İnklüziv təhsil günün tələbidir
Təhsil sosial proseslərə
təsir göstərən
mühüm faktorlardandır,
şəxsiyyəti şərtləndirən
keyfiyyətlərin - dəyərlərin
formalaşmasına xidmət
edir. Demokratik təhsil cəmiyyətin bütün üzvlərinin
- istər sağlam, istərsə də sağlamlıq imkanları
məhdud insanların
bərabər təhsil
alma hüquqlarını
təmin edir. Bu, cəmiyyətdə sosial bərabərliyin qorunmasına şərait
yaratmış olar. Belə bir imkanı
isə yalnız inklüziv təhsil yarada bilər. Azərbaycan xalqının ulu öndəri Heydər Əliyevin hakimiyyətdə
olduğu bütün
dövrlərdə ölkədə
təhsil müstəsna
əhəmiyyətə malik
məsələlərdən biri olub, hazırda
Azərbaycan Respublikasının
Prezidenti, Heydər Əliyev siyasi məktəbinin layiqli davamçısı cənab
İlham Əliyevin diqqət mərkəzindədir.
Respublikamızda müvafiq qanunvericilik bazasının yaradılması nəticəsində "Xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqların təhsili"nin təşkilinə əlverişli zəmin yaradılmışdır. Belə ki, 2001-ci ilin iyulunda ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən imzalanmış "Sağlamlıq imkanları məhdud şəxslərin təhsili (xüsusi təhsil) haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanunu qəbul edilmişdir.
Qanunda xüsusi təhsil sahəsində dövlətin vəzifələri müəyyənləşdirilmiş, sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların, onların valideynlərinin və ya valideynlərini əvəz edən şəxslərin xüsusi təhsil sahəsində hüquq və vəzifələri öz əksini tapmış, xüsusi təhsilin təşkili və idarə olunması təsbit olunmuşdur. Qanunun icrasının təmin edilməsi məqsədilə Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti tərəfindən müxtəlif təyinatlı 9 qərar, o cümlədən "İnteqrasiya təlimli təhsil müəssisələrində təhsilin təşkili Qaydaları haqqında" qərar qəbul edilmişdir. Qaydalarda təsbit olunduğu kimi, inteqrasiya təlimli təhsil müəssisəsi sağlamlıq imkanları məhdud şəxslərin birgə təhsil alması üçün xüsusi şərait yaradılmış ümumtəhsil müəssisəsidir. Bu tip təhsil müəssisələrində sağlamlıq imkanları məhdud şəxslərin sayı ümumi kontingentin 20 faizindən çox olmamaq şərtilə komplektləşdirilərək onlara zəruri köməkçi xidmət təşkil edilir.
Qanunun icrasının təmin edilməsi məqsədilə Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 3 fevral 2005-ci il tarixli 20 nömrəli qərarı ilə "Azərbaycan Respublikasının xüsusi qayğıya ehtiyacı olan (sağlamlıq imkanları məhdud) uşaqların təhsilinin təşkili üzrə İnkişaf Proqramı" (2005-2009-cu illər) təsdiq edilmiş, Azərbaycan Respublikası təhsil nazirinin 25 mart 2005-ci il tarixli, 192 nömrəli əmrinə əsasən İnkişaf Proqramının icrası ilə əlaqədar fəaliyyət planı işlənib hazırlanmışdır.
Təhsil nazirinin müvafiq əmrinin icrasını təmin etmək məqsədilə Azərbaycan
Müəllimlər İnstitutunun
tədbirlər planı
hazırlanıb təsdiq
edilmişdir.
Proqramda inklüziv təhsilin mərhələlərlə keçirilməsi
nəzərdə tutulmuşdur.
Proqramın tələblərindən irəli
gələn vəzifələrlə
əlaqədar AMİ-də
bir sıra işlər görülmüşdür. Belə ki,
"Sağlamlıq imkanları
məhdud olan uşaqlar üçün
inklüziv təlimə
verilən tələblərin
peşəkarcasına işlənib
hazırlanması" mövzusunda
beynəlxalq təşkilat
tərəfindən AMİ və onun filiallarının
metodistləri, kafedra müəllimləri üçün
seminar təşkil edilmiş
və seminar iştirakçılarına
sertifikat verilmişdir.
Təhsildə innovasiya kabineti Sumqayıt ŞTŞ-ın
tabeliyində olan məktəbəqədər təhsil
müəssisələrinin müdirləri və tərbiyəçiləri üçün
"Məktəbəqədər təhsil müəssisələrində
inklüziv təhsil və xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqlarla işin təşkili"
mövzusunda seminar təşkil
etmişdir.
Həmin kabinetin metodistlərindən
bir neçəsi
MTTYM-də "İnklüziv
təhsil üzrə mentorların hazırlanması"
mövzusunda seminarın
iştirakçısı olmuş
və inklüziv təhsil üzrə mentorluq sertifikatı almışdır.
Kabinetin metodistlərindən
M.Rəhimovanın "Məktəbəqədər
təhsil müəssisələrində
xüsusi qayğıya
ehtiyacı olan uşaqlarla işin təşkili" (inklüziv
təhsil) adlı metodik tövsiyəsi və İ.Həsənovanın
"Sağlamlıq imkanları
məhdud olan uşaqların cəmiyyətə
adaptasiyası"
mövzusunda metodik vəsaiti hazırlanmışdır.
KİV-də "Xüsusi
qayğıya ehtiyacı olan uşaqlarla işin
təşkili" mövzusunda məqalələr dərc
edilmişdir.
Təhsildə innovasiya kabinetinin metodistləri tərəfindən
müntəzəm olaraq
inklüziv təhsil tətbiq edilən körpələr evi - uşaq bağçalarında
və ümumtəhsil
məktəblərində xüsusi
qayğıya ehtiyacı
olan uşaqları məşğələ və
dərs prosesində müşahidə edib yerlərdə tərbiyəçilərə
və müəllimlərə
metodiki köməklik
göstərilir.
Proqramın tələblərindən
irəli gələn vəzifələrin
davamı olaraq
AMİ-nin rektoru, Milli Məclisin üzvü, professor A.Naxçıvanlının
təşəbbüsü ilə institutda "İnklüziv
təhsil günün
tələbidir" mövzusunda
elmi-praktik konfrans keçirildi.
Tədbiri giriş sözü ilə açan institutun rektoru, professor A.Naxçıvanlı inklüziv təhsilin bu günün vacib məsələlərindən olduğunu qeyd etdi. Aqiyə xanım təhsilin bütün cəmiyyətlərin, xüsusilə də demokratik cəmiyyətin ən zəruri komponentlərindən olan bu sahənin təhsilimizin qurucusu, ümummilli lider Heydər Əliyevin və onun siyasi kursunun layiqli davamçısı Prezident İlham Əliyevin diqqət mərkəzində olduğunu xüsusi vurğuladı.
Konfransın işinə bir sıra beynəlxalq təşkilatlar - Müasir Təhsil və Tədrisə Yardım Mərkəzi, "Müstəqil həyat" İnkişaf və Dəstək Mərkəzi, YUNİSEF, "Dünyaya baxış" Təşkilatı, Azərbaycana Birgə Yardım Təşkilatı, "Müşfiq" təşkilatı, "Çıraq" Uşaq İnkişaf Mərkəzi və digərləri qoşulmuş, onların, həmçinin Təhsil Nazirliyinin əhatə etdiyi Bakı, Sumqayıt, Mingəçevir şəhərlərinin xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaq bağçası və məktəblərinin şagirdlərinin əl işlərindən ibarət sərgi təşkil edilmişdir.
Konfransda Təhsil Nazirliyindən De-institutlaşdırma şöbəsinin rəisi Məlahət Hacıyeva, Məktəbəqədər təhsil sektorunun müdiri Nərminə Alnağıyeva, Strateji təhlil və planlaşdırma və kadrların idarəolunması şöbəsinin baş məsləhətçisi Musa Əhmədov, Bakı Şəhəri üzrə Təhsil İdarəsinin rəis müavini Müslüm Qəzənfərov, BŞTİ-nin Beynəlxalq və ictimaiyyətlə əlaqə şöbəsinin müdiri Zəminə Əliqızı, Bakı Tibbi Pedaqoji Komissiyanın sədri Bəhruz İmanov, Məktəbəqədər şöbənin məsləhətçisi Gülsüm Hüseynova və b. iştirak edirdilər.
Müasir Təhsil və Tədrisə Yardım Mərkəzi tərəfindən
konfrans iştirakçılarına
metodik vəsaitlər
paylanmışdır. Konfransın işində
KİV nümayəndələrinin iştirakı təmin edilmişdir.
Plenar iclasda dinlənilən 8 məruzə
ətrafinda müzakirələr
aparıldı və bir sıra təkliflər irəli sürüldü.Təkliflər
müzakirə edildi və ümumiləşdirmələr
aparılaraq aşağıdakıların
nəzərə alınması
və əlaqədar təşkilatların nəzərinə
çatdırılması məqsədəmüvafiq hesab
edildi:
* İnklüziv təhsilə
qoşulan məktəb
və uşaq bağçalarında işləmək
üçün loqoped,
psixoloq və defektoloq ştatları verilsin;
* Ali təhsil, orta
ixtisas, ilk peşə-ixtisas təhsili müəssisələrində
də inklüziv təhsilin layihəsi hazırlansın;
* İnklüziv təhsilə
aid metodik və əyani vəsaitlər hazırlansın;
* AMİ və onun
filiallarında psixoloq
hazırlığı gücləndirilsin;
* Müəllim köməkçilərinin
hazırlanması üçün
ixtisasartırma fakültələrində
kurslar təşkil edilsin;
* Mətbuat və
informasiya vasitələrində
maarifləndirmə və
təbliğat işi
gücləndirilsin;
* Uşaq bağçaları
və məktəblərin
qabaqcıl iş təcrübəsi öyrənilsin,
ümumiləşdirilsin və
yayılsın;
* Xüsusi qayğıya
ehtiyacı olan uşaqlarla məşğul
olan müəllimlər
və müəllim köməkçiləri üçün
treninq və seminarların keçirilməsi
təmin edilsin;
* İnklüziv təhsillə
işləyən müəllim,
müəllim köməkçisi
və tərbiyəçilərin
aylıq maaşında
fərq nəzərə
alınsın;
* Regionlarda inklüziv
mərkəzlərin sayı
artırılsın;
* İcma halında
mərkəzlər yaradılsın
və bütün fənlər üzrə müəllimlər treninqlərə
cəlb edilsinlər;
* İnklüziv uşaqların
təhsil alması üçün xüsusi
tipli məktəblər
tikilsin;
* Sosial işlə
bağlı kurslar təşkil edilsin;
* İnklüziv uşaqların
həyatı davamlı
olaraq izlənilsin;
* Valideynlər üçün
maarifləndirmə kursları
təşkil edilsin.
Təhsil sahəsində İslahat Proqramının prinsipləri təhsil alana şəxsiyyət kimi münasibət bəsləməyi, onun təlim - tərbiyə prosesində əsas subyektə çevrilməsini, hər bir uşağa demokratik yanaşmağı tələb edir. Bu baxımdan xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqlara təhsil almaq imkanı yaratmaq, onların ailələrinə dəstək vermək dövrün, zamanın və demokratik cəmiyyətin tələbidir.
Eldəniz İSMAYILOV
Azərbaycan
müəllimi.- 2010.- 17 dekabr.- S.5.