Görkəmli alim və yazıçı barədə
zəngin biblioqrafik mənbə
Elmi araşdırmalar aparmaqla yanaşı, bədii yaradıcılıq sahəsində də tanınıb özünü təsdiq etmək çox az insana nəsib olan tale payıdır. Azərbaycan elm və mədəniyyət tarixində bu qəbildən olanlar sırasında Kamal Mehdi oğlu Abdullayevin öz yeri var.
1950-ci ildə Bakıda
ziyalı ailəsində
dünyaya gəlmiş
K.Abdullayev tarixi ənənə və zəngin salnaməsi olan 190 nömrəli orta məktəbi bitirib; Azərbaycanın
ilk universitetində - ADU-da
filologiya fakültəsində
(1968-1973-cü illər) ali təhsil alıb. SSRİ EA Dilçilik
İnstitutunun Türk
dilləri şöbəsinin
əyani aspiranturasında
oxumuş K.Abdullayev Moskvada (1977) "Sintaktik paralelizm" ("Kitabi-Dədə
Qorqud" dastanlarının
dili üzrə) adlı namizədllik,
1984-cü ildə Bakıda
"Azərbaycan dili sintaksisinin nəzəri problemləri" adlı doktorluq dissertasiyalarını
müdafiə edib.
Bu illər ərzində
Kamal Abdullayev Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunda
kiçik elmi işçi, baş elmi işçi, şöbə müdiri, Azərbaycan Xarici Dillər İnstitutunda Ümumi və Azərbaycan dilçiliyi kafedrasının müdiri
vəzifələrində çalışıb.
Professor Kamal
Abdullayevin elmi maraq dairəsi genişdir. "Problemı
sintaksisa prostoqo predlojeniya v azerbaydjanskom yazıke" (Bakı,
Elm, 1983), "Azərbaycan dili
sintaksisinin nəzəri
problemləri" (Bakı,
Maarif, 1999), "Dilçiliyə
səyahət və yaxud dilçi olmayanlar üçün dilçilik" (Bakı,
"Mütərcim", 2010), "Azərbaycanca danışaq"
(Paris, 2008, Buxarest, 2010) kitabları
onun dilşünaslıq
baxımından elmi maraq dairəsini əks etdirir.
Azərbaycan MEA-nın müxbir üzvü K.Abdullayev dünya ədəbiyyatının
problemləri ilə maraqlanır, qədim dövr söz sənətinin tədqiqi ilə məşğul olub, müasir ədəbi prosesin görünməyən tərəflərini
öyrənib. Bu məsələləri
əks etdirən əsərləri-ədəbiyyatşünaslıq
və tənqidə
aid kitabları aşağıdakılardır:
"Müəllif-əsər-oxucu" (Bakı, Yazıçı,
1985), "Əvvəl-axır yazılanlar" (Bakı,
Yazıçı, 1990), "Yolun əvvəli və axırı" (Bakı, Azərnəşr,
1993), "300 azərbaycanlı" (Bakı, "Mütərcim",
2007).
Elmi araşdırmalarının bir
hissəsi türkologiya
məsələlərinə həsr olunmuş filoloq alimin daim diqqət yetirdiyi tədqiqat obyektlərindən biri xalqın Ana kitabı adlandırılan "Dədə
Qorqud kitabı"dır. "Gizli
Dədə Qorqud"
(1991), "Sirr içində
dastan və yaxud Gizli Dədə
Qorqud-2" (1999), "Mifdən Yazıya - Gizli Dədə Qorqud" adlı əsərlər Qorqudşünaslığa dair
dəyərli araşdırmalardandır.
Professor Kamal Abdullayevin
"Gizli Dede Korkut" kitabı 1995-ci ildə Bursada, elə
həmin il həm də İstanbulda türkcə çap olunmuşdur.
Kamal müəllimin geniş elmi ictimaiyyət tərəfindən
maraqla qarşılanmış
əsərlərindən biri
akademik Azad Mirzəcanzadə ilə birlikdə 2003-cü ildə
nəşr etdirdikləri
"Leksiya v Bakinskom slavyanskom universitete" kitabı (
Kamal Abdullayev bədii yaradıcılığı elmi
araşdırmaları ilə
növbələşdirib əlaqələndirən
qüdrətli təxəyyül
sahibidir. O, Azərbaycanda
və xarici ölkələrdə hekayə,
roman və pyeslər,
esselər, şeirlər
müəllifi kimi tanınır.
"Yarımçıq əlyazma", "Sehrbazlar
dərəsi", "Unutmağa
kimsə yox..." romanları, 7 pyesi, "Qəribədi, deyilmi?"
şeirlər toplusu,
"Ruh" (1997), "Casus"
(2004) və s. kitabları
ölkəmizdə, Türkiyə,
Rusiya, Fransa və Polşada Azərbaycan, türk, rus, polyak, fransız
dillərində nəşr
olunub.
Bunlara onu da əlavə
edək ki, professor K.Abdullayev həm də bədii tərcümə ilə məşğul olur. 2001-ci ildə
"Mütərcim" nəşriyyatının
buraxdığı "Gümüş
dövrün sirləri"
tərcümələr toplusu
oxucular tərəfindən
rəğbətlə qarşılanıb.
2000-ci ildən
ulu öndər Heydər Əliyevin sərəncamı ilə
yeni təşkil olunmuş Bakı Slavyan Universitetinin rektoru təyin edilmiş görkəmli alim həm də
BSU-nun "Tərcümə problemləri" elmi-tədqiqat
laboratoriyasının rəhbəridir. Universitetin
Elmi Əsərlərinin
"Dil-ədəbiyyat" seriyasının baş redaktoru, D 02.071 indeksli elmi şuranın sədri, "Filoloqun
kitabxanası-100", "Türkologiya",
"Azərbaycanşünaslıq",
"Dünya nəşri"
seriyalarının müəllifi
və icraçısı
olan professor K.Abdullayev
həm də ictimai xadim kimi
geniş fəaliyyət
göstərir. Belə
ki, professor K.Abdullayev Azərbaycan Yaradıcılıq
Fondunun (keçmiş
Azərbaycan Mədəniyyət
Fondunun) sədridir, Azərbaycan Yazıçılar
Birliyinin İdarə Heyətinin, Teatr Xadimləri Cəmiyyətinin,
Azərbaycan Mətbuat
Şurasının İdarə
Heyətinin üzvü,
Respublika Badminton Federasiyasının
prezidentidir.
Türk Dil qurumunun fəxri
üzvü seçilmiş
K.Abdullayev Ukrayna Beynəlxalq Kadr Akademiyasının akademiki,
Moskva Şəhər
Pedaqoji Universitetinin fəxri doktorudur. 2007-ci ildə Rusiya Prezidenti V.V.Putin tərəfindən Puşkin
medalı ilə təltif olunub. Alim haqqında kitablar çap olunub.
Azərbaycan alimi, yazıçısı, ictimai
xadimi, filologiya elmləri doktoru, əməkdar elm xadimi,
AMEA-nın müxbir üzvü, BSU-nun rektoru K.Abdullayev bu il Dədə Qorqud Milli Fondunun
"Dədə Qorqud
Milli Mükafatı",
"Azərbaycan dünyası"
beynəlxalq jurnalının
"Vətən övladı"
qızıl medalı
ilə təltif olunub.
Bu günlərdə "Elm" nəşriyyatı professor K.Abdullayevin
anadan olmasının
60 illiyi ilə bağlı "Kamal Mehdi oğlu Abdullayev" adlı biblioqrafiya buraxıb.
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Rəyasət
Heyətinin qərarı
ilə çap olunmuş biblioqrafiyanın
redaktoru akademik Ağamusa Axundov, tərtibçilər Şükufə
Ağakişiyeva, Anna Malaxovadır.
136 səhifəlik
kitabda görkəmli alimin həyat yolunu, elmi və
bədii yaradıcılıq
uğurlarını əks
etdirən məlumat Azərbaycan, rus və ingilis dillərində verilib.
Sonrakı səhifələrdə
1973-cü ildən başlayaraq
2010-cu ilə qədər
zaman kəsimində görkəmli alim və yazıçının,
ictimai xadimin, ali məktəb
rektorunun həyatının
biblioqrafiyası illər
üzrə qələmə
alınıb.
Vətənə, xalqa, milli təhsilə, zəngin ədəbiyyat tarixinə bağlı alimin, söz sənəti nümunələri
ilə oxucu auditoriyası qazanmış
yazıçının 60 illiyinə həsr olunmuş biblioqrafiya elm və mədəniyyət
tariximizi öyrənib
tədqiq edənlər
üçün lazımlı
və faydalı mənbədir.
Ş.MƏMMƏDOV
Azərbaycan
müəllimi.- 2010.- 17 dekabr.- S.4.