Milli-mənəvi dəyərlərimiz

kimliyimizi təsdiqləyən vəsiqəmizdir

Xalqların kimliyinin formalaşmasında milli-mənəvi dəyərlər müstəsna rola malikdir

Azərbaycanda milli-mənəvi dəyərlərin qorunub saxlanılması hər zaman dövlət səviyyəsində prioritet vəzifələrdən olub. Sağlam cəmiyyətin formalaşdırılmasında, milli dəyərlərimizə bağlı gəncliyin yetişməsində aparılan dövlət siyasətində bu amilin böyük rolu var. Çünki, milli-mənəvi dəyərlər xalqların kimliyinin formalaşmasında müstəsna rola malikdir. Ümumiyyətlə, milli-mənəvi dəyərlər dedikdə, əsas etibarilə, milli ideologiya, mədəni yaddaş, milli tarix, milli dil, ənənəvi dini dəyərlər, milli mədəniyyət və incəsənət, milli ədəbiyyat, milli özünüdərk, və s. nəzərdə tutulur. Tarixi təcrübə göstərir ki, öz soykökündən, tarixindən, milli-mənəvi dəyərlərindən uzaq düşən millətlər və dövlətlər müəyyən zaman kəsiyində yox olmaq, tarix səhnəsindən silinmək təhlükəsi ilə üzləşiblər.

Gənc Politoloqlar Mərkəzinin (GPM) rəhbəri İlkin Əliyev qeyd edir ki, milli-mənəvi dəyərlərimiz bir xalq kimi kimliyimizi təsdiqləyən vəsiqəmizdir: «Bir xalqın və ya ölkənin digər millətlər arasındakı yeri həm də onun milli-mənəvi dəyərlərini nə dərəcədə yaşatması ilə ölçülür. Xalqımız zəngin dəyərlərə sahibdir. Bu dəyərlərin qorunması və təbliği, əlbəttə ki, çox mühüm məsələdir. Hər şeydən əvvəl, bu bizim milli kimliyimiz, varlığımız və mədəniyyətimizlə bağlıdır. Dəyərlərimizi qorumaq kimliyimizi qorumaq, onları təbliğ etmək isə mədəniyyətimizin təbliği deməkdir. Müasir dünyada kimliklərin, mədəniyyətlərin və dəyərlərin təbliği və tanıdılması üçün imkanlar daha genişdir və biz bu imkanlardan maksimum dərəcədə istifadə edirik».

Azərbaycan Şərq ilə Qərb arasında körpü rolunu oynayan, sivilizasiyalararası dialoqa mühüm töhfələr verən, tolerantlıq nümunəsi və multikulturalizm diyarı kimi tanınan ölkədir. Bunu təmin edən ən mühüm amillərdən biri xalqımızın zəngin mənəvi dəyərlərə malik olması, bu dəyərlərin qorunması, yaşadılması, müasir dəyərlərlə zənginləşdirilməsidir. İ.Əliyev bildirib ki, məhz bunlar nəzərə alınmaqla Azərbaycanın tolerantlıq nümunəsi beynəlxalq müstəvidə - dünya miqyasında da yüksək qiymətləndirilir: «Ənənə şəklində nəsillərdən nəsillərə ötürülən bu mühit müsbət və mütərəqqi nümunə kimi diqqəti cəlb edir, təqdirəlayiq hal olaraq dəyərləndirilir. Müxtəlif mədəniyyətlərin qovşağında yerləşən müstəqil ölkəmiz apardığı uğurlu siyasət nəticəsində multikultralizm və tolerantlığın mərkəzinə çevirilib, respublikamızda müxtəlif xalqların nümayəndələri sülh, əmin-amanlıq və mehribanlıq şəraitində yaşayırlar. Öz ənənə və dəyərlərini qoruyaraq müasir dünyaya inteqrasiya edən ölkəmiz üçün bu siyasət mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bunun nəticəsində biz həm öz tarixi mirasımıza sahib çıxır, həm də dünyada sülhün təbliği, mədəniyyətlər və dinlərarası dostluq münasibətlərinin inkişafında aktiv rol oynayırıq».

Bəşər mədəniyyəti tarixinin araşdırılması sahəsindəki qazanılmış təcrübələr də sübut edir ki, insanların mənəviyyatı, əxlaqi normaları və baxışları ilə bağlı olan milli-mənəvi dəyərlərin yaradıcısı xalqdır. Təbiətin hər bir xalqa bəxş etdiyi ən qiymətli miras onun milli-mənəvi dəyərləridir. Bu səbəbdən də hər şeydən əvvəl və hər sahədə, o cümlədən mədəniyyət siyasəti sahəsində mədəniyyətin təsbiti mövzusuna üstünlük verilməlidir. Milli-mənəvi dəyərlər gələcək nəsillərə daha da zənginləşdirilmiş halda ötürülməlidir. Şübhəsiz ki, mədəniyyət dəyişmədən və zənginləşdirilmədən varlığını qoruya bilməz. Bu məqsədlə müasir mədəniyyət siyasətində yaradıcı və qurucu səciyyəli hər cür fəaliyyət təşviq edilməli, yeni qabiliyyətlərin kəşf edilməsi, istiqamətləndirilməsi, dəyərləndirilməsi fəaliyyətlərinə mühüm əhəmiyyət verilməlidir.

Müasir dünya siyasətində qlobal, regional və lokal problemlərin, qloballaşma və mədəni inteqrasiya məsələlərinin həllinə yeni münasibət müşahidə edilməkdədir. Demokratiyanın siyasi system kimi formalaşdırılmasını tələb edən bu prosesdə Azərbaycan Respublikası da fəal iştirak etməkdədir. Lakin hər zaman diqqətə alınmalıdır ki, yalnız milli və bəşəri dəyərlərin sintezi və dunya təcrubəsi yonundə həyata kecirilən islahatlar sayəsində dünyanın sosial, mədəni, iqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş dövlətləri səviyyəsinə catmaq mümkündür. Sosial, mədəni, iqtisadi tərəqqiyə xidmət edən bu prosesdə qarşıya çıxan problemlər isə bilavasitə mədəniyyət sahəsində bəşər tarixinin, dünyanın inkişaf təcrübəsinin öyrənilməsini, kompleks əlaqələrinin genişləndirilməsini zərurətə çevirir ki, bütün bunlara da yalnız mükəmməl mədəniyyət siyasəti sayəsində nail olmaq mümkündür.

Bu gün Azərbaycanın beynəlxalq miqyasda tanınmasına, müstəqilliyinin möhkəmlənməsinə dair bir sıra tədbirlər həyata kecirilir. Eləcə də təhsil və mədəniyyətin inkişafı ucun zərüri qərarlar qəbul edilir. Dövlət aparatının, təhsil və mədəniyyət institutlarının Avropa standartlarına uyğun şəkildə qurulması istiqamətində səylər gostərilir. Milli-mədəni, intellektual qüvvələr öz fəaliyyətləri ilə dövlətin mədəniyyət sahəsindəki siyasətinin müasir durumunu təhlil edir və bu siyasətin perspektivlərinə aydınlıq gətirməyə calışırlar.

Minillərin sınağından çıxan, əsrlərcə formalaşan milli-mənəvi dəyərlər bəzən eyni millətin nümayəndələrinə məxsus olur, yəni etnik baxımdan eyni soy-kökə malik olan xalqlara şamil olunur. Bu isə əsasən monoetnik həyat tərzi keçirən cəmiyyətlərdə müşahidə olunur. Bəzi xalqlar isə mövcud olduğu zaman və məkan kəsiyində müxtəlif etnik mənsubiyyətin daşıyıcıları olmalarına baxmayaraq, qismətlərinə tarixin axarında eyni coğrafi məkanı paylaşmaq yazılır. Azərbaycan xalqının tarixində olduğu kimi. Azərbaycan, məhz belə bir dövlətçilik ənənəsinə sahibdir. Azərbaycanda əsrlər boyu yaranan adət və ənənələr müxtəlif etnik qrupların birgəyaşayışı sayəsində formalaşaraq özünəməxsus bir kolorit yaradıb. Avar, saxur, ləzgi, yəhudi, talış, udin, kürd və s. kimi müxtəlif etnoslara malik xalqlarla azərbaycanlıların birgəyaşayışı onların ortaq milli-mədəni dəyərlərə malik olması ilə nəticələnib. Laylalarımız, bayatılarımız, ağılarımız, nağıllarımız, dastanlarımız, mətbəximiz, toyumuz, yasımız birgəyaşayış normaları çərçivəsində formalaşıb.

Şifahi ədəbiyyatımızdan müasir nəsrimizə qədər hər zaman müxtəlif xalqların nümayəndələrinin əsərlərində də, bütün bunlar öz əksini tapıb.

Bəli, mənəvi dəyərlərimizin qorunub saxlanılması və inkişaf etdirilməsi müstəqil respublikanın mədəniyyət siyasətinin əsas vəzifələrindən biridir. Bu mənada Azərbaycan dövləti öz daxili və xarici siyasətini yeni tarixi şəraitə, müasir tələblərə uyğun olaraq, xalqımızın tarixi və mədəni ənənələrinə, dilimizə, dinimizə, millimənəvi dəyərlərimizə istinad edərək həyata kecirir.

Bilman ALLAHVERDİYEV

Azad Azərbaycan.- 2021.- 4 fevral.- S.9.