaşlarda yaşayır.
Baxmayaraq
Göyçədə dünyaya
göz açıb, ömrünün böyük
bir hissəsini Tovuzda yaşayıb.
Bu gün aşığın
dağ çayı kimi şaqqıldayan səsi saz həvəskarlarını
hələ də heyrətləndirir. Dərin dastan
biliciliyi və sinəsində topladığı
zəngin poeziya nümunələri ilə
aşıq əvəzsiz
sənətkarlardan idi.Aşıq
İmran həm aşıq,
həm şair olduğu üçün
onun yaradıcılığına
iki aspektdən yanaşılmalıdır. Birinci aşıq kimi, ikinci isə şair kimi yaradıcılığı təhlil
olunmalıdır.
Aşığın şeirlərində
ustadlıq qabiliyyəti
hiss olunur. Hər bir kəlməsi
öyüd və nəsiyyətdən ibarətdir.
Aşıq İmran şeirləri ilə kədərli, dərdli dünyanın bütün halına bələd olduğunu nümayiş etdirir.
Dərin
fəlsəfi fikirlərlə
zəngindir yaradıcılığı.
QOCALMAZ
Dünyada olmasa hicranlar, qəmlər,
İnsanın ürəyi, gözü qocalmaz.
Saçın ağarması zirvə
qarıdır,
Arzu-diləklərin düzü qocalmaz.
Həmdəmi olasan daim qananın,
Oduna yanasan oda yananın.
Bilsəydi qədrini insan insanın,
Keçsə də ömrünün yüzü, qocalmaz.
Az yaşa, çox yaşa, mənalı yaşa,
Bacarıb arzunu vurasan başa.
Əgər bu sözlərim
gəlirsə xoşa,
İmranın söhbəti, sözü
qocalmaz.
Aşığın daha bir qoşması
isə sənət sevərlərin dillər əzbəridir.
AYRILMAZ.
Elin istəyidir mənim sənətim,
El sənətdən, sənət eldən ayrılmaz.
Könül duyğusudur, könül
həmdəmi,
Onun səsi
heç könüldən
ayrılmaz.
Onda yatır qoç Koroğlu nərəsi,
Kərəmin, Dilqəmin qəmi, qüssəsi.
Qurbaninin
sözü, Abbasın
səsi,
Ana laylasıdır, dildən
ayrılmaz.
Aşığın həmdəmi telli sazıdı,
O bütün ellərin xoş murazıdı.
Bülbül könüllərin güllü
yazıdı,
Bülbül güldən, gül bülbüldən ayrılmaz.
Ustadlar yolundan dönmərəm qəti,
Saz, sənət
aşiqi çəkməz
zilləti.
Sinəmdədi elin gücü,
qüvvəti,
İmranın havası zildən ayrılmaz.
Aşıq
İmran “Avropa səfəri”, “Qaçaq Kərəm və
İsrafilağa” kimi dastanların, “Qarabağ”, “Yusif və
Zülüyxa” kimi poemaların yaradıcısıdır.Aşıq
İmran gözəl şair olması ilə bərabər
şübhəsiz ki, insanlar onu mahir bir saz ifaçısı
kimi tanıyırlar. Onun aşıq sənətində
əldə etdiyi uğurlar misilsizdir. Aşıq İmran 7 saz havasının yaradıcısıdır. Həmşinin
aşığın 12 şagirdi
olub. Ustad aşıqla bağlı məqalə hazırlayarkən
aşıq sənətinin
tədqiqatçısı İradə Sarıyevanın
İmran Həsənovla
bağlı bir yazısına rast gəldim. Məqalə “Azərbaycan aşıq sənətinin Koroğlusu
aşıq İmran Həsənov zirvəsi” adlanır. Başlıq əsil aşığa yaraşası addır. Məqalədə tədqiqatçı
İradə Sarıyeva
aşıq haqqında
aşağıdakı dürr
sözləri işlədir:
“Aşıq İmran
Həsənovun adı
aşıq sənəti
tarixinə əbədi
həkk olunub… Əslində, aşıq
İmran Həsənov
kimi ustad sənətkarlar tarixdə
yaşamasaydılar aşıq
sənəti kasıb
və miskin görünərdi. Çünki
aşıqlar sultanı
İmran Həsənov
misallı sənətkarların
mövcudluğu aşıq
sənətinə çox
böyük dvidendlər
gətirib, onlar bir növ sənətin
üzağlığına çeviriliblər. Bu gün çağdaş aşıq sənətinin
bir qədər zəif düşməsi İmran Həsənovların
işıqlı dünyada
olmaması ilə bağlıdır. Bu sənətkarın fiziki yoxluğu sənətin axsamasına səbəb olub…”. Həqiqətən İradə xanımın
ürək ağrısı
ilə İmran kimi sənətkarların
yoxluğunu vurğulaması
dövrün aşıq
sənətinin inkişafında
öz mənfi tərəflərini büruzə
verir.
Aşığın 65 illik yubleyi
vaxtı ilə
1993-cü ildə keçirilib.
2013-cü il noyabrın
4-də Azərbaycan Mədəniyyət
və Turizm Nazirliyinin və Azərbaycan Aşıqlar
Birliyinin təşkilatçılığı
ilə Rəşid Behbudov adına Dövlət Mahnı Teatrında Azərbaycan klassik aşıq sənətinin son nəhənglərindən biri olan, Azərbaycan
Respublikasının Əməkdar
mədəniyyət işçisi
aşıq İmran Həsənovun 85 illik yubileyi qeyd edilmişdir. Bu il isə aşğın
90 illiyi yaxınlaşır
və arzu edirik ki, əvvəlki
yubleylər kimi bu yubleydə yüksək səviyyədə
təşkil olunacaq.
Aşıq İmran Həsənov
15 dekabr 1999-cu ildə
vəfat etmişdir.
Mahmud Əyyub
Azad Azərbaycan.-
2018.- 13 yanvar.- S.7.