"Azərbaycanca-ingiliscə-rusca

frazeoloji lüğət"in təqdimatı olub

Dekabrın 1-də Bakıdakı "Park İNN" otelinin konfrans zalında Azərbaycan Dillər Universitetinin professoru, filologiya elmləri doktoru Nigar Vəliyevanın "Azərbaycanca-ingiliscə-rusca frazeoloji lüğət"inin təqdimat mərasimi keçirildi. Tədbirdə elm adamları, Milli Məclisin üzvləri və başqaları iştirak edirdilər. Hər biri 988 səhifədən ibarət olan II cildlik lüğət geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulub. Təqdimat mərasimini giriş sözü ilə açan professor N.Vəliyeva qonaqları salamlayaraq dəvəti qəbul etdiklərinə görə onlara təşəkkürünü bildirdi. O, lüğət haqqında məlumat verərək bildirdi ki, müasir ingilis, Azərbaycan və rus dillərində frazeoloji birləşmələrin müqayisəli araşdırılması bir neçə cəhətdən əhəmiyyətlidir.

Bu araşdırma dillərin qanunauyğunluqlarını müəyyənləşdirməyə, onun semantik inkişafı haqqında düzgün təsəvvür əldə etməyə kömək edir. Kitabda ilk dəfə olaraq ingilis, Azərbaycan və rus dillərində frazeoloji birləşmələr toplanılıb, sistemə salınıb, bir-birindən uzaq və müxtəlif sistemli dillərə məxsus olan belə leksikləşmiş vahidlər tipoloji-linqvistik cəhətdən təhlil edilir. Lüğət frazeoloji söz birləşmələri, ifadələri, məsəllər və atalar sözləri əsasında tərtib edilib. Kitabda 90 mindən artıq frazeoloji vahid vardır.

Sonra söz təhsil nazirinin müavini, tarix elmləri doktoru, professor İradə Hüseynovaya verildi. İradə xanım iştirakçıları Təhsil Nazirliynin rəhbərliyi və hörmətli nazir Misir Mərdanovun adından salamladı. Çıxışını ulu öndər Heydər Əliyevin " Hər bir xalqın milliliyini, mənəvi dəyərlərini yaşadan, inkişaf etdirən onun dilidir" sözləri ilə başlayan professor İ.Hüseynova kitabın Azərbaycan dilçilik elminə dəyərli töhfə olduğunu və gələcək nəsillərin bundan maksimum faydalanacaqlarına ümidvar olduğunu bildirdi. Nazir müavini qeyd etdi ki, son dövrdə Azərbaycan dilinin nüfuzlu təşkilatlarda işlənməsi və bu dilə beynəlxalq münasibətlər müstəvisində böyük dəyər verilməsi ümummilli lider Heydər Əliyevin çoxşaxəli, gərgin əməyinin nəticəsidir. İradə xanım qeyd etdi ki, ümummilli liderimizin bu müdrik siyasətini hörmətli Prezidentimiz cənab İlham Əliyev və Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, millət vəkili, YUNESKO və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban xanım Əliyeva davam etdirərək, milli adət-ənənələrimizin, mənəvi dəyərlərimizin inkişafına böyük diqqət və qayğı göstərirlər. Bildirildi ki, doğma dilimiz olan Azərbaycan dili ilə yanaşı, xarici dillərin öyrənilməsi də dövlətçiliyimiz üçün mühüm strateji əhəmiyyət kəsb edir. Beynəlxalq səviyyədə siyasət aparmaq, Azərbaycan reallıqlarını, haqq səsimizi dünyaya çatdırmaq üçün xarici dillərin akademik səviyyədə öyrənilməsi milli strategiyamıza xidmət edən vacib amillərdən biridir. Bu baxımdan filologiya elmləri doktoru, professor Nigar xanım Vəliyevanın bu gün təqdimatına yığışdığımız "Azərbaycanca-ingiliscə-rusca frazeoloji lüğət"i böyük əhəmiyyət və səciyyə daşıyır.

İradə Hüseynova bildirdi ki, dilin lüğət tərkibini təşkil edən sözlərin həqiqi mənaları ilə yanaşı, məcazi mənaları da var ki, bu səbəbdən də xalqın milli yaddaşından süzülüb gələn frazeologizmlərin müqayisəli şəkildə araşdırılması müxtəlif sistemli dillərdə frazeoloji birləşmələrin yaranması prosesinin elmi nöqteyi-nəzərdən öyrənilməsinə imkan verir. Nazir müavini Azərbaycan,ingilis,rus dillərində frazeoloji birləşmələrin artırılmasını son dərəcə əhəmiyyətli məsələlərdən biri olduğunu qeyd etdi. İngilis və rus dilləri təkcə xarici dil kimi deyil, diplomatiya dili,siyasət dili, işgüzar əlaqələr və millətlərarası ünsiyyət dili kimi öyrənilməlidir. Son illərdə müxtəlif sistemli dillərin frazeoloji leksikasının araşdırılmasına diqqət artsa da, irihəcmli frazeoloji lüğət tərtib olunmamışdır. Frazeoloji birləşmələr, atalar sözləri və zərb-məsəllərin müxtəlif dillərdə çox zaman dəqiq qarşılığı olmadığı üçün, onların öyrənilməsi prosesində müxtəlif maneələr qarşıya çıxırdı. Bu cəhətdən xarici dilləri öyrənənlər üçün də sözügedən lüğətin xüsusi əhəmiyyəti və mənası vardır.

İradə Hüseynova təhsil nazirinin müavini və eyni zamanda uzun illər elmi-pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olan tarixçi alim və pedaqoq kimi lüğətin xüsusi olaraq praktiki əhəmiyyətindən söz açaraq bildirdi ki, lüğət tədris prosesində bir neçə dil öyrənənlərə, magistrant və dissertantlara, filoloq və tərcüməçilərə, jurnalist və iş adamlarına, eləcə də bir çox şəxslərə yardımçı olacaq. O, kitabı tərtib edən müəllifə və bu lüğətin ərsəyə gəlməsində əziyyət çəkən şəxslərə yeni yaradıcılıq uğurları arzu etdi.

Tədbirdə çıxış edən Azərbaycan Dillər Universitetinin rektoru, professor Səməd Seyidov kitabın əhəmiyyətindən söz açaraq belə bir lüğətin məhz ADU-nun professoru tərəfindən hazırlanmasını ikiqat sevinc hissi ilə qarşıladığını və gələcəkdə də belə layihələrin həyata keçməsi üçün təhsil ocağının çalışacağını bildirdi. O, N.Vəliyevanın gənc olduğunu və bundan sonra da Azərbaycan dilçilik elminə böyük töhfələr verəcəyinə əminliyini ifadə etdi.

Kitab haqqında fikirlərini bildirən Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, filologiya elmləri doktoru, professor Nizami Cəfərov son illərdə müxtəlif sistemli dillərin frazeoloji leksikasının araşdırılmasına diqqətin artdığını, amma ingilis, Azərbaycan və rus dillərində irihəcmli frazeoloji lüğətin bu günə qədər tərtib olunmadığını qeyd etdi, frazeoloji birləşmələrin ilk dəfə olaraq geniş tərtibatda oxuculara təqdim olunmasını sevindirici və təqdirəlayiq hal kimi qiymətləndirdi.

Digər çıxış edənlər də kitab və onun müəllifi haqqında dəyərli fikirlər və xoş sözlər söylədilər.

Niyazi RƏHİMOV

Azərbaycan müəllimi.- 2010.- 3 dekabr.- S.3.