Əsrlər boyu xalqımızı qoruyan bizim ənənələrimiz olub

Milli mədəniyyətimizin formalaşmasında əsas amil tarix boyu bir-birimizə

göstərmiş olduğumuz sevgi, səbr, şəfqətdir

Hər bir xalqın qarşısında əsrlər, minilliklər boyu formalaşmış yüksək milli-mənəvi dəyərlərini, milli məfkurəsini pak və sağlam niyyətlərlə qoruyaraq bütövlükdə cəmiyyətin inkişafına təsir göstərmək, onun genetik yaddaşını, milli irs və özünəməxsusluğunu gələcək nəsillərə ötürmək kimi mühüm missiya durur. Azərbaycan xalqı da bu məfkurənin daşıyıcısıdır. Dünyanın ən qədim dövlətçilik ənənələrinə malik olan xalqımız özünün zəngin milli, əxlaqi və mənəvi dəyərlər sistemi ilə bəşər sivilizasiyasına əvəzsiz töhfələr verərək özünəbənzər adət və ənənələri, yüksək mənəviyyatı ilə diqqəti cəlb edib. Min illər boyu formalaşan və Azərbaycan xalqının yüksək mənəvi dəyərlərə malik olduğunu göstərən təkraredilməz adət və ənənələr millətimizin keçmişi ilə bu günü və gələcəyi arasında sarsılmaz bir mənəvi körpü rolunu oynamaqdadır. Təsadüfi deyil ki, adət və ənənələrin hər bir millətin həyatında oynadığı əvəzsiz rolunu yüksək qiymətləndirən Ümummilli lider Heydər Əliyev "Milli adət və ənənələr hər bir xalqın milli mədəniyyətinin zənginliyindən, qədim tarixi kökə malik olmasından xəbər verir", - deyib.

Adət-ənənələrimiz və onların formalaşdırdığı milli dəyərlər sistemi ilə güclü dövlətçilik quruculuğu arasında sıx vəhdət var. Belə ki, hər bir dövlətin gücü, ilk növbədə, adət və ənənələrin cəmiyyəti əxlaqi, milli vətənəpərvərlik baxımından düzgün istiqamətə yönəltməsindən, onları saf təməllər üzərində tərbiyə etməsindən asılıdır. Bu baxımdan bütün dövrlərdə adət və ənənələr hər bir dövlətin qüdrətli və uzunömürlü olmasında on minlərlə əsgərin görə bilmədiyi əvəzsiz bir iş görür.

Adət və ənənələr yetişməkdə olan gənc nəsildə güclü təsir buraxaraq onların vətən, millət, xalq sevgisi ruhunda tərbiyə olunmasında əsl həyat məktəbi rolunu oynayır. Bunlar mənəvi baxımdan nə qədər zəngin olsa, həmin gənclər də o qədər cəmiyyət üçün xeyirli şəxs kimi yetişir və dövlətin daha da güclü olmasına öz töhfəsini verir.

Mütəxəssislər də bu gün, həqiqətən, dövlətçilik tariximizin, milli adət-ənənələrimizin, elm və mədəniyyətimizin təbliğinə ehtiyac olduğunu deyirlər. Son vaxtlar bu istiqamətdə görülən işlərin, doğrudan da təqdirəlayiq olduğunu deyən siyasi şərhçi Arzu Nağıyev bildirib ki, milli dəyərlərin təbliği vacib məsələdir, çünki bu, bizim tarixi sərvətlərimizdir: “Bundan başqa, bu istiqamətdə xarici dövlətlərdə keçirilən tədbirlər də vacibdir. Azərbaycanda multikulturalizmlə bağlı müvafiq addımlar atılır, tolerantlığın təbliği aparılır. Mühüm faktdır ki, bu gün AMEA-nın bütün müvafiq strukturları bu istiqamətdə seminarlar, tədbirlər təşkil edir. Bundan başqa, qeyri-hökumət təşkilatlarının da rolunu mütləq qeyd etmək lazımdır”.

Bu istiqamətdə görüləsi işlərə gəldikdə isə ekspertin fikrincə, ən böyük vəzifələrdən biri də məhz diaspor təşkilatlarımızın üzərinə düşür: “Artıq lobbiçilik siyasətini də həyata keçirmək lazımdır. Həmçinin bu istiqamətdə nəşr olunan bütün materiallar bir neçə aparıcı dünya dillərinə tərcümə olunmalı və ya həmin dillərdə, dünyanın aparıcı media məkanlarında çap edilməlidir. Bunun üçün də güclü kadr potensialı hazırlamalı və ya xaricdə Azərbaycanı təmsil edən qurumlarda savadlı mütəxəssislərə xüsusi yer ayrılmalıdır”.

Bəli, hər bir Azərbaycan vətəndaşı azərbaycanlı olduğundan fəxr duymalıdır. Necə ki, ümummilli lider Heydər Əliyev hər yerdə qürurla qeyd edirdi: "Mən fəxr edirəm ki, Azərbaycanlıyam!"

Bu amal, bu düşüncə hər birimiz üçün nümunə, örnək olmalı, Azərbaycanın zəngin adət və ənənələrini hər şeydən uca tutmalıdır. Minillərin sınağından cıxan, əsrlərcə formalaşan bu milli-mənəvi dəyərlər bəzən eyni millətin nümayəndələrinə məxsus olur, yəni etnik baxımdan eyni soykökə malik olan xalqlara şamil olunur. Bu isə əsasən monoetnik həyat tərzi keçirən cəmiyyətlərdə müşahidə olunur. Bəzi xalqlar isə mövcud olduğu zaman və məkan kəsiyində müxtəlif etnik mənsubiyyətin daşıyıcıları olmalarına baxmayaraq, qismətlərinə tarixin axarında eyni cografi məkanı paylaşmaq yazılır. Azərbaycan xalqının tarixində olduğu kimi. Ölkəmiz məhz belə bir dövlətçilik ənənəsinə sahibdir.

Azərbaycanda əsrlər boyu yaranan atət və ənənələr müxtəlif etnik qrupların birgəyaşayışı sayəsində formalaşaraq özünəməxsus bir kolorit yaradıb. Avar, saxur, ləzgi, yəhudi, talış, udin, kürd və s. kimi müxtəlif etnoslara malik xalqlarla azərbaycanlıların birgəyaşayışı onların ortaq milli-mədəni dəyərlərə malik olması ilə nəticələnib. Laylalarımiz, bayatılarımız, ağılarımız, nağıllarımız, dastanlarımız, mətbəximiz, toyumuz, yasımız birgəyaşayış normaları cərçivəsində formalaşıb.

Şifahi ədəbiyyatımızdan müasir nəsrimizə qədər hər zaman müxtəlif xalqların nümayəndələrinin əsərlərində də, bütün bunlar öz əksini tapıb. Azərbaycanın qəhrəmanlıq eposu "Koroğlu"da belə, Koroğlunun özünə övladlığa götürdüyü Eyvazın kürd mənşəli olması xalqımızın bir-birinə nə qədər doğma, yaxın və səmimi olduğunun ən bariz nümunəsidir.

Azərbaycan poeziyasında da, bu birlik, ortaq milli ənənə müşahidə edilir. Bu gün İsraildə yaşayan bir çox azərbaycanlı yəhudilər vətəninin milli-mənəvi dəyərlərinə sadiq qalaraq Azərbaycançılığı öz poeziyalarında yüksək səviyyədə tərənnüm etdirirlər. Azərbaycanın ortaq milli-mənəvi dəyərlərinin tərənnüm olunduğu əsərlərimizdən biri də "Əli və Nino" əsəridir. Bu əsərdə Azərbaycalılarla yanaşı Azərbaycanda yaşayan digər millətlərin nümayəndələrini də görürük. Xristian dininə məxsus Ninonun müsəlman dininə məxsus Əli ilə sevgi əhvalatı və onların bu sevgisinin azərbaycanlı ailəsi tərəfindən dəstəklənməsi xalqımızın ən yüksək milli-mənəvi dəyərlərə sahib olduğunu göstərir.

Başqa dinə, başqa milli mənsubiyyətə məxsus olsa da, sevgi hər şeydən uca tutuldu. Burada gənclərin qovuşması, həm də mədəniyyətlərin qovuşması kimi qəbul olunmalıdır. Bəzən də bu eşq nakam qalır, Əsli və Kərəm sevgisi kimi. Keşiş qızı Əsli ilə müsəlman Kərəmin dini ayrı-seçkilik üzün-dən qovuşa bilməməsi Azərbaycan xalqını çox qüssələndirib. Keşişin Əsli ilə Kərəmin qovuşmasına qarşı çıxması gənclərin ölümünə səbəb olub. Eşq yolunda od tutub yanan Kərəmin odunda Əsli də yandı. Əsli də özünü Kərəmin odunda yandıraraq ilahi eşqin zirvəsinə ucaldı. Xalq isə bu nakam sevgini unutmadı. Azərbaycan xalqı bu hekayəsinə "Yanıq Kərəm" adlı yanıqlı bir musiqi də qoşdu. Əslində, ən böyük milli dəyərlər də bax, elə budur- tolerantlıq çərçivəsində formalaşan münasibətlər. Birgəyaşayış mədəniyyətinin kökündə elə bu faktor əsas yer tutur. Belə münasibətin formalaşması isə təsadüfü deyil.

Bəli, zəngin kolorita malik milli mədəniyyətimizin formalaşmasında məhz əsas amil tarix boyu bir-birimizə göstərmiş olduğumuz sevginin, səbrin, şəfqətin nəticəsidir.

Cavanşir QƏDİMOV

Azad Azərbaycan .- 2020.- 26 noyabr.- S.9.