Nəsimi  yurdunda anıldı.

 İsa  Həbibbəyli: Nəsimi  laməkanlıq səviyyəsinə bu məkandan  yüksəlib

 

İyunun 22-də AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu və Şamaxı Rayon İcra Hakimiyyətinin birgə təşkilatçılığı ilə görkəmli Azərbaycan şairi İmadəddin Nəsiminin 650 illik yubileyinə həsr olunmuş elmi sessiya keçirilib. Sessiyada iştirak etmək üçün akademik İsa Həbibbəylinin rəhbərliyi ilə Ədəbiyyat İnstitutunun əməkdaşları İnstitutun qonaqları olan Pakistan Muslim İnstitutunun direktoru Londondakı nümayəndəsi Şamaxı şəhərinə yola düşüblər. Bu barədə AMEA Nizami Gəncəvi adına  Ədəbiyyat İnstitutunun ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsindən bildirilib.

 

Öncə ümummilli lider Heydər Əliyevin abidəsi ziyarət edilib gül dəstələri qoyulub. Sonra Nəsiminin büstü, qardaşı Şahxəndanın türbəsi Mirzə Ələkbər Sabirin qəbrinə baş çəkilib.

 

Elmi sessiya Şamaxı şəhər İncəsənət Təhsili Mərkəzində keçirilib. Sessiyanı Şamaxı Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Tahir Məmmədov açaraq iştirakçıları salamlayıb. İcra başçısı çıxışında bildirib ki, Ədəbiyyat İnstitutunun təşəbbüsu ilə Nəsiminin 650 illik yubileyinə həsr olunmuş növbəti tədbirdə toplaşmışıq. Bildiyimiz kimi, Nəsiminin 650 illik yubileyi münasibəti ilə ölkəmizin rəhbəri cənab Prezident İlham Əliyev bu iliNəsimi ilielan edib. Biz bu gün Nəsiminin doğulub böyüdüyü, yaşayıb-yaratdığı bir məkandayıq. Bu toplantıda Elmlər Akademiyası ilə əməkdaşlıq edən pakistanlı dostlarımız da iştirak edirlər. Nəsimi özünü laməkan adlandırırdı bu gün onun yaradıcılığının coğrafiyası göstərir ki, həqiqətən , Nəsimi dediyi kimi var. Nəsiminin əsərlərinin həyat fəlsəfəsi istənilən situasiyada həmişə cəmiyyəti, insanları düşünməyə sövq edir. Bu gün dövlətimizdə elə bir münbit mühit mövcuddur ki, biz dünyanın müxtəlif xalqlarının nümayəndələri ilə birgə öz yazarlarımızı təhlil edirik. Minimalizm hələ XV əsrdə Nəsimi fəlsəfəsinin onun keçdiyi məktəbin özəyini təşkil edirdi. Bu gün dünya bunu araşdırır, yəni minimuma qane olmaq fəlsəfəsini. Nəsimi insanın yaradılanların arasında ən ali varlıq olduğunu daim vurğulayırdı onları sülhə səsləyirdi. İnsanları allahı, insanlığı, təbiəti, sənəti-sözü sevməyə səsləyirdi. Nəsiminin dahiliyi ondadır ki, onun əsərləri yaradıcılığı bütün dövrlər üçün aktualdır. Bu gün ən ucqar Qərb ölkələri, Cənubi Amerika ölkələri daxil olmaqla Asiya ölkələrinin hər birində onun fəlsəfəsi araşdırılır, öyrənilir.  Mən Nəsimi torpağında bir daha bütün qonaqlarımıza xoş gəldiniz deyirəm. Nəsimi yaradıcılığını araşdıranların hər birinə təşəkkür edib, onlara müvəffəqiyyətlər arzulayıram.

 

Sonra AMEA-nın vitse-prezidenti, Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun direktoru, akademik İsa Həbibbəyli çıxış edib. Böyük Azərbaycan şairi İmadəddin Nəsiminin vətənində Ədəbiyyat İnstitutunun əməkdaşlarını pakistanlı qonaqları əsl Azərbaycan qonaqpərvərliyi ilə qarşıladığı üçün içra başçısına bütün Şamaxı sakinlərinə kollektiv adından təşəkkürünü bildirib.

 

Akademik geniş əhatəli çıxış edərək xatırladıb ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 11 yanvar 2019-cu il tarixli Sərəncamı ilə 2019-cu il bütövlükdəNəsimi ilielan edilib.  Həmçinin bildirib ki, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası həm ölkə daxilində, həm beynəlxalq miqyasda 6-7 ölkədə tədbirlərdə iştirak edib. Bizim bugünki bura səfərimiz Nəsiminin vətənində, Şamaxı ictimaiyyəti ilə bir yerdə Nəsimiyə olan mənəvi borcumuzu yerinə yetirməkdən ibarətdir. Nəsimi laməkanlıq səviyyəsinə bu məkandan yüksəlib.

 

Biz bu gün Ədəbiyyat İnstitutunun kollektivi ilə Nəsiminin heykəlini, Sabirin məzarını ziyarət etdik. İmadəddin Nəsimi , Mirzə Ələkbər Sabir ədəbi məktəb yaratmış sənətkarlardır. Nəsiminin bir böyük xidməti dövrün bir çox ehkamlarını qıraraq, sənətin bir çox sədlərini aşaraq Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində insanı müqəddəs varlıq səviyyəsində tərənnüm etməsindən ibarətdir. Ulu Nəsiminin mənsub olduğu hürufizm cərəyanının hüdudlarının genişlənməsi iki böyük şəxsiyyətin adı ilə bağlıdır. Bunlardan biri hürufizmin nəzəriyyəsini yaradan Fəzlullah Nəimi, digəri isə sənətdə ədəbiyyatda hürufizmi ən yüksək səviyyəyə qaldıran Nəsimidir. Nəsimi insanı ənəlhəqq səviyyəsinə qaldırdı. Hesab edirəm ki, Nəsiminin yaradıcılığı insan haqqında bəşəri bir himn, insanlıq haqqında bir manifestdir. Nəsiminin obrazı öz əsərlərində çox aydın şəkildə görsənir. OnunSığmazamqəzəli, məncə, hər şeydən qabaq Nəsiminin proobrazıdır. Biz fəxr edirik ki, bu, cahana zamana sığmayan şair Azərbaycan şairidir. Onun məğrur sözü həmişə insanlığın mənsub olduğu xalqın xidmətindədir. Nəsiminin kamil insan konsepsiyası ümumşərq ədəbiyyatının konsepsiyasına çevrilə bilib.

 

Akademik həmçinin əlavə edib ki, Ümummilli lider Heydər Əliyev sovet rejiminin ən çətin zamanlarında Nəsimini bir daha Azərbaycan xalqına qaytarmaq məqsədi ilə 1973-cü ildə onun 600 illik yubileyini YUNESKO səviyyəsində keçirməyə müvəffəq olub. Bakıda Nəsimiyə heykəl ucaltmaqla, Nəsimi rayonu yaratmaqla, Nəsimi metro stansiyası açmaqla, “Nəsimifilmi çəkdirməkləNəsimipoeması yazdırmaqla, “Nəsimiküçəsi saldırmaqla onun Azərbaycan xalqına mənsub olduğunu heç bir mübahisəyə yol qoymadan isbat etdi. Nəsiminin əsərlərini ingilis, rus digər dünya dillərinə tərcümə etdirib dünyaya yaydı. Bu gün cənab Prezident İlham Əliyevin 2019-cu ili bütövlükdə Nəsimiyə həsr edən Sərəncam imzalaması müstəqillik dövründə yenidən dünyada baş verən bu hadisələrin fonunda bu cür meyllərin qarşısını kəsmək, Nəsiminin azərbaycanlı olduğunu bütöv bəşəriyyətə çatdırmaq missiyasını həyata keçirməyə şərait yaradır. Prezidentimizin dəstəyi Leyla xanım Əliyevanın təşəbbüsü ilə sentyabr ayında keçirilən Nəsimi festivalında əllidən çox dünya xalqının nümayəndəsinin iştirak etməsi dövlət tərəfindən seçilmiş yolun qədər doğru olduğunu bir daha sübut etdi. “Nəsimi ilibaşa çatmamış Moskvada Nəsiminin büstünün ucaldılması Azərbaycan diplomatiyasının, İlham Əliyev siyasətinin böyük uğurudur. Nəsimi öz həyatındakı faciəvi sonluğu ilə əslində şəhidlik zirvəsinə yüksəlmiş ilk müqayisəsiz Azərbaycan sənətkarıdır. Mən bunu böyük Azərbaycan şairinin təkrarsız qəhrəmanlığı hesab edirəm.

 

Çıxışının sonunda akademik İsa Həbibbəyli Ədəbiyyat İnstitutundan Şamaxı rayonundakı kitabxanalara hədiyyə etmək üçün xeyli kitab gətirildiyini qeyd edib. Həmçinin İnstitutun nəşr etdiyi iki sanballı kitabı icra başçısı Tahir Məmmədova hədiyyə verib. Sonra Ədəbiyyat İnstitutunun alimləri Nəsimi haqqında məruzələri ilə çıxış ediblər.

 

Professor Qəzənfər PaşayevƏdəbiyyat incəsənətdə Nəsiminin bədii obrazıadlı məruzə ilə çıxış edib. O, çıxışında Nəsiminin ölümündən on il sonra Hələb məhkəməsinin ona bəraət verdiyini diqqətə çatdırıb. Həmçinin qeyd edib ki, bu gün dünyanın əllidən artıq kitabxanasında Nəsiminin əlyazmaları var. Nəsiminin ədəbiyyatımıza gətirdiyi ilklərdən biri qıfılbənd janrı tərs əlifba ya əlif-lamdır. İlk dəfə 1926-cı ildən Nəsiminin tədqiqinə başlanılıb Salman Mümtaz onun əsərlərini çap etdirib. 1943-cü ildə rus şairi Serqey İvanovİmadəddin Nəsimiadlı poema yazıb, həmin əsər Səməd Vurğunun ön sözü ilə nəşr edilib. Sonralar 1968-ci ildə Rəsul RzaSon gecə”, İsa HüseynovMəhşər”, QabilNəsimiəsərlərini Fikrət ƏmirovNəsimi dastanıbaletini ölməz sənətkarımıza ithaf edib.

 

Orta əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru Fəridə Əzizovaİmadəddin Nəsiminin soykökü şəcərəsiadlı məruzə ilə çıxış edib. Bundan başqa filologiya elmləri doktoru Rəhim ƏliyevNəsimi yaradıcılığında hürufilik islam”, filologiya üzrə fəlsəfə doktorları Zəkulla BayramlıAzərbaycan ədəbiyyatında Nəsimi ənənələri Qədim QubadovNəsimi folklormövzusunda məruzələrlə çıxış ediblər.

 

Sonda pakistanlı qonaq professor Sahibzadə Sultan Ahmed Ali öz təəssüratlarını bölüşüb Nəsimi torpağında olmaqdan məmnun qaldığını bildirib.

 

Azad Azərbaycan.- 2019.- 25 iyun.- S.7