Azərbaycan Respublikasının
ümumtəhsil məktəbləri üçün
ədəbiyyat fənni kurikulumu (V-XI siniflər)
(Təlim Azərbaycan dilində olan məktəblər
üçün)
Ədəbiyyat fənni kurikulumu və onun xarakterik cəhətləri. Ədəbiyyat fənni
kurikulumu ümumtəhsil məktəblərində ədəbiyyat
təliminin məqsəd və
vəzifələrini, ayrı-ayrı təlim pillələri
üzrə məzmun xətlərini və
standartlarını, onların reallaşdırılması
üçün fəaliyyət istiqamətlərini müəyyənləşdirən
konseptual sənəddir.
Ədəbiyyat fənni
kurikulumu hər bir şagirdin ümumi inkişafı, maraq və
meyilləri nəzərə alınmaqla onun ədəbi təhsili,
tərbiyəsi və inkişafı üçün optimal
şərait yaradılmasını nəzərdə tutur. Bu
məqsədlə sənəddə ümumi orta və tam orta
təhsil pilləsində fənnin bir-biri ilə üzvi əlaqədə
olan məzmun xətləri və standartları, şagird
bacarıqlarının inkişaf istiqamətləri dəqiqləşdirilmişdir.
Bu sənəd təlim nəticələrini konkretləşdirməklə fəndaxili və fənlərarası inteqrasiyanı, fənnin tədrisinə verilən əsas tələbləri, təlimin təşkili formaları və üsulları barədə tövsiyələri özündə əks etdirir.
Tədris prosesinin keyfiyyətinin dəyərləndirilməsi, şagird nailiyyətinin qiymətləndirilməsi ədəbiyyat fənni kurikulumunda diqqət mərkəzində saxlanılmışdır.
Bu sənəd milli və ümumbəşəri dəyərlər, şagirdlərin fərdi xüsusiyyətləri nəzərə alınmaqla əlverişli təlim şəraitinin yaradılması, tələbyönümlülük, nəticəyönümlülük, şagirdyönümlülük, inteqrativlik kimi ümumi prinsiplərə istinad edilməklə hazırlanmışdır.
Məzmun standartları müəyyənləşdirilərkən şagirdlərin idraki, informativ-kommunikativ fəaliyyət göstərmələri, onlarda düşünmə, emosional və hərəki bacarıqların formalaşdırılması əsas götürülmüşdür.
Fənnin əhəmiyyəti, məqsəd və vəzifələri. Özünəməxsus inkişaf yolu keçmiş, qədim tarixi olan Azərbaycan ədəbiyyatı dünya bədii mədəniyyət xəzinəsinə dəyərli sənət abidələri bəxş etmişdir. Humanist və demokratik ideyaları əks etdirən ədəbiyyatımızın ümumtəhsil məktəblərində tədrisi milli dövlətçilik maraqları baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir. Məktəb ədəbiyyat kursu həqiqi vətəndaşın və müasir dünyagörüşlü şəxsiyyətin yetişməsində mühüm rolu olan fənlərdəndir.
Qüdrətli tərbiyə vasitəsi olan bədii söz sənətimiz şagirdlərin mənəvi-estetik tərbiyəsi, xalqın ədəbi-mədəni irsini, tarixi keçmişini, mübarizəsini, adət-ənənələrini öyrənmək üçün mötəbər mənbə, etibarlı qaynaqdır. Müasir məktəbdə müstəqil düşünməyi, qazandıqları bilikləri tətbiq etməyi, qarşılaşdıqları problemləri həll etməyi bacaran, saf mənəviyyatlı, təşəbbüskar, yaradıcı, demokratik ruhlu, humanist gənclər tərbiyə edilməsi sosial tələb kimi meydana çıxır.
Orta məktəbi bitirən hər bir gənc bədii ədəbiyyatı, digər mənbələri oxumağı, təhlil etməyi, qiymətləndirməyi, öz biliklərini müstəqil şəkildə artırmağı bacarmalı, fasiləsiz təhsilə hazır olmalıdır. Məktəb ədəbiyyat kursunda yüksək ideya-bədii dəyərə malik əsərlərin öyrədilməsi əsasında şagirdlərdə mütaliə formalaşır, onların ədəbi təhsili, tərbiyəsi və inkişafı təmin olunur.
Ədəbiyyat həyatı ümumiləşdirilmiş şəkildə, obrazlar vasitəsilə əks etdirən söz sənəti kimi şagirdlərin müstəqil həyata hazırlanmasında, həyati əhəmiyyət kəsb edən bacarıqlara yiyələnmələrində mühüm rol oynayır. Bədii ədəbiyyatın "insanşünaslıq", "həyat dərsliyi" adlandırılması bu fənnin hər bir şagird - oxucu üçün özünü, həyatı, insanı dərk etmək vasitəsi kimi əhəmiyyətini ifadə edir.
Firudin bəy Köçərli yazırdı:
...hər bir millətin şöhrət və əzəmətinə, tərəqqi və səadətinə bais olan səbəblərdən birisi də onun ədəbiyyatıdır. Ədəbiyyat xalqın aineyi-həqiqətnümasıdır ki, onun maddi və mənəvi tərəqqisini və istiqbalı üçün nicat və səadət yollarını eynilə göstərir.
...millətin cisminə şəfa, ruhuna səfa, fikrinə cila,
ağlına və təmami mənəvi və ruhani qüvvələrinə qol-qanad verib uca məqama qaldırır.
Ədəbiyyatdan
müxtəlif məşğələlərdə Azərbaycan
ədəbiyyatının, eləcə də dünya
xalqlarının ədəbiyyatından seçilmiş
nümunələrin müzakirəsi şagirdlərin
müasir dövrdə xüsusi aktuallıq kəsb edən mənəvi-estetik
problemləri, həyatda, cəmiyyətdə baş verən dəyişiklikləri
dərk edib qiymətləndirmələrinə, milli və
ümumbəşəri mənəvi dəyərlərə
yiyələnmələrinə imkan yaradır.
Azərbaycan ədəbiyyatı
əsrlər boyu təlim-tərbiyə məktəbi
funksiyasını yerinə yetirmişdir. Gözünü
dünyaya açan körpəni ananın oxşamaları,
laylaları qarşılayır, dil açıb yeriməyə
başlayanda sanamalar, düzgülər, tapmacalar,
yanıltmaclar, uşaq nağılları onun nitqini, təfəkkürünü
inkişaf etdirir, həyat üçün zəruri olan ilkin
bacarıqlar formalaşdırır.
Ədəbi əsərlərin
öyrədilməsi zamanı şagirdlərin şifahi və
yazılı nitqi tədricən cilalanır. Şagirdlər
ana dilimizdə yazılmış əsərlərdə dilin
gözəlliyini, dərin fikir və ifadə zənginliyini
görüb-götürür. Təlim prosesində sənətkarın
sözdən istifadə məharəti, nitqin bədiiliyi, ifadəliliyi,
obrazlı sözün doğurduğu emosionallıq və
fikir tutumu haqqında aydın təsəvvür
yaradılır, bu əsasda şagirdlərin özünün
nitqinin zənginləşməsi təmin edilir.
Ədəbiyyat dərslərində
nitq inkişafı üzrə aparılan işlər məktəblilərdə
bədii sözə həssas münasibətin yaradılmasına,
sözün, fikrin məna incəliklərini duymaq, ifadə etmək
bacarığının formalaşdırılmasına imkan
yaradır.
Ədəbiyyatın məktəbdə
öyrədilməsi zamanı bədii zövqün
formalaşdırılması diqqət mərkəzində
saxlanılır, şagirdlərin həyatda, insanda olan gözəlliyi
duymaq, qiymətləndirmək bacarığı inkişaf
etdirilir.
Ümumtəhsil məktəblərində
ədəbiyyat təliminin məqsədi
bədii ədəbiyyat nümunələrini, tarixi-ədəbi
prosesi öyrənmək, təhlil etmək, qiymətləndirmək
bacarığını formalaşdırmaqla şagirdlərin
dünyagörüşünü zənginləşdirmək,
mənəvi-estetik inkişafını təmin etmək, nitq
mədəniyyətinə yiyələnmələrinə nail
olmaqdır. Bu məqsədlə aşağıdakı vəzifələrin
həyata keçirilməsi təmin edilir.
Ümumi orta təhsil səviyyəsində:
İncəsənətin
bir növü kimi söz sənətinin - şifahi və
yazılı ədəbiyyatın xalqın mənəvi sərvəti
olması, həyatı, taleyüklü məsələləri
özünəməxsus bədii vasitələrlə əks
etdirməsi barədə şagirdlərdə dolğun təsəvvür
yaradılır.
Milli və dünya ədəbiyyatından
seçilmiş kamil sənət nümunələri vasitəsilə
məktəblilərdə sözə, söz sənətinə
həssas, bədii-emosional münasibət
formalaşdırılır, təhlil, dəyərləndirmə,
fikirlərini şifahi və yazılı çatdırmaq
bacarığı inkişaf etdirilir.
Ədəbiyyat nəzəriyyəsi
üzrə zəruri biliklərə və mütaliə mədəniyyətinə
yiyələnən şagirdlərdə konfliktlərə,
problemlərə, ədəbi nailiyyətlərə əsaslandırılmış
münasibətin formalaşması təmin edilir.
Tam orta təhsil səviyyəsində:
Şagirdlərin ümumi
orta təhsil səviyyəsində qazandıqları bacarıq və vərdişləri
təkmilləşdirilməklə, tarixi-xronoloji
ardıcıllıqla Azərbaycan ədəbiyyatının çoxəsrlik
inkişaf yolu, ədəbi ənənə və əlaqələri,
Azərbaycan və dünya ədəbiyyatının görkəmli ədəbi simalarının
yaradıcılığından nümunələr öyrədilir,
ədəbiyyat nəzəriyyəsinə dair məlumatlar
genişləndirilir, şagirdlərin ədəbi-bədii, tənqidi təfəkkürünün
formalaşması təmin olunur.
Ümumtəhsil məktəblərində
ədəbiyyatın təlim fənni kimi məzmununun əsasını
Azərbaycan ədəbiyyatının kamil nümunələrinin,
eləcə də dünya ədəbiyyatından seçmələrin
oxusu və öyrənilməsi təşkil edir. Ədəbi
əsərlərin qavranılması, təhlili tarixi və ədəbi-nəzəri
biliklərə, bacarıqlara əsaslanmaqla həyata
keçirilir.
Ədəbiyyat təliminin məzmunu
1.1. Ümumi təlim nəticələri
"Ümumi təhsil pilləsinin
dövlət standartı və proqramları (kurikulumları)"nda
ədəbiyyat fənni üzrə ümumi orta və tam orta
təhsil səviyyələri üçün aşağıdakı
ümumi təlim nəticələri müəyyən edilmişdir:
Ümumi orta təhsil səviyyəsi (V-IX siniflər)
üzrə şagird:
- ədəbi-bədii nümunələri onların məzmunundan
irəli gələn məna çalarlarına uyğun ifadəli
oxuyur, mətni bədii-emosional cəhətdən qüvvətləndirən
sözlərin mahiyyətini izah edir;
- yazılı nitqində məzmuna
uyğun üslub müəyyənləşdirir, orfoqrafiya və
orfoepiya qaydalarına əməl edir, söz ehtiyatından səmərəli
istifadə edir, fikirlərini ardıcıl və məntiqi
ifadə edir, ümumiləşdirmələr aparır;
- ədəbi nümunələrlə
bağlı fikirlərini aydın, ardıcıl, məqsədyönlü,
yığcam, yeri gəldikcə bədii təsvir vasitələrindən
istifadə etməklə şərh edir;
- müxtəlif janrlarda
yazılmış mətnlər üzərində sərbəst
işləyir, onlarda ifadə olunmuş əsas ideyanı
şərh edir, mətni məzmununa uyğun hissələrə
ayırır və müvafiq plan tərtib edir;
- şifahi və
yazılı ədəbiyyatın oxşar və fərqli cəhətlərini,
xarakterik xüsusiyyətlərini konkret nümunələrlə
izah edir, öz fikirlərini müqayisələr aparmaqla əsaslandırır;
- ədəbi əsərləri
məzmun və ideya istiqamətinə, sənətkarlıq cəhətlərinə,
obrazların səciyyəsinə görə təhlil edir,
öz şəxsi münasibətini, mülahizələrini
bildirir;
- ədəbi əsərlərin
müzakirəsi zamanı tolerantlıq, obyektivlik, ədalətlilik,
əsaslandırma və
ümumi rəyə gələ bilmək
bacarıqlarını nümayiş etdirir.
Tam orta təhsil səviyyəsi
(X-XI siniflər) üzrə şagird:
- oxuduğu ədəbi
nümunələri bədii-emosional və obrazlı
qavradığını nümayiş etdirir;
- ayrı-ayrı mövzulara
dair müvafiq üslublarda yaradıcı xarakterli yazılar təqdim
edir;
- mövzu, süjet,
kompozisiya, bədii təsvir və ifadə vasitələrinin
müəyyənləşdirilməsi baxımından ədəbi
nümunələr üzərində araşdırmalar
aparır;
- ədəbi nümunələri
mövzu, janr, problem baxımından müqayisə edir, əsaslandırılmış
rəy bildirir;
- ədəbi əsərin məzmununa
və ideyasına onun yarandığı dövrdə mövcud
olan ictimai-siyasi və əxlaqi-etik dəyərlər
kontekstində qiymət verir;
- ədəbi mövzulara aid
tədbirlərin təşkilində iştirak edir, ədəbi
nailiyyətlərə münasibət bildirir;
- mənbələr üzərində
işləyir, görkəmli ədəbi şəxsiyyətlər,
ədəbiyyat və mədəniyyət sahəsindəki
nailiyyətlər barədə materiallar toplayır, müxtəlif
ədəbi mövzularda təqdimatlar hazırlayır.
1.2. Məzmun xətlərinin əsaslandırılması
və səviyyələr üzrə gözlənilən nəticələr
Ədəbiyyat fənninin məqsədinə
və gözlənilən nəticələrə uyğun
olaraq məzmun xətləri aşağıdakı şəkildə
müəyyənləşdirilir:
- ədəbiyyat və həyat həqiqətləri;
- şifahi nitq;
- yazılı nitq.
Ümumi orta təhsil səviyyəsi üzrə əsaslandırma
və gözlənilən nəticələr:
1. Ədəbiyyat və həyat həqiqətləri məzmun xətti bədii ədəbiyyatda
əksini tapan milli-bəşəri dəyərlərin, mənəvi-estetik
problemlərin qavranılması, təhlili, onlara əsaslandırılmış
münasibətin formalaşdırılması, mürəkkəb
həyat hadisələrinin, ziddiyyətli situasiyaların dərk
edilməsinə və qiymətləndirilməsinə zəmin
yaradır.
Bədii həqiqətlə
həyat həqiqətlərinin müqayisəsi, əlaqələrin
açıqlanması söz sənətinin mahiyyətinin
başa düşülməsinə, eləcə də insan həyatında,
cəmiyyətdə müşahidə edilən mühüm
hadisələrin dərk edilib dəyərləndirilməsinə
səbəb olur.
Söz sənəti olmaqla ədəbiyyatın
incəliklərinin, obrazların, bədii təsvir və ifadə
vasitələrinin mənimsənilməsi müxtəlif ədəbi
növdə və janrda olan əsərlərin mütaliəsinə
maraq oyadır, mətnin ifadəli oxusu ilə bağlı
bacarıqları inkişaf etdirir, şifahi və
yazılı nitq üçün zəruri olan lüğət
ehtiyatını zənginləşdirir.
Şagird:
- ədəbi-bədii
nümunələri ideya-məzmununa uyğun ifadəli oxuyur;
- müxtəlif janrlarda
yazılmış mətnləri uyğun hissələrə
ayırır, müvafiq plan tərtib edir;
- şifahi və
yazılı ədəbiyyatın oxşar və fərqli cəhətlərini,
xarakterik xüsusiyyətlərini konkret nümunələr əsasında
izah edir;
- ədəbi əsərləri
məzmun və ideya istiqamətinə, obrazların səciyyəsinə,
sənətkarlıq xüsusiyyətlərinə görə
təhlil edir.
2. Şifahi nitq məzmun xətti ədəbi
nümunələrlə bağlı fikirlərin obrazlı sözlərdən, bədii
təsvir və ifadə vasitələrindən istifadə etməklə
aydın, ardıcıl, məqsədyönlü və
yığcam ifadə edilməsinə imkan yaradır.
Şagird:
- nitqində düzgün tələffüz
qaydalarına əməl edir, söz ehtiyatından səmərəli
istifadə edir;
- ədəbi nümunələrlə
bağlı fikirlərini aydın, ardıcıl, məqsədyönlü,
yığcam, bədii təsvir
və ifadə vasitələrindən
istifadə etməklə şərh edir;
- ədəbi əsərlərin
kollektiv müzakirəsi zamanı fikirlərə tolerant,
obyektiv və ədalətli münasibət bildirir, ümumi rəyə
gəlməyi bacarır.
3. Yazılı nitq məzmun xətti mövzu, problemlə bağlı
müxtəlif mənbələrdən informasiyaların, fakt
və dəlillərin seçilməsini, ümumiləşdirilməsini,
fikrin aydın, dəqiq çatdırılmasında onlardan
istifadə olunmasını təmin edir. Müxtəlif tipli (nəqli,
təsviri, mühakimə) və formalı (inşa, esse, hekayə)
yazılara dair bacarıqların formalaşmasına imkan
yaradır.
Şagird:
- yazılı nitqində məzmuna
uyğun üslub müəyyənləşdirir, orfoqrafiya
qaydalarına əməl edir;
- topladığı
materialları ümumiləşdirir, fikirlərini
ardıcıl və məntiqi ifadə etməklə müxtəlif
formalı (inşa, esse, hekayə) yazılar yazır.
Tam orta təhsil səviyyəsi üzrə əsaslandırma
və gözlənilən nəticələr:
1. Ədəbiyyat və həyat həqiqətləri məzmun xətti ədəbiyyat
nümunələrinin öyrənilməsi, müxtəlif
informasiya mənbələrindən seçilmiş
materialların mövzu, ideya, dil və üslub xüsusiyyətləri
baxımından dəyərləndirilməsinə imkan
yaradır, informasiyaların faktlara əsaslanmaqla tənqidi
araşdırılmasını təmin edir, müxtəlif ədəbi
növlərdə və janrlarda olan ədəbi əsərlərdəki
problem və konfliktlərin, ictimai-siyasi həyatdakı
mühüm hadisələrin ümumbəşəri və milli mənəvi dəyərlər
baxımından qiymətləndirilməsi üçün əsas
olur.
Şagird:
- oxuduğu ədəbi
nümunələri bədii-emosional və obrazlı
qavradığını nümayiş etdirir;
- ədəbi nümunələrin
mövzu, süjet, kompozisiya, bədii təsvir və ifadə
vasitələrini müəyyənləşdirir və təqdim
edir;
-
ədəbi nümunələri mövzu, janr, problem
baxımından müqayisə edir;
- ədəbi əsərin məzmununa
və ideyasına yarandığı dövrün ictimai-siyasi
və əxlaqi-etik dəyərləri kontekstində qiymət
verir.
2. Şifahi nitq məzmun xətti ədəbi əsərlərin məzmun
və ideyası ilə bağlı fakt və hadisələrə
əsaslandırılmış münasibət bildirilməsini,
bədii-obrazlı ifadələrdən istifadə olunmasını təmin
edir, müxtəlif mənbələrdən toplanmış materiallara
əsaslanmaqla müzakirələrdə ədəbi nailiyyətlərə
müstəqil münasibət bildirilməsinə imkan
yaradır.
Şagird:
- nitqində
emosional-obrazlı ifadələrdən
istifadə edir;
- ədəbi əsərlərin
məzmun və ideyası ilə
bağlı fikirlərini əsaslandırmaqla şərh edir;
- ədəbi mövzulara aid
tədbirlərin təşkilində iştirak edir, ədəbi
nailiyyətlərə
münasibət bildirir.
3. Yazılı nitq məzmun xətti müxtəlif üslublarda
yazıların yazılmasını, görkəmli ədəbi
şəxsiyyətlər, ədəbiyyat və mədəniyyət
sahəsindəki nailiyyətlər barədə təqdimatların
hazırlanmasını təmin edir.
Şagird:
- ayrı-ayrı mövzulara dair
müvafiq üslublarda yaradıcı xarakterli yazılar
yazır;
- mənbələr üzərində
işləyir, topladığı materiallar əsasında
görkəmli ədəbi şəxsiyyətlər, ədəbiyyat
və mədəniyyət sahəsindəki nailiyyətlər
barədə müxtəlif mövzularda təqdimatlar
hazırlayır.
1.3. Fəaliyyət xətləri
Ədəbiyyat üzrə məzmun
standartları müəyyənləşdirilərkən
aşağıdakı fəaliyyət istiqamətləri əsas
götürülmüşdür:
- problemin həlli;
- mühakimə
yürütmə və əsaslandırma;
- ünsiyyət;
- tədqiqetmə;
- tətbiqetmə;
- təqdimetmə.
Siniflər üzrə məzmun standartları
V SİNİF
V sinfin sonunda şagird:
-
ədəbi nümunələri nitq texnikasına
uyğun oxuyur, hissələrə ayırır, plan tərtib
edir;
- şifahi və
yazılı ədəbiyyat nümunələrini, bədii təsvir
vasitələrini fərqləndirir, müqayisə edir;
- öyrəndiyi yeni söz
və bədii təsvir vasitələrindən istifadə etməklə
ədəbi nümunələrlə bağlı fikirlərini
bildirir;
-
müzakirələrdə söylənilən fikirlərə
öz münasibətini bildirir;
- topladığı materiallar
əsasında plan tutur və ədəbi nümunələrin
məzmununu yazır.
Məzmun xətləri üzrə əsas və
alt-standartlar
1. Ədəbiyyat və həyat həqiqətləri
Şagird:
1.1. Ədəbi əsərlərin
məzmununu mənimsədiyini nümayiş etdirir.
1.1.1. Müxtəlif vəznli
şeirlərdə və sadə süjetli ədəbi
nümunələrdə (nağıl, təmsil, hekayə)
tanış olmayan sözlərin mənalarını
lüğətdən istifadə etməklə izah edir.
1.1.2. Müxtəlif vəznli
şeirləri, sadə süjetli ədəbi nümunələri
(nağıl, təmsil, hekayə) nitq texnikasına uyğun
oxuyur.
1.1.3. Sadə süjetli ədəbi
nümunələri (nağıl, təmsil, hekayə) hissələrə
ayırır, plan tərtib edir.
1.1.4. Şifahi və
yazılı ədəbiyyat nümunələrini fərqləndirir.
1.1.5. Müxtəlif vəznli
şeirlərdə, sadə süjetli ədəbi nümunələrdə
(nağıl, təmsil, hekayə) bədii təsvir vasitələrini
(epitet, təşbeh) müəyyənləşdirir.
1.2. Ədəbi əsərlərin
təhlili üzrə bacarıqlar nümayiş etdirir.
1.2.1. Şifahi və
yazılı ədəbiyyat nümunələrini müqayisə
edir.
1.2.2. Ədəbi nümunələrdəki
surətləri xarakterik xüsusiyyətlərinə görə
müqayisə edir.
1.2.3. Şifahi və
yazılı ədəbiyyat nümunələrinə bədii
təsvir vasitələri (epitet, təşbeh)
baxımından münasibət bildirir.
1.2.4. Ədəbi nümunələrin
(nağıl, təmsil, hekayə) mövzu və
ideyasını izah edir.
2. Şifahi nitq
Şagird:
2.1. Şifahi nitq
bacarıqları nümayiş etdirir.
2.1.1. Müxtəlif vəznli
şeirlərdən, sadə süjetli ədəbi nümunələrdən
(nağıl, təmsil, hekayə) öyrəndiyi yeni sözlərdən
nitqində istifadə edir.
2.1.2. Ədəbi nümunələrlə
bağlı fikirlərini bədii təsvir vasitələrindən
(epitet, təşbeh) istifadə etməklə şərh edir.
2.1.3. Ədəbi nümunələrlə
bağlı fikirlərini bildirir.
2.2. Ədəbi əsərlərin
müzakirəsində ünsiyyət mədəniyyəti
nümayiş etdirir.
2.2.1. Müzakirələrdə
söylənilən fikirlərə öz münasibətini
bildirir
3. Yazılı nitq
Şagird:
3.1. Yazılı nitq
bacarıqları nümayiş etdirir.
3.1.1. Ədəbi nümunələrin
məzmununu yazır.
3.1.2. Mövzuya uyğun
topladığı materialları sistemləşdirir, plan
tutur.
3.1.3. 0,5-1 səhifə həcmində
nəqli xarakterli mətnlər (inşa, esse, hekayə)
yazır.
VI SİNİF
VI sinfin sonunda şagird:
-
ədəbi nümunələri məzmununa müvafiq
intonasiya ilə oxuyur, hissələrə ayırır, plan tərtib
edir;
- ədəbi nümunələrin
növünü, bədii təsvir və ifadə vasitələrini
müəyyənləşdirir, onlara növlərin
xüsusiyyətləri baxımından münasibət
bildirir;
- öyrəndiyi yeni söz,
təsvir və ifadə vasitələrindən istifadə etməklə
ədəbi nümunələrlə bağlı fikirlərini
aydın və ardıcıl şərh edir;
-
müzakirələrdə ümumi rəyə gəlmək
bacarığı nümayiş etdirir;
- ədəbi nümunələrlə
bağlı fikirlərini sitatlarla, topladığı
materiallarla əsaslandırır.
Məzmun xətləri üzrə əsas və
alt-standartlar
1. Ədəbiyyat və həyat həqiqətləri
Şagird:
1.1. Ədəbi əsərlərin
məzmununu mənimsədiyini nümayiş etdirir.
1.1.1. Müxtəlif vəznli
şeirlərdə və süjetli ədəbi nümunələrdə
(nağıl, təmsil, hekayə, əfsanə, rəvayət,
dastan) tanış olmayan sözlərin mənalarını
lüğətdən, sorğu kitablarından istifadə etməklə
izah edir.
1.1.2. Müxtəlif vəznli
şeirləri, süjetli ədəbi nümunələri
(nağıl, təmsil, hekayə, əfsanə, rəvayət,
dastan) məzmununa müvafiq intonasiya ilə oxuyur.
1.1.3. Süjetli ədəbi
nümunələri (nağıl, təmsil, hekayə, əfsanə,
rəvayət, dastan) hissələrə ayırır, plan tərtib
edir.
1.1.4. Ədəbi nümunələrin (nağıl, təmsil, hekayə, əfsanə,
rəvayət, dastan) hansı ədəbi növə aid
olduğunu müəyyənləşdirir.
1.1.5. Müxtəlif vəznli
şeirlərdə, süjetli ədəbi nümunələrdə
(nağıl, təmsil, hekayə, əfsanə, rəvayət,
dastan) bədii təsvir və ifadə vasitələrini
(epitet, təşbeh, mübaliğə, bədii sual) müəyyənləşdirir.
1.2. Ədəbi əsərlərin
təhlili üzrə bacarıqlar nümayiş etdirir.
1.2.1. Ədəbi nümunələrə
(nağıl, təmsil, hekayə, əfsanə, rəvayət,
dastan) ədəbi növlərin xüsusiyyətləri
baxımından münasibət bildirir.
1.2.2. Ədəbi nümunələrdəki
əsas və köməkçi surətləri müqayisə
etməklə fikirlərini əsaslandırır.
1.2.3. Ədəbi nümunələrə
(nağıl, təmsil, hekayə, əfsanə, rəvayət,
dastan) bədii təsvir və ifadə vasitələri (epitet,
təşbeh, mübaliğə, bədii sual)
baxımından münasibət bildirir.
1.2.4. Ədəbi nümunələrin
(nağıl, təmsil, hekayə, əfsanə, rəvayət,
dastan) mövzu və ideyasını şərh edir.
2. Şifahi nitq
Şagird:
2.1. Şifahi nitq bacarıqları
nümayiş etdirir.
2.1.1. Müxtəlif vəznli
şeirlərdən, süjetli ədəbi nümunələrdən
(nağıl, təmsil, hekayə, əfsanə, rəvayət,
dastan) öyrəndiyi yeni sözlərdən nitqində istifadə
edir.
2.1.2. Ədəbi nümunələrlə
bağlı fikirlərini bədii təsvir və ifadə
vasitələrindən (epitet, təşbeh, mübaliğə,
bədii sual) istifadə etməklə şərh edir.
2.1.3. Ədəbi nümunələrlə
bağlı fikirlərini aydın və ardıcıl şərh
edir.
2.2. Ədəbi əsərlərin
müzakirəsində ünsiyyət mədəniyyəti
nümayiş etdirir.
2.2.1. Müzakirələrdə
ümumi rəyə gəlmək bacarığı
nümayiş etdirir.
3. Yazılı nitq
Şagird:
3.1. Yazılı nitq
bacarıqları nümayiş etdirir.
3.1.1. Mətni əsərdən
götürülmüş sitatlarla genişləndirir.
3.1.2. Ədəbi nümunələrlə
bağlı fikirlərini topladığı materiallarla əsaslandırır.
3.1.3. 1-1,5 səhifə həcmində
nəqli və təsviri xarakterli mətnlər (inşa, esse,
hekayə) yazır.
VII SİNİF
VII sinfin sonunda şagird:
- ədəbi nümunələri
obrazların, hadisələrin xarakterinə uyğun oxuyur, hissələrə
ayırır, plan tərtib edir;
- ədəbi nümunələrin
janrını, bədii təsvir və ifadə vasitələrini
müəyyənləşdirir, əsaslandırılmış
münasibət bildirir;
- öyrəndiyi yeni söz,
təsvir və ifadə vasitələrindən istifadə etməklə
ədəbi nümunələrlə bağlı fikirlərini
məntiqi ardıcıllıqla, geniş şərh edir;
-
müzakirələrdə özünütənqid
bacarığı nümayiş etdirir;
- mətnə əlavələr
etməklə onu zənginləşdirir.
Məzmun xətləri üzrə əsas və
alt-standartlar
1. Ədəbiyyat və həyat həqiqətləri
Şagird:
1.1. Ədəbi əsərlərin
məzmununu mənimsədiyini nümayiş etdirir.
1.1.1. Müxtəlif vəznli
şeirlərdə və süjetli ədəbi nümunələrdə
(hekayə, mənzum hekayə, dastan)
tanış olmayan sözlərin mənalarını
lüğətdən, sorğu kitablarından, elektron
lüğətlərdən istifadə etməklə izah edir.
1.1.2. Müxtəlif vəznli
şeirləri, süjetli ədəbi nümunələri
(hekayə, mənzum hekayə, dastan)
obrazların, hadisələrin xarakterinə uyğun oxuyur.
1.1.3. Süjetli ədəbi
nümunələri (hekayə, mənzum hekayə, dastan) hissələrə
ayırır, plan tərtib edir.
1.1.4. Ədəbi nümunələrin (hekayə, mənzum hekayə,
dastan) janrını müəyyənləşdirir.
1.1.5. Müxtəlif vəznli
şeirlərdə və süjetli ədəbi nümunələrdə
(hekayə, mənzum hekayə, dastan)
bədii təsvir və ifadə vasitələrini
(epitet, təşbeh, bədii sual, təkrir, mübaliğə,
litota) müəyyənləşdirir.
1.2. Ədəbi əsərlərin
təhlili üzrə bacarıqlar nümayiş etdirir.
1.2.1. Ədəbi nümunələrə
(hekayə, mənzum hekayə, dastan) janr xüsusiyyətləri
baxımından münasibət bildirir.
1.2.2. Ədəbi nümunələrdəki
obrazların xarakterik cəhətlərinə əsaslandırılmış
münasibət bildirir.
1.2.3. Ədəbi nümunələrə
(hekayə, mənzum hekayə, dastan) bədii təsvir və
ifadə vasitələri (epitet, təşbeh, bədii sual, təkrir,
mübaliğə, litota) baxımından münasibət
bildirir.
1.2.4. Ədəbi nümunələrin
(hekayə, mənzum hekayə, dastan)
mövzu və ideyasını şərh edir.
2. Şifahi nitq
Şagird:
2.1. Şifahi nitq
bacarıqları nümayiş etdirir.
2.1.1. Müxtəlif vəznli
şeirlərdən, süjetli ədəbi nümunələrdən
(hekayə, mənzum hekayə, dastan)
öyrəndiyi yeni sözlərdən nitqində istifadə
edir.
2.1.2. Ədəbi nümunələrlə
bağlı fikirlərini bədii təsvir və ifadə
vasitələrindən (epitet, təşbeh, bədii sual, təkrir,
mübaliğə, litota) istifadə etməklə şərh
edir.
2.1.3. Ədəbi nümunələrlə
bağlı fikirlərini geniş şərh edir.
2.2. Ədəbi əsərlərin
müzakirəsində ünsiyyət mədəniyyəti
nümayiş etdirir.
2.2.1. Müzakirələrdə
özünütənqid bacarığı nümayiş
etdirir.
3. Yazılı nitq
Şagird:
3.1. Yazılı nitq
bacarıqları nümayiş etdirir.
3.1.1. Mətnə öz
fikirlərini əlavə etməklə onu zənginləşdirir.
3.1.2. Ədəbi nümunələrlə
bağlı fikirlərini məntiqi ardıcıllıqla ifadə
edir.
3.1.3. 1,5-2 səhifə həcmində
nəqli, təsviri, mühakimə xarakterli mətnlər
(inşa, esse, hekayə) yazır.
VIII SİNİF
VIII sinfin sonunda şagird:
- ədəbi nümunələri
intonasiya və vurğunun tələblərinə uyğun
oxuyur, hissələrə ayırır, plan tərtib edir;
- ədəbi təsvir və
ifadə vasitələrini müəyyənləşdirir, ədəbi
nümunələri süjet baxımından təhlil edir;
- öyrəndiyi yeni söz,
təsvir və ifadə vasitələrindən istifadə etməklə
ədəbi nümunələrlə bağlı fikirlərini
yığcam şərh edir;
- müzakirələrdə ədalətlilik
və obyektivlik nümayiş etdirir;
- ədəbi nümunələrlə
bağlı fikirlərini müxtəlif üslub və
formalarda ifadə edir.
Məzmun xətləri üzrə əsas və
alt-standartlar
1. Ədəbiyyat və həyat həqiqətləri
Şagird:
1.1. Ədəbi əsərlərin
məzmununu mənimsədiyini nümayiş etdirir.
1.1.1. Müxtəlif vəznli şeirlərdə və süjetli
ədəbi nümunələrdə (novella, poema, hekayə, mənzum
hekayə) tanış olmayan sözlərin mənalarını
lüğətdən, elektron lüğətlərdən,
ensiklopediyalardan istifadə etməklə izah edir.
1.1.2. Müxtəlif vəznli şeirləri, süjetli ədəbi
nümunələri (novella, poema, hekayə, mənzum hekayə)
intonasiya və vurğunun tələblərinə uyğun
oxuyur.
1.1.3. Süjetli ədəbi
nümunələri (novella, poema, hekayə, mənzum hekayə)
hissələrə ayırır, plan tərtib edir.
1.1.4. Ədəbi nümunələrin (novella, poema, hekayə, mənzum
hekayə) süjetini müəyyənləşdirir.
1.1.5. Müxtəlif vəznli şeirlərdə və süjetli
ədəbi nümunələrdə (novella, poema, hekayə, mənzum
hekayə) bədii təsvir və ifadə vasitələrini
(metafora, bədii təzad, kinayə, litota) müəyyənləşdirir.
1.2. Ədəbi əsərlərin
təhlili üzrə bacarıqlar nümayiş etdirir.
1.2.1. Ədəbi nümunələri
(novella, poema, hekayə, mənzum hekayə) süjet
baxımından təhlil edir.
1.2.2. Ədəbi nümunələrdəki
obrazları dil xüsusiyyətlərinə görə səciyyələndirir.
1.2.3. Ədəbi nümunələrin
(novella, poema, hekayə, mənzum hekayə) sənətkarlıq
xüsusiyyətlərini
oradakı bədii təsvir və ifadə vasitələrinə
(metafora, bədii təzad, kinayə, litota) istinad etməklə
təhlil edir.
1.2.4. Ədəbi nümunələrin
(novella, poema, hekayə, mənzum hekayə) mövzu və
ideyası ilə bağlı fikirlərini əsaslandırır.
2. Şifahi nitq
Şagird:
2.1. Şifahi nitq
bacarıqları nümayiş etdirir.
2.1.1. Müxtəlif vəznli şeirlərdən və
süjetli ədəbi nümunələrdən (novella, poema,
hekayə, mənzum hekayə) öyrəndiyi yeni sözlərdən
nitqində istifadə edir.
2.1.2. Ədəbi nümunələrlə
bağlı fikirlərini bədii təsvir və ifadə
vasitələrindən (metafora, bədii təzad, kinayə,
litota) istifadə etməklə şərh edir.
2.1.3. Ədəbi nümunələrlə
bağlı fikirlərini yığcam şərh edir.
2.2. Ədəbi əsərlərin
müzakirəsində ünsiyyət mədəniyyəti
nümayiş etdirir.
2.2.1. Müzakirələrdə ədalətlilik və obyektivlik
nümayiş etdirir.
3. Yazılı nitq
Şagird:
3.1. Yazılı nitq
bacarıqları nümayiş etdirir.
3.1.1. Ədəbi nümunələrlə
bağlı fikirlərini müxtəlif üslublarda yazır.
3.1.2. Ədəbi nümunələrlə
bağlı fikirlərini müxtəlif formalı yazılarda
ifadə edir.
3.1.3. 2-2,5 səhifə həcmində
təsviri, mühakimə xarakterli mətnlər (inşa, esse,
hekayə) yazır.
IX SİNİF
IX sinfin sonunda şagird:
- ədəbi nümunələri
ifadəli oxuyur, hissələrə ayırır, plan tərtib
edir;
- bədii təsvir və
ifadə vasitələrini müəyyənləşdirir, ədəbi
nümunələri süjet, kompozisiya baxımından təhlil
edir;
- öyrəndiyi yeni söz,
təsvir və ifadə vasitələrindən istifadə etməklə
ədəbi nümunələrlə bağlı fikirlərini
məqsədyönlü şərh edir;
- müzakirələrdə
tolerantlıq nümayiş etdirir;
- yazacağı mətnin məzmununa
uyğun üslub müəyyənləşdirir və
müvafiq yazı forması seçir.
Məzmun xətləri üzrə əsas və
alt-standartlar
1. Ədəbiyyat və həyat həqiqətləri
Şagird:
1.1. Ədəbi əsərlərin
məzmununu mənimsədiyini nümayiş etdirir.
1.1.1. Müxtəlif vəznli şeirlərdə və süjetli
ədəbi nümunələrdə (novella, poema, hekayə, mənzum
hekayə, povest, dram, mənzum dram) tanış olmayan sözlərin
mənalarını lüğətdən, elektron lüğətlərdən,
İnternet məlumatlarından istifadə etməklə izah
edir.
1.1.2. Müxtəlif vəznli
şeirləri, süjetli ədəbi nümunələri
(novella, poema, hekayə, mənzum hekayə, povest, dram, mənzum
dram) ifadəli oxuyur.
1.1.3. Süjetli ədəbi
nümunələri (novella, poema, hekayə, mənzum hekayə,
povest, dram, mənzum dram) hissələrə ayırır, plan
tərtib edir.
1.1.4. Ədəbi nümunələrin (novella, poema, hekayə, mənzum
hekayə, povest, dram, mənzum dram) süjetini,
kompozisiyasını müəyyənləşdirir.
1.1.5. Müxtəlif vəznli şeirlərdə, süjetli ədəbi
nümunələrdə (novella, poema, hekayə, mənzum hekayə,
povest, dram, mənzum dram) bədii təsvir və ifadə vasitələrini
(metonimiya, simvol, inversiya) müəyyənləşdirir.
1.2. Ədəbi əsərlərin
təhlili üzrə bacarıqlar nümayiş etdirir.
1.2.1. Ədəbi nümunələri
(novella, poema, hekayə, mənzum hekayə, povest, dram, mənzum
dram) süjet və kompozisiyanın elementləri
baxımından təhlil edir.
1.2.2. Ədəbi nümunələrdəki
obrazları onların mühakimələrinə əsasən
səciyyələndirir.
1.2.3. Ədəbi nümunələri
(novella, poema, hekayə, mənzum hekayə, povest, dram, mənzum
dram) oradakı bədii təsvir və ifadə vasitələrinə
(metonimiya, simvol, inversiya) istinad etməklə təhlil edir.
1.2.4. Ədəbi nümunələrin
(novella, poema, hekayə, mənzum hekayə, povest, dram, mənzum
dram) mövzusunu, ideyasını, konfliktini şərh edir.
2. Şifahi nitq
Şagird:
2.1. Şifahi nitq
bacarıqları nümayiş etdirir.
2.1.1. Müxtəlif vəznli şeirlərdən, süjetli ədəbi
nümunələrdən (novella, poema, hekayə, mənzum
hekayə, povest, dram, mənzum dram) öyrəndiyi yeni sözlərdən
nitqində istifadə edir.
2.1.2. Ədəbi nümunələrlə
bağlı fikirlərini bədii təsvir və ifadə
vasitələrindən (metonimiya, simvol, inversiya) istifadə etməklə
şərh edir.
2.1.3. Ədəbi nümunələrlə
bağlı fikirlərini məqsədyönlü şərh
edir.
2.2. Ədəbi əsərlərin
müzakirəsində ünsiyyət mədəniyyəti
nümayiş etdirir.
2.2.1. Müzakirələrdə
tolerantlıq nümayiş etdirir.
3. Yazılı nitq
Şagird:
3.1. Yazılı nitq
bacarıqları nümayiş etdirir.
3.1.1. Yazacağı mətnin
məzmununa uyğun üslub müəyyənləşdirir.
3.1.2. Ədəbi nümunələrlə
bağlı fikirlərini ifadə etmək üçün
müvafiq yazı forması seçir.
3.1.3. 2,5-3 səhifə həcmində
təsviri, mühakimə xarakterli mətnlər (inşa, esse,
hekayə) yazır.
X SİNİF
X sinfin sonunda şagird:
- ədəbi nümunələrin
oxusunda emosionallıq nümayiş etdirir;
- obrazların xüsusiyyətlərini
müəyyənləşdirir, ədəbi nümunələri
əxlaqi-etik baxımdan dəyərləndirir;
- obrazların nitqinə
istinad edərək əsərdəki hadisələrə
münasibət bildirir;
-
mövzu ilə bağlı topladığı materiallar
əsasında müzakirələrdə
çıxışlar edir;
- ədəbiyyat və mədəniyyət
sahəsindəki nailiyyətlər barədə rəy, məruzə
hazırlayır.
Məzmun xətləri üzrə əsas və
alt-standartlar
1. Ədəbiyyat və həyat həqiqətləri
Şagird:
1.1. Ədəbi əsərlərin
məzmununu mənimsədiyini nümayiş etdirir.
1.1.1. Ədəbi nümunələrdə
(dastan, poema, komediya, dram, povest, faciə) tanış olmayan
sözlərin mənalarını mənşəyinə və
işlənmə məqamına görə izah edir.
1.1.2. Ədəbi nümunələrin
oxusunda emosionallıq nümayiş etdirir.
1.1.3. Ədəbi nümunələri
(dastan, poema, komediya, dram, povest, faciə) hissələrə
ayırır və plan tərtib edir.
1.1.4. Ədəbi nümunələrdə
(dastan, poema, komediya, dram, povest, faciə) əxlaqi-etik dəyərləri
müəyyənləşdirir və təqdim edir.
1.1.5. Ədəbi nümunələrdə
(dastan, poema, komediya, dram, povest, faciə) obrazların
xüsusiyyətlərini (tip, xarakter, tipiklik, fərdiləşdirmə,
ümumiləşdirmə) müəyyənləşdirir və
təqdim edir.
1.2. Ədəbi əsərlərin
təhlili üzrə bacarıqlar nümayiş etdirir.
1.2.1. Ədəbi nümunələri
(dastan, poema, komediya, dram, povest, faciə) əxlaqi-etik cəhətdən
dəyərləndirir.
1.2.2. Ədəbi nümunələrdəki
obrazları əxlaqi-etik cəhətdən qiymətləndirir.
1.2.3. Ədəbi nümunələri
(dastan, poema, komediya, dram, povest, faciə) obrazların
xüsusiyyətləri baxımından qiymətləndirir.
1.2.4. Ədəbi nümunələrin
(dastan, poema, komediya, dram, povest, faciə) mövzusunu, ideyasını,
konfliktini, problemini şərh
edir.
2. Şifahi nitq
Şagird:
2.1. Şifahi nitq
bacarıqları nümayiş etdirir.
2.1.1. Nitqində obrazlı
ifadələrdən istifadə edir.
2.1.2. Obrazların nitqinə
istinad edərək əsərin ideyası ilə bağlı
fikirlərini əsaslandırır.
2.1.3. Ədəbi əsərdəki
hadisələrə münasibət bildirir.
2.2. Ədəbi əsərlərin
müzakirəsində ünsiyyət mədəniyyəti
nümayiş etdirir.
2.2.1. Müzakirələrdə
mövzu ilə bağlı topladığı materiallar əsasında
çıxış edir.
3. Yazılı nitq
Şagird:
3.1. Yazılı nitq
bacarıqları nümayiş etdirir.
3.1.1. Ədəbi nümunələri
əxlaqi-etik dəyərlər və obrazların xüsusiyyətləri
baxımından təhlil edir.
3.1.2. Görkəmli ədəbi
şəxsiyyətlər, ədəbiyyat və mədəniyyət
sahəsindəki nailiyyətlər barədə rəy, məruzə
hazırlayır.
3.1.3. 3-4 səhifə həcmində
təsviri, mühakimə xarakterli mətnlər (inşa, esse,
hekayə) yazır.
XI SİNİF
XI sinfin sonunda şagird:
- ədəbi nümunələrin
oxusunda emosionallıq və obrazlılıq nümayiş
etdirir;
- ədəbi nümunələri
yarandığı dövrün ictimai-siyasi xüsusiyyətləri,
dil və üslubu baxımından qiymətləndirir;
-
ədəbi əsərlərdəki fakt və hadisələrə
əsaslandırılmış münasibət bildirir;
- müzakirələrdə ədəbi
nailiyyətlərə münasibət bildirir;
- yaradıcı yazılar
yazır, müxtəlif ədəbi mövzularda referat və
təqdimatlar hazırlayır.
Məzmun xətləri üzrə əsas və
alt-standartlar
1. Ədəbiyyat və həyat həqiqətləri
Şagird:
1.1. Ədəbi əsərlərin
məzmununu mənimsədiyini nümayiş etdirir.
1.1.1. Ədəbi nümunələrdə
(poema, mənzum dram, povest, roman)
tanış olmayan sözlərin mənalarını
müvafiq qarşılığına əsasən izah edir.
1.1.2. Ədəbi nümunələrin
oxusunda emosionallıq və obrazlılıq nümayiş
etdirir.
1.1.3. Ədəbi nümunələri
(poema, mənzum dram, povest, roman) hissələrə
ayırır və plan tərtib edir.
1.1.4. Ədəbi nümunələrdə
(poema, mənzum dram, povest, roman)
müasirliyi, yarandığı dövrün
ictimai-siyasi xüsusiyyətlərini müəyyənləşdirir.
1.1.5. Ədəbi nümunələrin
(poema, mənzum dram, povest, roman) dil və üslub xüsusiyyətlərini (fərdi
üslub, müəllifin dili, surətin dili) müəyyənləşdirir
və təqdim edir.
1.2. Ədəbi əsərlərin
təhlili üzrə bacarıqlar nümayiş etdirir.
1.2.1. Ədəbi nümunələri
(poema, mənzum dram, povest, roman) yarandığı
dövrün ictimai-siyasi xüsusiyyətləri
baxımından qiymətləndirir.
1.2.2. Ədəbi nümunələrdəki
obrazları dövrün ictimai-siyasi xüsusiyyətləri
baxımından qiymətləndirir.
1.2.3. Ədəbi nümunələri
(poema, mənzum dram, povest, roman)
dil və üslub xüsusiyyətləri
baxımından qiymətləndirir.
1.2.4. Ədəbi nümunələrin
(poema, mənzum dram, povest, roman) mövzusunu, ideyasını,
konfliktini, problemini şərh
edir.
2. Şifahi nitq
Şagird:
2.1. Şifahi nitq
bacarıqları nümayiş etdirir.
2.1.1. Nitqində bədii-emosional
və obrazlı ifadələrdən istifadə edir.
2.1.2. Dil və üslub
xüsusiyyətlərinə istinad edərək ədəbi əsərlərin
ideyasını əsaslandırır.
2.1.3. Ədəbi əsərdəki
fakt və hadisələrə əsaslandırılmış
münasibət bildirir.
2.2. Ədəbi əsərlərin
müzakirəsində ünsiyyət mədəniyyəti
nümayiş etdirir.
2.2.1. Müzakirələrdə
ədəbi nailiyyətlərə münasibət bildirir.
3. Yazılı nitq
Şagird:
3.1. Yazılı nitq
bacarıqları nümayiş etdirir.
3.1.1. Ayrı-ayrı
mövzularda yaradıcı yazılar yazır.
3.1.2. Müxtəlif ədəbi
mövzularda referatlar, təqdimatlar hazırlayır.
3.1.3. 4-5 səhifə həcmində təsviri,
mühakimə xarakterli mətnlər (inşa, esse, hekayə)
yazır.
(Ardı var)
Azərbaycan müəllimi.- 2010.- 24 dekabr.- S.20-21.