Yerləşir:
Yaranma tarixi: 1908-ci il
Tipi: Dövlət
İşçi heyətinin ümumi sayı: 14146 nəfər
Tələbələrin ümumi sayı: 36000 nəfər
İllik gəlirləri: 1832833000 Kanada dolları (1
Kanada dolları
0,9329 ABŞ
dollarına bərabərdir)
İllik xərcləri: 1487500000 Kanada dolları
Rəsmi saytı: www.ualberta.ca
Böyük Britaniyanın
"Times Higher Education Supplement - QS World Universities Rankings"
jurnalının 2009-cu ildə apardığı dünya
universitetlərinin reytinqinə əsasən, Alberta Universiteti
100 ən yaxşı ali məktəb
arasında 59-cu yerdə olub. 2010-cu il üzrə
dünyanın ən nüfuzlu universitetləri arasında
"Times Higher Education World University Rankings"in
apardığı araşdırmaya əsasən, Heydelberq
Universiteti 127-ci, "QS World University Rankings"in
açıqlamasına görə isə 78-ci yerdədir.
Tarixi
1906-cı ildə
yeni Qanunvericilik iclasının birinci sessiyasında
1912-ci ildə
Alberta Universiteti ilk elmi dərəcəsini verir və
Genişləndirmə şöbəsini açır. XX əsrin əvvəllərində
ali təhsil ənənəvi ilahiyyat,
hüquq və tibb təhsili çərçivəsindən
kənara çıxır. 1927-ci ildə Alberta
Universitetinin radiostansiyası fəaliyyətə
başlayır. 1929-cu ildə universitetdə
təhsil (pedaqogika) fakültəsi açılır. 1932-ci ildə universitetin genişləndirmə
fakültəsi çərçivəsində Banff Təsviri
İncəsənət Məktəbi yaradılır.
1966-cı ildə
Alberta Universitetində magistr proqramı tətbiq edilir. Həmin
dövrdə universitetlər çərçivəsində
fəaliyyət göstərən əyalət kollecləri
muxtariyyət qazanır. Alberta Universitetinin
1945-ci ildən Kalqari şəhərində fəaliyyət
göstərən filialı 1966-cı ildə muxtariyyət əldə
edir və Kalqari Universiteti adı alır. 1969-cu
ildə Alberta Universiteti nəşriyyatı
açılır.
1976-cı ildə
mühəndis-memar Ruvim Vande-Kraats universitetin Elm və İncəsənət
Məktəbinə yeni dizayna malik tikinti kompleksi artırmaq qərarına
gəlir. 2004-cü ildə Kamrouz şəhərində yerləşən
Augustana Universitet Kolleci Alberta Universiteti ilə birləşir
və Augustana kampusu yaradılır.
Büdcəsi və təhsil haqqı
2009-2010-cu tədris
ilində Alberta Universitetinin illik gəlirləri 1832833000 Kanada
dolları olub.
Həmin məbləğin 1114566000 Kanada
dollarını əyalət hökumətinin qrantları,
195706000 Kanada dollarını federal qrantlar, 217506000 Kanada
dollarını satış və digər xidmətlər,
205243000 Kanada dollarını təhsil haqqı və s.
yığımlar, qalanlarını isə digər gəlirlər
təşkil edib.
Ötən tədris
ilində universitetin xərcləri isə 1487500000 Kanada
dollarına bərabər olub. Xərclərin
862500000 Kanada dollarını işçilərin əməkhaqqı
və mükafatlar, 379700000 Kanada dollarını avadanlıq və
xidmətlər, 124600000 Kanada dollarını amortizasiya,
81600000 Kanada dollarını tələbə təqaüdləri
və mükafatlar, qalanlarını isə digər məsrəflər
təşkil edib.
2010-2011-ci tədris ili
üzrə Alberta Universitetində yerli tələbələrin
təhsil haqqı bakalavr pilləsində ildə 4420 Kanada
dolları, əcnəbi tələbələrin bakalavr pilləsində
təhsil haqqı fakültə və departamentdən
asılı olaraq ildə 19100 (Augustana), 19230 (Kənd təsərrüfatı,
İncəsənət, Təhsil
və s.), 19245 (Biznes Məktəbi), 20479 (Mühəndislik),
23436 (Tibb bacısı), 29331 (Hüquq), 31326 (Stomatologiya) Kanada dolları təşkil edir.
Alberta
Universitetində yüksək akademik göstəricilərə
malik tələbələrə geniş təqaüd
imkanları yaradılıb. Ali məktəb hər il tələbələrin təqaüdü
üçün 25 milyondan çox vəsait ayırır. Universitet tərəfindən əcnəbi tələbələrə
verilən təqaüdün məbləği 5000-20000 Kanada
dolları arasında dəyişir. Təqaüdün məbləği
fakültələrdə, kampuslarda müxtəlifdir. Təmsil etdikləri ölkələrdən
asılı olaraq tələbələrə müxtəlif məbləğli
təqaüdlər təklif olunur. Magistrant və
doktorantlar, tədqiqatçılar üçün universitetdə
geniş təqaüd proqramları mövcuddur.
Universitet bu gün
Alberta
Universiteti Əsas (Şimal), Augustana, Sen-Jan, Cənub, Kalqari,
Müəssisə Meydanı kampuslarından ibarətdir. Əsas və ya Şimali kampus "günəşli
Augustana kampusu
Sen-Jan Alberta
Universitetinin fransızdilli şəhərciyidir və əsas
kampusdan 5 km şərqdə Bonni Dun rayonunda yerləşir. Hazırda yeni laboratoriya və müəssisələrin
açılması ilə bağlı kampusun ərazisi
genişlənməkdədir. Kampusda fransız və
ingilis dillərində dəqiq elmlər, təsviri incəsənət
və dillər, ictimai elmlər, ətraf mühitin mühafizəsi
və ekologiya elmləri, maşınqayırma, tibb
bacısı, menecment sahələri, eləcə də incəsənət
(Kanada tədqiqatları) və təhsil (pedaqogika) üzrə
magistr proqramları tətbiq edilir.
Cənub kampus əsas şəhərcikdən 2 km
cənubda Makkernan-Belqravia və Sautqeyt stansiyalarının
arasında, Fut sahəsi və Sevill İdman Mərkəzinin
yaxınlığında yerləşir. 2009-cu il
aprelin 25-də burada Edmonton Tranzit Sisteminin (dəmiryolu, tramvay
xətti) bir hissəsi kimi Cənub kampusu stansiyası istifadəyə
verilib. Kampusun yeni estetik binaları, geniş sahədə
salınmış yaşıllıqlar bu şəhərciyi
digərlərindən fərqləndirir. Burada
kənd təsərrüfatı, qida məhsullarının təhlükəsizliyi
və istifadə mədəniyyəti, ərzaq keyfiyyəti,
bioloji yanacaq mənbələri və bioplastika sahələri
üzrə tədqiqatlar aparmaq üçün şərait
mövcuddur. "Canlı laboratoriya"
adlanan bu kampusda 8 yüksəktexnologiyalı aqrar-ərzaq tədqiqat
və tədris müəssisəsi, torpaq sahələri, eləcə
də dünya standartlarına cavab verən iki idman kompleksi və
yataqxana var. Cənub kampusun yaxınlığında
Miçener parkı yerləşir.
Kalqari Universitet Mərkəzi Kalqari şəhərinin mərkəzində
yerləşir. Mərkəz universitetin məzunlarını,
tələbələrini, donorlarını və digər tərəfdarlarını
bir yerə toplayaraq Kalqari cəmiyyəti yaradıb.
Müəssisə Meydanı kampusu 2008-ci il
yanvarın 15-də açılıb və
Fakültələr
Kənd təsərrüfatı, həyat
və ekologiya elmləri fakültəsi 1915-ci ildə yaradılıb. Fakültə Kənd təsərrüfatı,
ərzaq və qidalanma elmləri, İnsan ekologiyası, Bərpa
olunan resurslar, Kənd təsərrüfatı departamentlərindən,
Alberta Meşə Elmi və İdarəetmə Məktəbindən,
Devon Botanika bağından, Alberta İnsan Qidalanması, Alberta
Baytarlıq Tədqiqatları, Maddi Mədəniyyət
institutlarından, Ətraflı (Geniş) Meşəçilik,
Zeytun və Bioloji Aktiv Yağların İstehsalı, Süd Tədqiqatı
Texnologiyaları, Ekoloji Tədqiqatlar, Gentec Heyvandarlıq,
Alberta İxtiraçılıq, Quşçuluq,
Donuzçuluq Tədqiqatı Texnologiyaları mərkəzlərindən
ibarətdir. 190 akr ərazini əhatə edən
Devon Botanika bağı 1959-cu ildə yaradılıb və
İncəsənət fakültəsi universitetin ilk fakültəsidir
və 1908-ci ildə yaradılıb. Fakültə çərçivəsində
Antropologiya, İncəsənət və dizayn, Drama, Şərqi
Asiya tədqiqatları, İqtisadiyyat, İngiltərə və
kinematoqrafiya, Tarix və klassika, Fənlərarası tədqiqatlar,
Linqvistika, Müasir dillər və mədəni tədqiqatlar,
Musiqi, Fəlsəfə, Siyasi elmlər, Psixologiya, Sosiologiya,
Qadın tədqiqatları departamentləri, Alberta Amerika Tədqiqatları,
Kanada Şimali Tədqiqatlar, Preyri Arxeologiya, Dövlət
İqtisadiyyatı, Parklend, Virt Avstriya və Avropa Tədqiqatları
institutları, İncəsənət Resurs, Kanada Teatr
Yaradıcılığı, Etnomusiqişünaslıq, Piter
və Doris Kul Ukrayna və Kanada Folkloru, Şahzadə Takamado
Yapon Tədqiqatları mərkəzləri, Fənlərarası
tədqiqatlar departamenti nəzdində Müqayisəli ədəbiyyat,
Yazı tədqiqatları, Humanitar hesablama, Yaxın Şərq
və Afrika tədqiqatları, dinşünaslıq, elm,
texnologiya və cəmiyyət, sülh və konfliktlərin
aradan qaldırılması bölmələri fəaliyyət
göstərir.
Təhsil fakültəsi 1929-cu ildə
açılıb və Kanadada yaradılan ilk belə
fakültədir. Fakültə Təhsilin siyasi tədqiqatları, Təhsilin
psixologiyası, İbtidai təhsil, Orta təhsil, Təhsildə
texnologiya departamentlərindən, Kitabxana və İnformasiya Tədqiqatları
Məktəbindən, Savadlılığın
Artırılması üzrə Kanada Tədqiqatları,
Kanadanın Yerli Əhalisinin Dil və Savadlılıq Tədqiqatları,
Qlobal Vətəndaşlıq Təhsili və Tədqiqatları,
Riyaziyyat, Elm və Texnika, Oxu və Dil, İnkişaf
Qüsurları, Uşaq Tədris institut və mərkəzlərindən,
Alberta Ümid Fondundan ibarətdir.
Mühəndislik fakültəsi 1908-ci ildən fəaliyyət
göstərir və fakültənin professorları bir
çox kəşflərin müəllifləridir. Fakültə
üzrə Kimya texnologiyası və
materialşünaslıq, Vətəndaş və ekologiya
mühəndisliyi, Elektrotexnika və hesablama texnikası,
Maşınqayırma departamentləri, Dağ-Mədən və
Neft-Qaz Mühəndisliyi Məktəbi mövcuddur.
Dəqiq elmlər fakültəsinə Biologiya elmləri, Kimya,
Kompüter, Yer və atmosfer, Riyaziyyat və statistika elmləri,
Fizika, Psixologiya departamentləri aiddir.
Genişləndirmə fakültəsi 1912-ci ildə
açılıb. Fakültə Tətbiqi elmlər, Biznes, Yaşlılar
və təhsilin davametdirilməsi, Kommunikasiya və texnologiya,
İngilis dilinin öyrənilməsi, Hökumət Tədqiqatları,
Liberal Tədqiqatlar, Tibbi
akupunktura proqramları təklif edir. Genişləndirmə
fakültəsinin Uşaq, Gənclər və Ailə tədqiqatları,
Şəhər-Rayon Tədqiqatları, İctimai iştirak mərkəzləri,
Alberta Oyun Elmi-Tədqiqat İnstitutu, Fasiləsiz Təhsil
Kanada Universitet Jurnalı fəaliyyət göstərir.
Hüquq fakültəsi universitetdə 1912-ci ildə
yaradılıb. Fakültəyə Alberta Hüquq Reforması, Beynəlxalq
Ombudsman, Sağlamlıq Hüququ institutları, Kanada Vətəndaş
Mühakiməsi Forumu, Konstitusiya Tədqiqatları Mərkəzi
aiddir.
Tibb və stomatologiya fakültəsi 1913-cü ildə
açılıb və verdiyi tibbi təhsilin keyfiyyətinə
görə dünyada tanınır. Fakültə Xərçəng,
Mühəndislik və Təsviretmə Elmləri, Kliniki
Laboratoriya Tədqiqatları, İcma-əsaslı Tibb,
Stomatologiya, İnsan İnkişafı, Daxili təbabət,
Molekulyar və Sistemlər Təbabəti, Cərrahiyyə və
Anesteziologiya məktəbləri, Anatomiya, Anesteziologiya və
Ağrı, Biokimya, Biotibbi Mühəndislik, Hüceyrə
Biologiyası, Nevrologiya, İntensiv Terapiya, Stomatologiya, Ailə
tibbi, Sağlamlıq etikası, Tibbi genetika, Mikrobiologiya və
immunologiya, Tibb, Mamalıq və ginekologiya, Onkologiya,
Oftalmologiya, Pediatriya, Əczaçılıq, Fiziki tibb və
reabilitasiya, Fiziologiya, Psixiatriya, Radiologiya və diaqnostik
vizualizasiya, Cərrahiyyə, Təcili tibbi yardım departamentlərindən, Tibb və Patalogiya
Laboratoriyasından ibarətdir.
İctimai səhiyyə fakültəsi 2006-cı ildə
yaradılıb. Fakültədə İctimai səhiyyə
departamenti, Sağlamlıq Tədqiqatlarının
İnkişaf Etdirilməsi, Zədələrin Nəzarəti
və Tədqiqatı mərkəzləri fəaliyyət
göstərir.
Bərpa tibb fakültəsi Əmək terapiyası,
Fizioterapiya, Nitq patalogiyası və audiologiya departamentindən
ibarətdir.
Alberta Biznes Məktəbi 1916-cı ildə
yaradılıb. Məktəbə Muhasibatlıq, əməliyyatlar və
informasiya sistemləri, Maliyyə və statistik analiz, Marketinq,
biznes iqtisadiyyatı və hüquq, Strateji menecment və təşkilatçılıq
departamentləri daxildir.
Augustana kampusunda Təsviri incəsənət,
Humanitar, Dəqiq, İctimai elmlər departamentləri fəaliyyət
göstərir.
Sadalanan fakültələrlə
yanaşı, Alberta Universitetində Tibb bacısı, Əczaçılıq
elmləri, Fiziki tərbiyə və istirahət, Təbii tədqiqatlar,
Ali elmi tədqiqatlar fakültələri,
Kitabxanaçılıq və İnformasiya Tədqiqatları
Məktəbi, Müqəddəs İosif, Müqəddəs
Stefan kollecləri, Sen-Jen kampusu, Milli Nanotexnologiya, Alberta Diabet
institutları mövcuddur.
Alberta
Universitetinin kitabxana sisteminə
universitetin müxtəlif kampuslarında yerləşən
20-yə yaxın kitabxana daxildir və Kanadanın ən
böyük kitabxanalarından biridir (Toronto Universitetindən
sonra ikinci), Şimali Amerikanın isə 12-ci ən
böyük kitabxanasıdır. Sistemə
Rezerford, Kameron Elm və Texnologiya, Vinsper Biznes Məlumat,
Müqəddəs İosif Kolleci, Kots, Brüs Pil Xüsusi,
Veyr Memorial Hüquq, Skott Tibb Elmləri, Doktor Jozefin Mitçel
Riyaziyyat, Augustana, Sen-Jen kampusları və s. kitabxanalar
daxildir. Kitabxana sistemində ümumilikdə 11
milyona yaxın kitab, 530000 elektron kitab, 1400-dən çox verilənlər
bazası mövcuddur.
Ali təhsil
müəssisəsində iki əsas qəzet - "Folio"
və "Gateway" çap edilir. "Dagligtale"
Augustana kampusunda nəşr edilən aylıq tələbə
qəzetidir.
Alberta
Universiteti muzeyləri 35
müxtəlif kolleksiyalardan ibarət şəbəkə
yaradır və universitet ərazisindəki 120 müəssisədə
yerləşdirilib. Muzey kolleksiyasına 17 milyondan çox
material daxildir. Universitetin Tims İncəsənət Mərkəzi ölkənin
ən yaxşı təlim-tərbiyə teatrıdır və 289-dan çox insan tutumuna
malikdir.
Alberta
Universiteti geniş spektrdə yataqxana
komplekslərinə malik təhsil mərkəzidir. Tələbələrin
əksəriyyəti kampusdan kənarda yaşamağa
üstünlük versələr də,
Alberta
Universitetində ümumilikdə 36000 nəfərdən
çox insan təhsil alır. Onların 29000-ə qədərini
bakalavr, qalanlarını isə magistr və doktorantlar təşkil
edirlər.
"2007-2015-ci illərdə
Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili
üzrə Dövlət Proqramı" çərçivəsində
Alberta Universitetinin mühəndislik fakültəsinin bakalavr
pilləsinin I kursunda Emil Həşim oğlu Cəfərli və
Aqil Adil oğlu Əzimzadə, beynəlxalq münasibətlər
fakültəsinin bakalavr pilləsinin III kursunda Fatimə
Rövşən qızı Məmmədova, neft mühəndisliyi
fakültəsinin magistratura pilləsində Məmməd
Elşad oğlu Hüseynov təhsil alırlar.
Alberta
Universitetində 300-dən çox fəal tələbə
qrupu fəaliyyət göstərir. Bunlar elmi, mədəni,
siyasi və digər birliklərdir. Tələbə
qrupları arasında ən böyüyü 1957-ci ildən
mövcud olan və hazırda 1800-dən çox üzvdən
ibarət Rəqs klubudur.
Universitetdə
idmana xüsusi diqqət göstərilir. Burada demək
olar ki, idmanın bütün növləri inkişaf etdirilib.
Kanada universitetlərarası idman yarışlarında Alberta
Universitetini oğlanlardan ibarət "Alberta qızıl
ayıları" və qızlardan ibarət "Alberta
pandaları" idman komandaları təmsil edirlər. Kanada Qərb
Konfransının 8 il təşkil etdiyi
yarışda ali məktəbin "Panda" xokkey
komandası 7 dəfə qalib olub.
Alberta
Universitetinin hazırkı, 19-cu kansleri xanım Linda Hyuz, 12-ci
prezidenti xanım İndira Samasakera, rektoru isə Karl Amrheindir. Universitetdə
ümumilikdə 14146 nəfər işçi
çalışır. Əməkdaşların
3506 nəfərini akademik, 10640 nəfərini isə inzibati
heyət təşkil edir.
Universitetin ilk
prezidenti Henri Marşall Torinin sözlərinə görə,
"Alberta Universiteti bütün xalqı ayağa qaldırmaq
üçün yaradılıb". Bu gün də Alberta Universiteti yeni
tədqiqat və kəşfləri ilə cəmiyyətin
rifahına, bəşəriyyətə uğurlu gələcək
bəxş etmək məqsədlərinə xidmət edir.
Universitetin məşhur məzunları
Co Klark Kanadanın sabiq baş naziri
Devid Emerson Beynəlxalq ticarət naziri
Beverli Makleçlin Kanada Ali Məhkəməsinin sədri
Ed Stelmax
Devid Henkok
Lu Hayndman
Pet Binns Şahzadə Eduard adasının sabiq baş naziri
Ceyn Sterk Britaniya Kolumbiyası
Yaşıllar Partiyasının lideri
Robert Stedvord Beynəlxalq Paralimpiya Komitəsinin
sabiq prezidenti
Su Guaninq Nanyanq Texnologiya Universitetinin
prezidenti
Uolles Sterlinq Stenford Universitetinin sabiq
prezidenti
Riçard Teylor fizika üzrə Nobel
mükafatı laureatı
Raymond Lemye kimya üzrə Volf və
Albert Eynşteyn Dünya
elmləri mükafatları laureatları
Natan Braun yazıçı
Artur Krüqer yazıçı
Timoti Teylor yazıçı
Brayan Treysi yazıçı
Hazırladı: Lamiyə
ƏLİYEVA
Azərbaycan
müəllimi.- 2010.- 31 dekabr.- S.18-19.